Phát biểu trong chuyến thăm Hawaii ngày 26/8, ông Esper cho biết Mỹ hy vọng sẽ hợp tác với Trung Quốc để khiến nước này tôn trọng trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc thậm chí cả khi Bắc Kinh đã nhiều lần không giữ lời hứa, theo đuổi các hoạt động hiện đại hóa quân đội một cách hung hăng.
Bộ trưởng Esper cũng nhận định Trung Quốc đã không thực hiện lời hứa tuân thủ luật pháp, các quy định và quy chuẩn quốc tế, đồng thời cho rằng Bắc Kinh muốn xây dựng quyền lực trên toàn cầu.
"Để thúc đẩy chính sách của mình, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tiếp tục theo đuổi kế hoạch hiện đại hóa một cách hung hăng nhằm xây dựng quân đội tầm cỡ thế giới vào giữa thế kỷ này", ông Esper khẳng định.
"Điều này rõ ràng liên quan đến hành vi khiêu khích của PLA ở Biển Đông và Biển Hoa Đông cũng như những nơi khác mà Trung Quốc cho rằng có ý nghĩa quan trọng về lợi ích".
Trong chuyến thăm Palau, ông Esper cũng nhận định rằng: "Trung Quốc đang áp đặt sức ép chính trị và tài chính, cả công khai lẫn bí mật với nhiều quốc gia châu Âu và Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cả nước lớn và nước nhỏ, khi theo đuổi các mối quan hệ chiến lược mới trên toàn thế giới. Trên thực tế, các quốc gia càng nhỏ thì sẽ chịu sức ép từ Bắc Kinh càng nặng nề.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh, Bắc Kinh dường như đang phô diễn "sức mạnh cơ bắp" ở hầu hết các khu vực tại Đông Nam Á, đặc biệt với những tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.
Tuy nhiên, trong khi mục tiêu của Mỹ là ngăn chặn Trung Quốc thì nước này cũng muốn "tiếp tục hợp tác với Trung Quốc để đưa họ về đúng hướng, đó là tuân thủ nghiêm túc hơn trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc", ông Esper cho hay.
Ông Esper đã miêu tả Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là tâm điểm "cạnh tranh quyền lực mạnh mẽ với Trung Quốc", mặc dù Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhận định, cùng với Nga, sự hiện diện của Trung Quốc hiện đã ở trên khắp thế giới và Mỹ cần có khả năng đối phó với cả 2 nước này trên toàn cầu.
"Mỹ có trách nhiệm dẫn đầu. Chúng tôi là một quốc gia ở Thái Bình Dương, một quốc gia ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trong một thời gian khá dài".
"Chúng tôi sẽ không từ bỏ khu vực này, dù chỉ một tấc đất nếu có bên nào đó nghĩ rằng thể chế cũng như quan điểm của họ về nhân quyền, chủ quyền, tự do tôn giáo, tự do hội họp… tất cả những điều đó, tốt hơn những điều mà chúng tôi chia sẻ"./.