Ngày 8/11, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi tuyên bố rằng, bảo vệ những lợi ích của quốc gia còn quan trọng hơn việc duy trì thỏa thuận hạt nhân mà Iran đã ký kết với các cường quốc thế giới hồi năm 2015, còn được biết đến với tên gọi Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Tuyên bố này đưa ra trong bối cảnh Iran tiếp tục thu hẹp phạm vi tuân thủ Kế hoạch Hành động chung toàn diện, khiến thỏa thuận này đứng trước nguy cơ đổ vỡ.
 |
Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi. Ảnh: Tehran Times |
Phát biểu với báo giới bên lề Hội nghị không phổ biến vũ khí hạt nhân Moscow 2019 tại Nga, ông Abbas Araqchi cho biết, Iran đã thể hiện rõ ý định của mình trong việc thực hiện đầy đủ các cam kết theo Kế hoạch Hành động chung toàn diện, vốn được ký hồi năm 2015 với Nhóm P5+1 (gồm 5 quốc gia thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Đức) cũng như việc cắt giảm các cam kết khi các bên còn lại trong Kế hoạch Hành động chung toàn diện không duy trì thực hiện những nghĩa vụ của họ theo thỏa thuận này. Theo ông Araqchi Iran sẽ tiếp tục cắt giảm các cam kết trong trường hợp tình hình hiện nay không có biến chuyển.
Cùng ngày, kênh truyền hình Press TV dẫn phát biểu của Đại sứ Iran tại Anh Hamid Baeidinejad cho biết, quyết định của Iran về việc cắt giảm các cam kết liên quan đến thỏa thuận hạt nhân năm 2015 là một "lời kêu gọi thức tỉnh" dành cho các bên tham gia còn lại nhằm bảo vệ các lợi ích của Iran.
Ông Baeidinejad cho rằng biện pháp gần đây của Iran nhằm nối lại hoạt động làm giàu urani tại cơ sở hạt nhân Fordow là một lời cảnh báo đối với các bên khác và cộng đồng quốc tế rằng tất cả đang trong một cuộc khủng hoảng. Theo ông Baeidinejad, Iran sẽ tiếp tục gia tăng hoạt động hạt nhân theo định kỳ 2 tháng một lần nếu Iran không nhận được các lợi ích kinh tế đã được hứa hẹn khi ký thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc thế giới hồi tháng 7/2015. Ông bày tỏ hy vọng "lời cảnh báo" này sẽ khuyến khích tất cả các bên khác thực hiện những cam kết của mình.
Trước đó, ngày 7/11, Iran đã chuyển một thùng urani tới cơ sở hạt nhân Fordow của nước này và đấu nối thùng này vào các máy ly tâm ở đây, qua đó vi phạm thỏa thuận hạt nhân giữa Iran với các cường quốc lớn.
Tuyên bố khi chính thức nối lại hoạt động làm giàu urani, Tổng thống Iran Hassan Rouhani nhấn mạnh: “Khi nào châu Âu quay lại với toàn bộ các cam kết của mình, chúng tôi sẽ quay lại toàn bộ các cam kết của mình.Cũng như các bước đi trước đây thì đây là bước đi không thể đảo ngược của Iran khi các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân không được phía phương Tây tuân thủ đầy đủ”.
Theo các nhà phân tích, việc Iran tiếp tục thu hẹp cam kết trong thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 là một bước đi nguy hiểm, đặt thỏa thuận hạt nhân trước những mối đe dọa đổ vỡ lớn. Những động thái thu hẹp các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân từ phía Iran được xem như một hành động của Iran nhằm gây sức ép với các nước châu Âu, rằng nếu các nước này tiếp tục chậm trễ và để Iran một mình chống đỡ các biện pháp trừng phạt từ Mỹ, thì Kế hoạch Hành động chung toàn diện cuối cùng chắc chắn sẽ đổ vỡ.
Thế nhưng Liên minh châu Âu (EU) hiện nay đang rơi vào tình thế khó xử khi một mặt chịu áp lực từ Mỹ để loại bỏ hoàn toàn Kế hoạch Hành động chung toàn diện, mặt khác lại bị Iran thúc ép. EU phụ thuộc vào quan hệ đồng minh với Mỹ, đồng thời lại có những lợi ích kinh tế khi duy trì hợp đồng thương mại với Iran, không thể đóng vai trò "cầu nối trung lập" để tháo gỡ căng thẳng giữa Iran và Mỹ./.