“Vậy là đã quá đủ” – Hãng tin Reuters dẫn một nguồn tin thân cận với chính phủ Saudi Arabia cho biết, đây là quan điểm của nước này sau khi người biểu tình Iran đốt phá Đại sứ quán của Saudi Arabia tại Tehran để phản đối vụ xử tử giáo sỹ dòng Shiite, Sheikh Nimr al-Nimr.

Saudi Arabia tuyên bố cắt đứt quan hệ với Iran, còn Iran thì tuyên bố, Saudi Arabia sẽ phải trả giá vì vụ xử tử giáo sỹ al-Nimr cùng hơn 40 chức sắc tôn giáo khác hồi cuối tuần qua, đưa mối quan hệ hai nước xuống thấp nhất trong lịch sử thiết lập quan hệ ngoại giao. 

Người biểu tình Iran phản đối Saudi Arabia trước cửa Đại sứ quán Saudi Arabia ở Tehran. (ảnh: EPA).

Ngoại trưởng Saudi Arabia, Adel al-Jubeir yêu cầu  các nhân viên ngoại giao Iran phải rời khỏi nước này trong vòng 48 giờ. Ông Adel al-Jubeir cho rằng, vụ tấn công vào đại sứ quán Saudi Arabia tại Tehran ngày 3/1 giống với chính sách của Iran là gây bất ổn khu vực bằng cách tạo nên “những phần tử khủng bố” ở Saudi Arabia. 

Ngoại trưởng Saudi Arabia nêu rõ: “Chúng tôi quyết không để cho Iran làm suy yếu an ninh của chúng tôi. Chúng tôi quyết không để Iran huy động, tạo ra hay thiết lập các tế bào khủng bố tại đất nước chúng tôi hay ở các nước đồng minh của chúng tôi”.

Thứ trưởng ngoại giao Iran  Hossein Amir-Abdollahian cho rằng việc Saudi Arabia tuyên bố cắt quan hệ với nước này sẽ không giúp che đậy được “sai lầm lớn do tử hình giáo sĩ Sheikh Nimr al-Nimr”. 

Trước đó, những người biểu tình Iran đã xông vào đốt phá đại sứ quán của Saudi Arabia tại Tehran để phản đối vụ tử hình giáo sĩ dòng Shiite, Sheikh Nimr al-Nimr hôm 2/1. 

Tổng thống Iran Hassan Rouhani kêu gọi xét xử những cá nhân cực đoan đã tấn công Đại sứ quán Saudi Arabia ở Tehran và lãnh sự quán nước này ở thành phố Đông Bắc Mashhad song ông cũng lên án việc Saudi Arabia xử tử giáo sĩ Sheikh Nimr al-Nimr.

Theo kênh CNN của Mỹ, giáo sỹ al-Nimr không phải là chức sắc tôn giáo hàng đầu của người Shiite ở Saudi Arabia nhưng ông lại là đại diện cho những nhà hoạt động tôn giáo trẻ dòng Shiite tại vương quốc này, những người muốn phá vỡ sự im lặng lâu nay của chức sắc tôn giáo cũ để đòi quyền bình đẳng với người Hồi giáo dòng Sunni.

Saudi Arabia là một nước có đa số dân theo đạo Hồi dòng Sunni, tuân thủ trường phái Wahhabi nghiêm khắc và thủ cựu, trong đó coi dòng Shiite là “dị giáo”.

Đối với nhiều nhà phân tích, vụ xử tử giáo sỹ al-Nimr là một bước đi bất ngờ bởi giới chức Saudi Arabia vốn có thể giữ ông làm tù nhân chính trị cho các cuộc trao đổi với những bên đang vận động hành lang để thả nhà hoạt động này. 

Nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế ở Trung Đông tại trường đại học Oxford, ông Toby Matthiesen còn chỉ ra rằng, vụ việc xảy ra vào lúc phong trào đấu tranh của người Shiite tại Saudi Arabia không ở cao trào. Nhưng vụ xử tử giáo sỹ al-Nimr giống như “giọt nước tràn ly” để Iran và Saudi Arabia mở rộng cuộc khẩu chiến sang những vấn đề gây đối đầu lâu nay giữa 2 nước. 

Lãnh tụ tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei ngày 3/1 đã bày tỏ thất vọng vì “những nước ủng hộ tự do và dân chủ” đã không lên tiếng sau vụ xử tử mà ông cho là vi phạm nhân quyền này; đồng thời cảnh báo, Saudi Arabia sẽ phải hứng chịu sự “báo thù thần thánh” vì đã giết hại giáo sỹ al-Nimr, người mà ông cho là “một học giả luôn cổ vũ những điều tốt đẹp và ngăn chặn những điều xấu xa”. 

Ông cũng chỉ trích Saudi Arabia có những hành vi vi phạm nhân quyền khác khi can thiệp quân sự ở Yemen và cho rằng, cộng đồng quốc tế không thể làm ngơ trước thực trạng trên.

“Mặt khác, hãy nhìn vào Yemen, nơi mà cuộc sống của người dân bị Saudi Arabia xáo trộn suốt 10 tháng qua. Họ phá hủy nhà cửa, dội bom. Đây là một vấn đề quan trọng và không thể bị phớt lờ bởi những người vốn tin vào sự nhân văn, vào công lý và nhân quyền”.

Trong khi đó, Hãng thông tấn Reuters dẫn nguồn tin thân cận với chính phủ Saudi Arabia cho rằng, Iran “hết lần này đến lần khác chế nhạo phương Tây” khi tiếp tục tài trợ cho chủ nghĩa khủng bố và phóng tên lửa đạn đạo mà không bị ai lên tiếng.

Nguồn tin này cũng cho biết, chính quyền Saudi Arabia không chỉ thất vọng về Iran mà còn với chính đồng minh Mỹ vì đã không phản ứng trước những diễn biến mà Riah cho là “sự can thiệp của Tehran vào khu vực”.

Tuyên bố đưa ra trong bối cảnh Mỹ và 5 cường quốc khác đạt được thỏa thuận hạt nhân lịch sử với Iran hồi tháng 7 năm ngoái, một động thái khiến giới chức vùng Vịnh Arab lo ngại Washington có thể bỏ mặc những lợi ích của họ để đổi lấy thỏa thuận kia.

Theo quan chức giấu tên của Saudi Arabia, Washington đang lùi bước trước Iran trong khi Riah “đang nỗ lực làm điều gì đó tại Syria, Iran và Yemen”. Ông nêu rõ, quan điểm của Saudi Arabia và Mỹ không khác nhau và 2 nước rõ ràng còn phải hợp tác trong nhiều vấn đề nhưng Riah không còn sự lựa chọn nào khác là phải bảo vệ lợi ích của mình khi cần thiết, cụ thể là khi đối đầu với Iran trong khu vực./.