Theo AFP, nhiều nhà phân tích cho rằng việc leo thang căng thằng vừa qua giữa Trung Quốc với Việt Nam và Trung Quốc với Philippines sẽ khiến các nước trong khu vực tăng cường sức mạnh Hải quân và khiến tình hình biển Đông càng thêm sôi sục.

Ngoài ra, các nhà phân tích cũng cho biết, một số nước ASEAN sẽ đồng ý cho phép Mỹ hiện diện thường xuyên hơn tại nước mình để có thể ngăn chặn dã tâm của Trung Quốc, mà ví dụ điển hình nhất là cuộc tập trận chung giữa Mỹ và Philippines trong bối cảnh tàu Trung Quốc cố tình đâm và dùng vòi rồng tấn công tàu Việt Nam ngày 7/5.

Tàu Việt Nam (trái) bị tàu Trung Quốc dùng vòi rồng tấn công (AFP)

Căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc bắt đầu diễn ra vào ngày 2/5 vừa qua khi Bắc Kinh tuyên bố sẽ đưa giàn khoan vào vùng biển xung quanh đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Cũng trong thời gian đó, Bắc Kinh cũng yêu cầu Manlina thả những tàu đánh cá của Trung Quốc bị Philippines bắt giữ vì nghi ngờ xâm nhập trái phép vào lãnh hải Philippines và săn trộm rùa biển tại đây.

“Quan điểm của Trung Quốc rõ ràng là rất khó hiểu. Trung Quốc luôn tuyên bố là muốn duy trì quan hệ tốt đẹp với các nước láng giềng, nhưng lại luôn ngấm ngầm muốn mở rộng lãnh thổ của mình”, Tiến sỹ Oh Ei Sun tại Khoa Nghiên cứu Tình hình Thế giới thuộc trường Đại học S. Rajaratnam tại Singapore nói.

“Các nước Đông Nam Á đều cho rằng Trung Quốc đang cố phóng đại các tranh chấp lãnh hải thay vì muốn làm dịu đi”, ông Oh nói thêm.

Nhiều nhà phân tích cho rằng, việc Trung Quốc cố tình gây hấn với Việt Nam trên biển Đông sẽ khiến nhiều nước có tranh chấp với Trung Quốc có những bước đi mạnh mẽ hơn nữa nhằm bảo vệ chủ quyền của mình đồng thời tăng cường quan hệ hơn nữa với Mỹ, ví dụ như Malaysia gần đây đã nâng cấp quan hệ với Mỹ thành đối tác chiến lược.

“Biển Đông giờ đang trở thành chảo lửa”, nhà phân tích quân sự Ni Lexiong tại Thượng Hải nói, “Trung Quốc không chỉ tập trung bảo vệ lãnh hải của mình mà còn cố giành lại những vùng lãnh hải mà họ tự cho là bị mất nhiều năm về trước. Tuy nhiên, những hành động này chỉ khiến các nước khác cho rằng họ đang có tham vọng mở rộng lãnh thổ của mình”.

Trong khi đó, lực lượng Hải quân Mỹ và Philippines ngày 8/5 đã tiến hành một cuộc tập trận chung trên bờ biển Philippines. Các quan chức hai nước tuyên bố cuộc tập trận này đã được lên kế hoạch từ trước và không nhằm vào bất kỳ một đối thủ nào.

Tuy nhiên, chuyên gia Hải quân Li Jie Ni tại Bắc Kinh, Trung Quốc cho biết: “Cả cuộc tập trận chung và Hiệp định Quốc phòng được Mỹ và Philippines ký đều cho thấy Mỹ đang hướng sự quan tâm của mình đến châu Á”.

“Mỹ sẽ hỗ trợ cho các quốc gia mà Trung Quốc muốn gây hấn đề giành quyền kiểm soát vùng lãnh hải của những nước này”, ông Ni nói.

Cả Việt Nam và Philippines cũng được cho là sẽ đoàn kết và thúc đẩy việc sớm đạt được một Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 24 tại Myanmar ./.