Sự lây lan của biến thể Delta ở châu Á - Thái Bình Dương
Khả năng lây truyền cao của biến thể Delta đã bộc lộ mức độ dễ bị tổn thương của những nơi theo đuổi chiến lược “zero-Covid” (không có Covid-19) nhưng có tỷ lệ tiêm chủng thấp như Australia hay Hong Kong (Trung Quốc).
Trong khi nhiều nơi tại châu Á - Thái Bình Dương đã ngăn ngừa đại dịch Covid-19 bằng các biện pháp kiểm soát biên giới nghiêm ngặt, sự lây lan nhanh chóng của biến thể Delta đã mang lại lời cảnh báo rằng những hạn chế tạm thời không thể thay thế cho việc tiêm chủng đại trà.
Đồng thời, kinh nghiệm của các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao như Anh và Israel, những nơi có số ca tử vong do biến thể Delta vẫn ở mức thấp dù số ca mắc bệnh tăng cao, mang lại hy vọng giúp các nước khác chống lại dịch bệnh do biến thể này.
Hơn 10 triệu người dân ở Australia, quốc gia từng được coi là hình mẫu chống Covid-19, đã phải ở nhà theo lệnh phong tỏa của chính quyền nhằm đối phó với sự bùng phát của các ca mắc bệnh mới do biến thể Delta có khả năng lây lan nhanh chóng.
“Chúng ta vẫn ở trong tình trạng không ổn định và dễ bị tổn thương cho đến khi chúng ta có tỷ lệ tiêm chủng cao. Biến thể Delta và mối đe dọa ngày càng gia tăng của nó đã phơi bày thực tế này”, Hassan Vally, nhà dịch tễ học tại Đại học La Trobe ở Melbourne (Australia), cho biết.
Biến thể Delta, hiện đang lây lan ở ít nhất 85 quốc gia, được cho là có khả năng lây truyền cao hơn 60% so với biến thể Alpha lần đầu tiên được xác định ở Anh và cao hơn khoảng 50% so với chủng SARS-CoV-2 ban đầu được ghi nhận ở thành phố Vũ Hán (Trung Quốc).
Ngày 29/6, Brisbane – thành phố lớn thứ 3 của Australia, bắt đầu phong tỏa 3 ngày sau khi một nhân viên bệnh viện chưa được tiêm chủng có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2. Các thành phố khác ở Australia như Sydney, Perth và Darwin cũng đang áp đặt lệnh phong tỏa để kiểm soát dịch Covid-19.
Trong tuần này, Phó Thủ hiến bang New South Wales John Barilaro cho biết, các nhà chức trách chưa thể kiểm soát được một đợt bùng phát dịch ở khu vực Greater Sydney xuất phát từ một tài xế nhiễm biến thể Delta.
Giới chức New South Wales hôm 29/6 đã báo cáo 19 ca mắc Covid-19 mới, nâng tổng số ca bệnh tại tiểu bang lên 149 ca kể từ ngày 16/6.
Chưa tới 5% dân số Australia được tiêm vaccine đầy đủ kể từ khi quốc gia này triển khai chiến dịch tiêm chủng vào tháng 2. Con số này khiến Australia trở thành một trong những nước phát triển có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất.
Trước những lời chỉ trích về việc triển khai vaccine chậm chạp, Thủ tướng Australia Scott Morrison thông báo bắt buộc tiêm chủng đối với nhân viên chăm sóc y tế và nhân viên tại các khách sạn đang là nơi cách ly tập trung. Ngoài ra, Australia đã cho phép tiêm vaccine AstraZeneca, vốn được khuyến nghị tiêm cho người lớn tuổi, nay cũng tiêm cho người dưới 60 tuổi.
Hạ thấp sự tự mãn
Mặc dù việc đóng cửa biên giới trên khắp châu Á – Thái Bình Dương được ghi nhận là có tác dụng ngăn chặn dịch bệnh và số ca tử vong, nhưng biện pháp này đã gây ra thiệt hại nặng nề cho xã hội và nền kinh tế.
Vào tháng 5, Viện McKell có trụ sở tại Sydney ước tính các hạn chế biên giới của Australia đã gây thiệt hại 203 triệu AUD (tương đương 157 triệu USD) mỗi ngày đối với hoạt động kinh tế.
Peter Collignon, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Đại học Quốc gia Australia, cho biết, ông hy vọng sự lây lan của biến thể Delta sẽ thúc đẩy việc tiêm chủng ở Australia, nơi khoảng 1/3 người trên 70 tuổi vẫn chưa được tiêm vaccine.
“Đó là ưu điểm duy nhất của lệnh phong tỏa. Nó thực sự khiến người dân không còn tự mãn trước những thành công chống Covid-19 và sau đó họ sẽ tăng cường đi tiêm chủng”, ông Collignon nói.
