Trong khuôn khổ Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN 51, chiều 2/8, đã diễn ra một loạt hội nghị quan trọng giữa ASEAN với các đối tác theo cơ chế ASEAN + 1, gồm Nhật Bản, Trung Quốc, New Zealand và Nga. 

ASEAN và các đối tác đã điểm lại quan hệ trong năm, thông qua nhiều định hướng lớn cho hợp tác trong giai đoạn tiếp theo. Các nước đã rất chú trọng một số lĩnh vực như kinh tế, thương mại, đầu tư, kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển, biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, giao lưu nhân dân, giáo dục...

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN 51. Ảnh: AFP/TTXVN.

Các nước hoan nghênh những kết quả ASEAN đạt được sau gần 3 năm xây dựng Cộng đồng và cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ ASEAN đẩy mạnh liên kết kinh tế và kết nối khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển, thúc đẩy thương mại tự do và công bằng thông qua các Hiệp định mậu dịch tự do hiện có và khuôn khổ rộng lớn hơn như Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Các bộ trưởng Nhật Bản, Trung Quốc, Nga và New Zealand cũng đánh giá cao vai trò quan trọng của ASEAN trong duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, đồng thời khẳng định cam kết tiếp tục ủng hộ các mục tiêu của ASEAN.

Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Taro Kono nói: "Nhật Bản quan tâm đến sự ổn định và phát triển chính trị kinh tế của ASEAN. Chính vì vậy, chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ các sáng kiến, các chương trình hành động của ASEAN trở thành một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng. Chúng ta đã có những chương trình hợp tác hết sức hiệu quả thông qua các thỏa thuận đã được ký kết ở nhiều lĩnh vực như phát triển cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực .... Chúng tôi vẫn tiếp tục những cam kết ủng hộ khu vực này, trở thành trung tâm của khu vực".

Theo đó, các kết quả hợp tác đạt được cũng rất cụ thể. Tại hội nghị ASEAN - Nhật Bản, hai bên cho biết đã thông qua Kế hoạch sửa đổi năm 2017 triển khai tầm nhìn ASEAN Nhật Bản về Hữu nghị và Hợp tác, thiết thực kỷ niệm 45 năm ngày thiết lập quan hệ đối tác đối thoại. Hai bên cũng khẳng định cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ trên tất cả các lĩnh vực thương mại, đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ theo Lộ trình Hợp tác kinh tế chiến lược 10 năm ASEAN-Nhật Bản (2012-2022). Hai bên cũng nhất trí tiếp tục triển khai Chương trình mạng lưới trao đổi thanh niên và sinh viên Nhật Bản-Đông Á (JENESYS) đến 2020, nhằm tăng cường cơ hội giao lưu, gặp gỡ giữa thanh niên Nhật Bản và các nước Đông Nam Á. 

Tại Hội nghị ASEAN – Nga, hai bên cũng hài lòng ghi nhận tiến triển tích cực trong việc triển khai Kế hoạch hành động ASEAN-Nga giai đoạn 2016-2020. Hai bên tái khẳng định tầm quan trọng của quan hệ đối tác toàn diện và tiến bộ ASEAN-Nga, nhất trí tăng cường nỗ lực hướng tới nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược. Nga khẳng định coi trọng quan hệ với ASEAN; ủng hộ đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov khẳng định: "Nga tiếp tục tham gia vào các cơ chế do ASEAN dẫn dắt và nhận thấy tầm quan trọng của việc xây dựng một cấu trúc khu vực mở và toàn diện. Chúng tôi cam kết ủng hộ ASEAN thực hiện các mục tiêu ưu tiên của khối và vì hòa bình ổn định ở khu vực".

ASEAN và Nga nhất trí sẽ tổ chức Đối thoại doanh nghiệp và Diễn đàn Giáo dục ASEAN-Nga dịp Diễn đàn Kinh tế phương Đông tại Vladivostok tháng 9 tới đây, Hội nghị thượng đỉnh Thanh niên ASEAN-Nga tại Philippines, các khóa đào tạo tại Nga về xây dựng năng lực trong phòng chống khủng bố, buôn bán ma túy, tội phạm mạng....

Các Bộ trưởng ASEAN – Trung Quốc cũng sớm hoàn tất phê chuẩn Nghị định thư nâng cấp Hiệp định Mậu dịch Tự do ASEAN – Trung Quốc (ACFTA), thuận lợi hóa thương mại và đầu tư, hỗ trợ mục tiêu nâng kim ngạch thương mại hai chiều lên 1.000 tỉ USD và đầu tư lên 150 tỉ USD vào năm 2020. Hai bên cũng nhất trí tiếp tục mở rộng thêm các lĩnh vực hợp tác mới như kinh tế số, thương mại điện tử, kết nối số, thành phố thông minh; đẩy mạnh trao đổi nhân dân, thanh niên, học giả hướng tới mục tiêu đạt 30 triệu khách du lịch năm 2020; hợp tác giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống và xuyên quốc gia như tội phạm mạng, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, quản lý thiên tai, và tăng cường phối hợp trong các diễn đàn đa phương quốc tế và khu vực.

Hai bên cũng nhất trí sẽ thông qua Tầm nhìn quan hệ Đối tác chiến lược đến 2030, hoan nghênh các hoạt động kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, trong đó phối hợp tổ chức thành công Cấp cao kỷ niệm ASEAN-Trung Quốc vào cuối năm nay.

Về vấn đề Biển Đông, Ngoại trưởng Singapore Vivian Balakisnan, nước điều phối quan hệ ASEAN – Trung Quốc nói: "Chúng tôi tập trung thảo luận về hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư và xây dựng lòng tin giữa hai bên. ASEAN và Trung Quốc đã làm việc cởi mở và tìm kiếm những quan điểm chung đối với những vấn đề còn bất đồng. Đặc biệt, trong vấn đề Biển Đông, hai bên đều nhất trí cho rằng cần phải thực hiện đầy đủ và có trách nhiệm Tuyên bố của các bên ở Biển Đông, sớm hoàn tất đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông COC".

Trong cuộc họp ASEAN - New Zealand, hai bên nhất trí tăng cường hợp tác thực chất và hiệu quả hơn trong các lĩnh vực cùng quan tâm, nhất là trong các lĩnh vực New Zealand có thế mạnh và ASEAN ưu tiên như nông nghiệp, đào tạo tiếng Anh, đào tạo nghề, an ninh lương thực, ứng phó thiên tai, thu hẹp khoảng cách phát triển. Hai bên khẳng định coi trọng quan hệ  hợp tác lẫn nhau, đặc biệt là sự hỗ trợ của New Zealand về thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, thúc đẩy vai trò Trung tâm của ASEAN, gia hạn và tài trợ cho Chương trình hỗ trợ hợp tác kinh tế AANZFTA đến 31/12/2019. 

Trong các vấn đề khu vực và quốc tế, các bộ trưởng ASEAN và các đối tác cũng đều nhận định tình hình khu vực mặc dù có một số tiến triển tích cực nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất ổn định, bày tỏ mong muốn ASEAN và các đối tác cần phải tăng cường hợp tác tại các khuôn khổ do ASEAN chủ trì, nỗ lực xây dựng một cấu trúc khu vực mở, minh bạch, và dựa trên luật lệ.

Các bộ trưởng chia sẻ về nỗ lực của ASEAN và Trung Quốc khởi động đàm phán thực chất xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả và ràng buộc; mong muốn các nước tiếp tục phát huy vai trò tích cực và đóng góp xây dựng, trách nhiệm cùng ASEAN giải quyết các thách thức đặt ra đối với hòa bình, ổn định ở khu vực./.