Sinh năm 1922 tại Nam Đàn (Nghệ An), họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm từng học khóa XV Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1941 - 1946). Ngay từ năm học thứ 3, ông đã nhận về sự chú ý đặc biệt của giới hội hoạ với bức tranh sơn dầu Người gác Văn Miếu, giành giải nhất tại Salon Unique năm 1944. Trong kháng chiến chống Pháp, ông giảng dạy tại Trường Mỹ thuật kháng chiến ở Việt Bắc, tiếp đó cũng có thời gian dài giảng dạy tại trường ĐH Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, cũng như tham gia Ban chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam.

giong_son_mai_1982_urss.jpg
Gióng - tranh sơn mài Nguyễn Tư Nghiêm (1982).

Sự nghiệp hội họa của Nguyễn Tư Nghiêm được giới chuyên môn trang trọng xếp vào  nhóm “tứ trụ” thế hệ thứ hai của mỹ thuật Việt Nam,bao gồm "Nghiêm - Liên - Sáng - Phái".Cùng với nhóm "tứ trụ" thứ nhất ( Nguyễn Gia Trí - Tô Ngọc Vân - Nguyễn Tường Lân - Trần Văn Cẩn), họ là những gương mặt tiêu biểu cho thành tựu, cũng như các  phong cách đặc trưng của hội họa Việt Nam trong giai đoạn từ đầu thế kỷ 20 tới nay.

Theo giới nghiên cứu, điểm nổi bật ở tranh Nguyễn Tư Nghiêm là sự hòa quyện của văn hóa dân gian với kỹ thuật tạo hình độc đáo của hội họa hàn lâm châu Âu, là sự kết hợp giữa quá khứ và hiện đại. Những màu sắc trong tranh Nguyễn Tư Nghiêm không rực rỡ mà mộc mạc, đằm thắm và gần gũi, với cảm hứng sáng tạo gợi lên từ các bức phù điêu ở đình, chùa.Đặc biệt, ông đã đưa hội họa Việt Nam trở lại nguồn cội với một loạt tranh dân gian như Trung Thu (1963), Múa sư tử (1962), Ông Gióng ( 1976) bằng sự  kết hợp tài hoa giữa văn hóa truyền thống và hiện đại.

Vợ chồng họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm tại nhà riêng cuối năm 2013. Ảnh:Nguyễn Đình Toán

Hàng loạt giải thưởng lớn đã được trao cho họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm, trong đó có Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996, Giải thưởng hội họa quốc tế Sophia (Bungari) năm 1983, Huân chương Độc lập hạng Nhì, Huân chương Kháng chiến hạng nhất.

Tang lễ của họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm sẽ tổ chức vào sáng 17/6 tại Nhà tang lễ số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội./.