Tại Hong Kong, nơi gần 20% dân số đã được tiêm chủng đầy đủ, bao gồm khoảng 5% những người trên 70 tuổi, các nhà chức trách hôm 29/6 đã cấm các chuyến bay từ Anh, nơi biến thể Delta hiện chiếm 99% số ca mắc bệnh. Động thái này được đưa ra sau khi các cơ quan y tế xác nhận trường hợp đầu tiên nhiễm biến thể Delta trong thành phố.
Trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến nghiêm trọng ở Australia, New Zealand tuần trước đã đình chỉ bong bóng du lịch, thỏa thuận cho phép hoạt động đi lại mà không cần cách ly với nước láng giềng này. Các nhà chức trách New Zealand cũng đã nâng mức cảnh báo ở thủ đô Wellington sau khi một du khách Australia có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 sau khi đến thăm thành phố này.
Ngày 29/6, Thủ tướng Jacinda Ardern cho biết, chính phủ New Zealand đang xem xét áp dụng các quy định về đeo khẩu trang và bắt buộc quét mã QR trong thời gian cảnh báo cao độ để giảm nguy cơ lây lan SARS-CoV-2.
Tiêm chủng hàng loạt vẫn là chìa khóa ngăn chặn biến thể Delta
Michael Baker, Giáo sư y tế cộng đồng tại Đại học Otago ở Wellington, nói rằng trong khi biện pháp phòng dịch của các nước như New Zealand đã mang lại kết quả tốt, giới chức không thể bỏ qua việc tiêm chủng.
“Điều quan trọng là phải tiêm vaccine cho người dân ở tất cả các quốc gia càng nhanh càng tốt, vì tỷ lệ tiêm chủng cao sẽ chống lại sự lây nhiễm và bùng phát của Covid-19, đặc biệt nếu được kết hợp với các biện pháp y tế công cộng”, ông Baker nói.
Sự lây lan của Delta ở các nước có tỷ lệ tiêm chủng cao cho thấy, phần lớn những người chưa tiêm vaccine sẽ dễ bị tổn thương hơn trước biến thể này.
Theo một phân tích của Tổ chức Y tế Công cộng Anh công bố vào tháng 6, vaccine Pfizer có hiệu quả 96% trong việc ngăn ngừa tỷ lệ nhập viện do biến thể Delta sau khi tiêm đủ 2 liều và tỷ lệ này đối với vaccine AstraZeneca là 92%. Hiệu quả giảm xuống lần lượt là 94% và 71% nếu chỉ tiêm 1 liều vaccine.
Tại Anh, nơi hơn 80% dân số đã được tiêm 1 liều vaccine, số ca tử vong do Covid-19 không thay đổi nhiều dù số ca mắc bệnh tăng gấp 10 lần kể từ cuối tháng 5. Điều này đã làm trì hoãn việc mở cửa trở lại hoàn toàn của Anh cho tới ngày 19/7.
Peter Horby, người đứng đầu Nhóm Tư vấn về các mối đe dọa do virus mới và đang trỗi dậy của Anh, cho biết, vaccine đã làm cho mối liên hệ giữa các ca bệnh và ca tử vong “giảm đi nhiều”, mặc dù chưa thể phá vỡ hoàn toàn.
Bộ trưởng Y tế Sajid Javid hôm 29/6 cho biết, ngày Anh chấm dứt mọi hạn chế sẽ diễn ra theo đúng kế hoạch vào tháng 7, đồng thời nhấn mạnh rằng nước này sẽ phải “học cách sống chung” với virus SARS-CoV-2.
Tại Israel, nơi các ca bệnh đã tăng hơn 10 lần trong 2 tuần qua mặc dù 59% dân số đã được tiêm chủng đầy đủ, các cơ quan y tế đã báo cáo số ca tử vong do dịch bệnh mỗi ngày một giảm trong tuần trước.
Ngoài việc quay trở lại áp dụng quy định bắt buộc đeo khẩu trang tại tất cả các khu vực trong nhà và tăng cường các biện pháp phòng dịch, Thủ tướng Naftali Bennett đã bác bỏ việc áp dụng các hạn chế mới và cam kết “sẽ tiếp tục tiêm vaccine thay vì áp lệnh phong tỏa”.
Vally, nhà dịch tễ học tại Đại học La Trobe, cho biết, sự lây lan nhanh chóng của biến thể Delta là một lời nhắc nhở rằng Australia vẫn còn một “chặng đường dài mới có thể nới lỏng các hạn chế”.
“Chúng tôi còn rất nhiều việc phải làm để tăng tỷ lệ tiêm chủng cho người dân lên mức có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc Covid-19 trong cộng đồng”, ông Vally nói.
Chuyên gia Collignon hy vọng rằng Australia có thể nới lỏng lệnh phong tỏa vào nửa cuối năm nay khi hàng triệu liều vaccine Pfizer và Moderna sắp được chuyển giao tới.
“Theo quan điểm của tôi, Australia chỉ cần thực hiện các biện pháp hạn chế trong 4-5 tháng nữa, và sau đó chung tôi sẽ có rất nhiều người dân được tiêm chủng”, ông Collignon./.
*Loạt bài/bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQCP ngày 29/5/2020 của Chính phủ.