Hôm qua (24/10), Thượng viện Tây Ban Nha thông báo sẽ trao cơ hội cho Thủ hiến vùng Catalonia Carles Puigdemont được tranh luận về việc áp dụng Điều 155 của Hiến pháp nước này nhằm đình chỉ quyền tự trị của chính quyền khu vực Catalonia, cách chức Thủ hiến, đồng thời trao quyền kiểm soát các cơ quan chủ chốt cho Madrid. Như vậy, có thể thấy đã có sự xuống thang từ chính quyền trung ương là chấp nhận đối thoại.

Thủ hiến vùng Catalonia Carles Puigdemont. Ảnh: EPA.

Phát biểu với truyền thông Tây Ban Nha, Phó Chủ tịch Thượng viện Pedro Sanz cho biết sẵn sàng để Thủ hiến vùng Catalonia tham gia thảo luận với Thượng viện. Theo ông, vai trò của Thượng viện "không phải là buộc chính quyền Tây Ban Nha hành động, mà là cho phép áp dụng các biện pháp" này.

Trong khi đó, Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy tuyên bố ông Puigdemont có thể đến thảo luận với Thượng viện trong ngày 26 hoặc 27/10 tới. Dù vậy, trong tuyên bố cùng ngày, người phát ngôn Chính phủ Tây Ban Nha Inigo Mendez de Vigo cảnh báo, trong trường hợp cần thiết, chính quyền trung ương sẽ sử dụng vũ lực chống các cuộc biểu tình đe dọa trật tự công cộng ở vùng tự trị.

Trao đổi với báo giới, ông Vigo nêu rõ: "Chính phủ sẽ sẽ dụng mọi nguồn lực để khôi phục lại luật pháp và trật tự hiến pháp một cách nhanh chóng nhất, mang lại cuộc sống yên bình cho người dân và ngăn chặn sự mất an ninh chính trị, tư pháp do những người đứng đầu vùng Catalonia gây ra”.

Có thể hiểu rằng, chính phủ Tây Ban Nha đang muốn cho ông Puigdemont một lối thoát trong danh dự chứ không có ý định chấp nhận thỏa hiệp về vấn đề ly khai. Nhưng sẽ rắc rối lớn nếu ông Puigdemont và phe ly khai không chấp nhận rút lại yêu cầu đòi tuyên bố độc lập.

Về phần mình, người phát ngôn chính quyền vùng Catalonia Jordi Turull tuyên bố, chính quyền Catalonia sẽ khiếu nại lên Toà Hiến pháp Tây Ban Nha nhằm ngăn chặn quyết định từ phía chính phủ Tây Ban Nha mới đây về việc kích hoạt điều 155 Hiến pháp Tây Ban Nha để đặt vùng Catalonia dưới sự kiểm soát trực tiếp từ chính quyền trung ương ở Madrid.

Nếu khiếu nại này bị Tòa Hiến pháp Tây Ban Nha bác bỏ, chính quyền Cataloniacó thể sẽ tiếp tục kiện chính phủ Tây Ban Nha ra tòa quốc tế.

Ông Turull nói: “Tất cả những gì chúng tôi được biết là chúng ta cạn kiệt mọi khả năng. Theo quan điểm của tôi, những gì mà chính quyền trung ương đang làm là một sự bất công. Chúng ta sẽ làm hết mọi khả năng của mình để có được những gì chúng ta muốn, dù là phải kiện họ ra tòa án công lý quốc tế”.

Dự kiến, trong ngày26 hoặc 27/10, các biện pháp chưa từng có nhằm chấm dứt nỗ lực giành độc lập của các nhà lãnh đạo Cataloniasẽ được trình lên Thượng viện Tây Ban Nha để thông qua. Đây sẽ là lần đầu tiên trong 4 thập kỷ, chính quyền Madrid sử dụng Hiến pháp để giải tán chính quyền khu vực và kêu gọi tổ chức bầu cử sớm.

Thủ tướng Rajoy nhấn mạnh, chính phủ Tây Ban Nha không có sự lựa chọn nào khác bởi chính quyền khu vực tự trị Catalonia đã hành động một cách "đơn phương, đi ngược lại luật pháp và tìm kiếm sự đối đầu" khi tổ chức cuộc trưng cầu ý dân về độc lập cho khu vực tự trị này.

Đầu tháng 10, Catalonia đã bất chấp cảnh báo từ chính quyền trung ương Madrid khi tiến hành cuộc bỏ phiếu trưng cầu ý dân để tách khỏi Tây Ban Nha. Dù chỉ 43% cử tri đi bỏ phiếu nhưng 90% phiếu được kiểm đồng ý với việc ly khai. Điều đó tạo cơ sở để cho ông Puigdemont tuyên bố trước hội đồng địa phương việc tuyên bố độc lập nhưng sau đó lại tạm rút xuống để chờ đàm phán với Madrid.

Sau 2 lần đưa thời hạn cho Catalonia làm rõ thái độ có đòi tuyên bố độc lập hay không (vào 13/10 và 16/10) mà không được đáp ứng, chính phủ Tây Ban Nha đã có hành động cứng rắn. Chính phủ Tây Ban Nha ngày 19/10 tuyên bố rằng họ sẽ đình chỉ quyền tự trị của Catalonia và quản lý trực tiếp khu vực này.

Tiếp đó, sau cuộc họp nội các bất thường ngày 21/10, Thủ tướng Rajoy thông báo rằng chính phủ Tây Ban Nha sẵn sàng kích hoạt điều 155, tiếp quản hoàn toàn quyền điều hành khu vực tự trị Catalonia cũng như sẽ tổ chức một cuộc bầu cử hội đồng lập pháp địa phương tại đây trong 6 tháng tới nhằm ổn định tình hình đất nước./.