Lễ hội Lermontov lần thứ 45 – Tôn vinh “Mặt trời thi ca” Nga

Nói đến những “cây đại thụ” của nền văn học Nga, bên cạnh tên tuổi Pushkin, Lermontov được coi như một “mặt trời thi ca” thứ hai. Và đối với những người dân quê hương ông ở làng Tarkhany thuộc tỉnh Penza, việc lưu giữ, tái hiện và phát triển di sản thơ ca đồ sộ của ông đã trở thành một hoạt động không thể thiếu trong đời sống hôm nay. Cứ vào ngày thứ Bảy đầu tiên trong tháng 7 hàng năm, tháng có ngày mất của nhà văn, nhà thơ lớn của nước Nga Mikhail Lermontov, nhân dân tỉnh Penza lại có một “Lễ hội Lermontov” tổ chức tại làng Tarkhany.

Người dân tỉnh Penza dự “Lễ hội Lermontov” tổ chức tại làng Tarkhany.

Sống một thời gian không dài ở quê ngoại, nhưng bằng những xúc cảm mãnh liệt với mảnh đất miền trung nước Nga - Penza, cùng tình yêu những cảnh đẹp của quê hương, đất nước… Lermontov đã để lại nhiều áng thơ, văn viết về quê hương mình, về đất nước con người Nga. Ông vẫn được coi là một “người yêu nước”. Cuộc đời ngắn ngủi 27 tuổi xuân với nhiều giông bão đã khiến ông có những nỗi niềm trăn trở, những suy tư, dồn nén mà chỉ những vần thơ mới giúp ông bày tỏ. Ông sớm trở nên nổi tiếng trong giới văn chương cùng thời và được người dân, đất nước suy tôn như một “Mặt trời thi ca” thứ hai của nước Nga, sau “Mặt trời thi ca Pushkin”, sống cùng thời và cũng kết thúc cuộc đời thiên tài ngắn ngủi bằng một cuộc đấu súng, trước ông không lâu.

Và trong “Lễ hội Lermontov” được tổ chức hàng năm cả ở công viên thành phố Penza mang tên Lermontov và làng Tarkhany, thuộc tỉnh Penza, hơn 400 bài thơ, những trích đoạn trong 6 kịch thơ và cả những cuốn sách in thơ, tiểu thuyết “Người Anh hùng Thời đại” của ông lại được giới thiệu rộng rãi với nhiều hình thức rất sinh động. Người ta đọc thơ ông, hát những bài hát phổ thơ ông, tái hiện lại khung cảnh như thời của ông với những quý tộc, những tiểu thư… nhảy múa hoặc dạo chơi trong không gian đầy cây xanh, hoa lá bên tượng đài ông ở công viên Lermontov hay khu bảo tồn ở làng Tarkhany.

Tại Công viên mang tên Lermontov, ở gần trung tâm thành phố, một chương trình nghệ thuật đặc sắc đã diễn ra hôm mùng 1/7 năm nay với sự tham dự của hàng trăm quan khách trong ngành văn hóa – nghệ thuật của thành phố, của các tỉnh, thành mà ông từng gắn bó cuộc đời mình như Sanh Peterbua, Piatigorsk cùng đông đảo người dân trong và ngoài thành phố. Một dàn nhạc dân gian nổi tiếng với những cây nhạc cụ truyền thống như Baian, Balalaika… tham gia hòa tấu những bản nhạc nổi tiếng và đệm cho các nghệ sỹ tên tuổi trình diễn những bài thơ, bài hát có lời là thơ của ông.

Tại quê ngoại ông ở làng Tarkhany, nơi gắn bó tuổi thơ của ông, nay đã được xây dựng thành một khu bảo tồn trong một không gian rộng lớn với bảo tàng, nhà lưu niệm lớn, nhỏ… ghi lại dấu ấn về ông với những nơi đã in trong nhiều tác phẩm nổi tiếng của ông … Ngày tưởng nhớ Lermontov hàng năm được tổ chức như một lễ hội thực sự. Hàng nghìn người dân từ khắp mọi miền của đất nước Nga và cả một số quốc gia trên thế giới, đặc biệt là những vùng lân cận kéo về tham dự những hoạt động thơ ca rất phong phú.

Bên tượng đài Lermontov, người dân sở tại và khách thập phương thay nhau lên đọc những bài thơ của ông, bài thơ viết về ông… với đầy ngẫu hứng; Chỗ kia người người tham dự khiêu vũ trong tiếng nhạc hội. Tại các nhà bảo tàng, nhà lưu niệm… từng dòng người nối nhau chờ vào tham quan, hồi tưởng lại thời thơ ấu của nhà văn, nhà thơ vĩ đại Lermontov.

Những lẵng hoa, bó hoa tươi thắm được nhiều người mang tới đặt trước ngôi mộ của Lermontov trong một nghi lễ tưởng niệm rất trang trọng.

