Cố vấn an ninh Mỹ John Bolton hôm qua (4/1) đã rời thủ đô Washington để tới thăm Israel, và sau đó là Thổ Nhĩ Kỳ; trong khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng đã lên kế hoạch thăm 8 nước Trung Đông khác vào đầu tuần tới, từ ngày 8 đến 15/1.

Cố vấn an ninh Mỹ John Bolton. Ảnh: Al Jazeera.

Chuyến công tác Trung Đông lần này của 2 vị quan chức cấp cao hàng đầu Mỹ được cho nhằm mục đích trấn an đồng minh khu vực, vực dậy niềm tin vào nước Mỹ trước một số thay đổi “mang tính bước ngoặt” trong chính sách của Washington gần đây.

Ngày 4/1, một quan chức cấp cao Nhà trắng cho biết, đến với Israel lần này, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton muốn lắng nghe ý kiến hay những quan ngại của Israel về quyết định rút quân ra khỏi Syria của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Những ảnh hưởng của Iran tại Syria hay một số hợp tác về công nghệ giữa Israel và Trung Quốc cũng sẽ được ông John Bolton để mắt đến trong chuyến thăm Israel lần này.

Cũng từ quyết định rút quân, số phận người Kurd, Syria - mà Mỹ lâu nay hậu thuẫn, hiện là mối bận tâm lớn của Chính phủ Mỹ. Tổng thống Mỹ từng cho biết: “Mỹ muốn bảo vệ người Kurd, nhưng chúng tôi không thể ở lại Syria mãi mãi. Đó chỉ còn là nơi của cát và sự chết chóc”.

Đó là một phần lý do ông John Bolton chọn Thổ Nhĩ Kỳ là một chặng dừng chân tiếp theo. Chuyến thăm được coi là một nỗ lực cuối cùng của Mỹ để tránh một cuộc thảm sát người Kurd từ phía Ankara. Ngoài ra, cuộc chiến dọn sạch “tàn dư” IS mà Tổng thống Mỹ muốn Thổ Nhĩ Kỳ “thế vai”, hay những hợp đồng vũ khí quan trọng giữa 2 bên cũng sẽ một nội dung nghị sự quan trọng mà ông Bolton muốn bàn với các nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ.

Còn với các đồng minh Arab, việc Mỹ rút quân đồng nghĩa một “khoảng trống” quyền lực trong khu vực sẽ tồn tại. Điều mà các nước Arab lo ngại là nó sẽ rơi vào tay đối thủ của họ, là Iran. Chính vì thế, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ cần trấn an khu vực trong chuyến thăm 8 nước Trung Đông lần này - sắp xếp thứ tự chuyến thăm sẽ là: Jordan, Ai Cập, Barain, Các tiểu vương quốc Arập thống nhất (UAE), Qatar, Saudi Arabia, Oman và Kuwait. Hồi tuần trước, Nhà Trắng không loại trừ khả năng Ngoại trưởng Mỹ sẽ đến thăm cả Iraq, song thông tin này đến nay vẫn chưa được Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận. 

Theo một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ,  Ngoại trưởng Mike Pompeo sẽ có bài phát biểu tại thủ đô Cairo, Ai Cập, nhấn mạnh thông điệp chính là “Mỹ sẽ không rời Trung Đông”. Cùng với đó, Washington mong muốn các đồng minh khu vực sẽ cùng chia sẻ trách nhiệm đảm bảo an ninh và ổn định cho khu vực trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về khả năng hồi sinh của các tổ chức khủng bố cực đoan như IS và Al-Qaeda.

Ngoài các mục tiêu đó, đến thăm các nước vùng Vịnh lần này, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo còn muốn sốc lại mối quan hệ với Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh GCC, với kế hoạch tổ chức 1 hội nghị của Khối trong Quý 1 năm 2019. Hội nghị này sẽ tập trung giải quyết cuộc khủng hoảng vùng Vịnh giữa Qatar và 3 nước thuộc Khối, cũng như cách thức chấm dứt cuộc chiến ở Yemen.

Dự báo, chặng dừng chân của Ngoại trưởng Mỹ Pompeo tại Saudi Arabia sẽ được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm, bởi vụ án giết hại nhà báo Jamal Khashoggi bên trong lãnh sứ quán của Saudi Arabia tại Thổ Nhĩ Kỳ. Dù khẳng định là đồng minh thân cận, song Mỹ vẫn mong muốn thấy được sự “minh bạch, rõ ràng” trong quá trình điều tra vụ án, cũng như tiến trình xét xử các đối tượng liên quan mà chính quyền Saudia Arabia đã và đang tiến hành./.