Ngày 19/5, tại Paris, Viện Nghiên cứu quốc tế và chiến lược Pháp (IRIS) và Quỹ Gabriel Péri đã đồng tổ chức cuộc hội thảo quốc tế với chủ đề “Những căng thẳng mới ở Biển Đông”. Các chuyên gia quốc tế đã có những thảo luận sôi nổi tại hội thảo, đặc biệt phản đối tính bất hợp pháp của các hành động của Trung Quốc tại Biển Đông hiện nay.
 |
Các đại biểu đã nêu nhiều ý kiến quan ngại về động thái hiện nay của Trung Quốc tại Biển Đông |
Cuộc hội thảo đã thu hút sự tham gia của nhiều học giả, nhà nghiên cứu của Pháp và nhiều nước như Nga, Nhật Bản, Ấn Độ... Cuộc hội thảo được chia thành 3 buổi nhỏ tập trung cho các vấn đề: “Những diễn biến ở Biển Đông từ năm 2012”; “Chính sách của các cường quốc khu vực, vai trò của Liên hợp quốc và Luật quốc tế”; “Thái độ nào của châu Âu với khu vực?”.
Phát biểu khai mạc, Phó Giám đốc IRIS, Didier Billion, nêu lý do tổ chức cuộc hội thảo. Ông nói: “Lý do thứ nhất tổ chức cuộc hội thảo chắc chắn là ở tầm quan trong của vấn đề được đề cập. Chúng ta thấy những căng thẳng ở Biển Đông có thể là một trong những vấn đề quốc tế phức tạp nhất, nóng bỏng nhất, đồng thời cũng là một "điểm đen" trong mối quan hệ quốc tế. Dư luận (ngay cả ở Pháp) còn mơ hồ về vấn đề này do thiếu thông tin....”
Ông Didier Billion cho biết thêm: “Trên thực tế, mỗi người đều đồng ý rằng ngoài chuyện tương lai của vài quần đảo, của vài hòn đảo nhỏ, bãi đá với bề mặt thường không đáng kể so với những toan tính, còn nhiều vấn đề ẩn chứa. Thứ nhất có lẽ là vấn đề quyền quốc tế và hiệu năng của những phương tiện được sử dụng để quyền này được thực hiện và tôn trọng. Vấn đề thứ hai là sự thay đổi của mối tương quan sức mạnh ở một khu vực ngày càng trở thành trung tâm của diễn đàn thế giới trong những năm tới”.
Chủ tịch Hiệp hội Gabriel Péri, ông Alain Obadia, nhấn mạnh: “Việc tìm kiếm những giải pháp để giải quyết vấn đề đã trở nên cấp bách. Chỉ có các bên liên quan mới có khả năng quyết định. Mục đích của chúng ta không phải là khen chê hay can dự. Trách nhiệm của phần còn lại của thế giới, của nước Pháp và châu Âu là đóng góp một phần cho việc giải quyết cuộc xung đột này trong khuôn khổ của luật pháp quốc tế đồng thời tôn trong những công ước đã xác lập”.
Trong 2 phiên hội thảo đầu, các chuyên gia đều nêu lên tính chất phức tạp, mơ hồ về chủ quyền của vùng biển này trong lịch sử, nguồn tài nguyên phong phú, những vùng chồng lấn... nguyên nhân của những tranh chấp hiện nay.
Các chuyên gia đề cập nhiều đến cái cớ phi lý mà Trung Quốc đưa ra về "vùng nước lịch sử" để đưa ra cái gọi là "đường lưỡi bò", "đường 9 đoạn" đòi chủ quyền đa số diện tích Biển Đông.
Các chuyên gia cũng điểm lại những diễn biến lịch sử tại 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, những xung đột và căng thẳng gần đây giữa Trung Quốc với hai nước có liên quan nhiều nhất là Philippines và Việt Nam. Các chuyên gia lưu ý đến việc Trung Quốc từng dùng vũ lực để chiếm Hoàng Sa, một sỗ bãi đá tại Trường Sa của Việt Nam và Philippines.
Một chuyên gia nhấn mạnh: “Trung Quốc từ chối tham gia phiên tòa (Philippines kiện). Bởi họ hiểu rằng nếu chấp nhận yêu cầu của Philippines đưa vụ việc ra phân xử trước tòa sẽ có nguy cơ tạo một tiền lệ để các nước khác như Việt Nam, Indonesia, Malaysia làm theo”.
Đặc biệt, ông Jean- Vincent Brisset, Giám đốc nghiên cứu tại Viện IRIS đề cập đến chiến lược biển của Trung Quốc bằng tăng cường hải quân, xây các quân cảng, sân bay...Và các băng hình cụ thể cho thấy hoạt động xây đắp các đảo nhân tạo, thay đổi nguyên trạng, vi phạm luật biển quốc tế, khiến cho không chỉ các nước ven bờ mà các nước lớn trên thế giới như Mỹ, Nhật...cũng phản ứng vì liên quan đến tự do hàng hải trên một tuyến giao thông trọng yếu của thế giới. Bên cạnh đó là khả năng Trung Quốc thành lập một Vùng nhận dạng phòng không (AIDZ) mới ở Biển Đông. Theo ông Brisset, khu vực đang đứng trước nguy cơ một cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Mỹ.
Ông Brisset nói: “Có ít nhất 6 hòn đảo đang được xây dựng. Điều đó đã gây nên phản ứng của các nước...Công đồng quốc tế cũng phản ứng trước khả năng Trung Quốc thành lập vùng nhận dạng phòng không tương tự như đã làm ở Biển Hoa Đông”.
Bày tỏ sự lo ngại trước tình hình, các chuyên gia tuy chưa đưa ra một giải pháp cụ thể nhưng đều hướng đến việc giải quyết vấn đề bằng con đường kiềm chế, đàm phán, dựa vào luật quốc tế. Trước mắt là đi tới một Bộ quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông.
Trả lời phỏng vấn của phóng viên VOV về vấn đề này, ông Jean-Vincent Brisset nói: “Rõ ràng giải pháp quốc tế cho vấn đề này là việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử, điều đã được đề xuất thời gian qua. Trước hết là việc ASEAN thống nhất về bộ quy tắc này, điều này tương đối dễ vì không mấy gò ép. Nhưng ngược lại, chắc chắn hiện tại Trung Quốc sẽ bằng mọi cách cản trở bộ quy tắc ứng xử này. Vậy là đã 13 năm họ cản trở Bộ quy tắc ứng xử thay cho Tuyên bố ứng xử. Như vậy là phải xem xem Trung Quốc có thực hiện hay không”./.