Điểm nhấn gây xúc động thật mạnh của Lễ hội Lermontov là cuộc trình diễn hòa nhạc, thơ ca Lermontov tại một sân khấu lớn mang tên “Nhà hát xanh”, bởi được tổ chức ngoài trời, tại một thung lũng nhỏ ngập tràn cây xanh. Người thưởng thức ngồi kín đặc những hàng ghế được ban tổ chức đặt sẵn, họ ngồi kín cả những sườn dốc xung quanh. Họ say sưa thưởng thức lại những vần thơ tuyệt vời … bất chấp cả lúc nắng rát, lúc trời lại chợt đổ mưa (mà như người dân truyền lại thì năm nào vào những ngày như thế này trời cũng có mưa, dù chỉ là rất nhẹ hay nặng hạt)…

Qua những giọng đọc, sự trình diễn đầy tâm trạng, chan chứa tình cảm dành cho đại thi hào Nga Lermontov, các nghệ sỹ, nhà thơ tên tuổi của Nga, của tỉnh Penza đã mang đến cho những người yêu thơ, văn Lermontov một “bữa tiệc” sang trọng. Tham gia trình diễn thơ Lermontov tại Lễ hội lần thứ 45 này tại Tarkhany có các Nghệ sỹ tên tuổi của Nga như Nghệ sỹ Andrey Dementiev, Giải thưởng Nhà nước, nghệ sỹ NSND Nga Aristarkh Livanov, NS Công huân Nga Alechxandr Marshal. Cũng tại Lễ hội Lermontov năm nay, “Giải thưởng Lermontov” đã được Tỉnh trưởng Penza, Ivan Belozertsev trao tặng cho các nghệ sỹ. Nữ giám đốc khu tưởng niệm Lermontov Tamara Melnikova được Chủ tịch Đuma Quốc gia Nga tặng danh hiệu “Công dân Danh dự”.

Đến với các hoạt động trong ngày lễ hội Lermontov ở Tarkhany, có những người năm nào cũng dành thời gian tham dự, có những người mới lần đầu hoặc lần thứ hai, thứ ba tham dự… nhưng ai ai cũng cảm nhận được thực sự niềm yêu thích, trân trọng dành cho một tài năng lớn cùng những di sản văn hóa, tinh thần mà ông để lại cho quê hương, cho đất nước. Bà Reghina Vishniakova là người Penza nhưng đã chuyển về sinh sống tại thủ đô Moskva, dịp này lại cùng chồng về đây dự lễ hội.

Bà bày tỏ: “Tôi cùng chồng tôi, là một nhạc công quyết định trở về tham dự sự kiện này bởi chúng tôi cũng muốn nghe nhạc và nghe đọc những bài thơ tuyệt vời của Lermontov. Đây là một hoạt động rất có ý nghĩa, rất có trình độ và tôi thực sự khâm phục những người tổ chức được như vậy. Tôi mong là những sự kiện như thế này được tổ chức thường xuyên hơn”.

Bên tượng đài Lermontov ở làng Tarkhany trong Ngày hội, những bài thơ nổi tiếng của Lermontov vang lên, ngân nga qua sự trình bày của chính những du khách thập phương và người dân địa phương ở mọi lứa tuổi. Bài “Cánh buồm” vang lên qua giọng đọc ngây thơ của bé gái 6 tuổi, rồi những bài thơ, kịch thơ của ông và cả những bài thơ được viết để ca ngợi ông… vang lên qua giọng đọc, giọng ngâm, tiếng hát của những người đàn ông, phụ nữ, hoặc ăn mặc giản dị như một người nông, hoặc như người đi dạ hội… khiến không ít du khách phải dừng bước thưởng thức và vỗ tay tán thưởng…

Đặc biệt trong năm nay, một nhóm người Việt đang sống và làm ăn tại Penza, yêu thích thơ văn Nga đã tới tham dự Lễ hội Lermontov. Và trong không khí đầy hứng khởi ấy, một trong số họ đã “xung phong” lên đọc một số bài thơ của Lermontov được dịch sang tiếng Việt để bạn bè Nga có thể hình dung ra những áng thơ bất hủ của nhà thơ đồng hương họ vang lên như thế nào trong tiếng Việt. Người nghe Nga rất tự hào, thán phục và đánh giá cao việc làm này của cộng đồng Việt Nam tại Penza.

Chị Nguyễn Thị Hường, người đã gắn bó hàng chục năm với nước Nga và gần một chục năm trở lại đây, gia đình chị đã chuyển về sinh sống tại thành phố Penza. Chị rất thích thú khi được sống ở chính mảnh đất đã nuôi dưỡng được một nhà thơ thiên tài như Lermontov để hôm nay chị được có dịp thưởng thức trực tiếp những di sản quý báu mà ông để lại, những áng thơ, văn mà chị đã được biết và yêu thích từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông của Việt Nam.

Chị nói: “Tôi rất lấy làm vui được tham gia Lễ hội Lermontov hàng năm. Đặc biệt tôi rất xúc động bởi trong lễ hội này, những người con của quê hương Penza và tất cả những người Nga đến Penza từ khắp mọi miền đất nước và cả ở trên thế giới đọc những bài thơ và hát những bài hát về nhà thơ với tất cả tình cảm trìu mến của mình. Tôi thấy ở đây không còn ranh giới ở Penza hay ở đâu nữa. Tất cả đều dành cho nhà thơ tình cảm rất kính trọng. Tôi thực sự rất xúc động mỗi lần đến Tarkhany, nơi diễn ra Lễ hội này”.

Sự có mặt của những người Việt Nam không phải là nhà thơ, nhà văn hay đại biểu, khách mời của ban tổ chức tại Lễ hội Lermontov mang đến cho những người con quê hương Penza một điều khác lạ đầy thú vị. Họ rất cổ vũ và dành tình cảm cho những người bạn Việt yêu thơ Lermontov. Họ tự hào với người con thiên tài của quê hương mình, làng Tarkhan, tỉnh Penza./.