Ám sát người đứng đầu DPR

Người đứng đầu Cộng hoà Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng Alexander Zakharchenko bị chết trong một vụ nổ bom ở quán cà phê tại trung tâm Donetsk hôm 31/8. Vụ nổ còn khiến 11 người khác bị thương, trong đó có người đứng đầu Bộ Thuế và Phí của DPR Alexander Timofeev. 

RIA Novosti và Interfax dẫn nguồn từ chính phủ DPR đưa tin, ông Zakharchenko chết do bị chấn thương não quá nặng.

Người đứng đầu nhà nước Cộng hoà tự xưng Donetsk bị ám sát. Ảnh: Reuters

TheoRBC, quả bom được sử dụng có sức nổ tương đương 800g TNT. Quả bom được đặt trong một chiếc xe ô tô đậu gần quán cà phê, nơi mà ông Zakharchenko thường xuyên lui tới. Theo nguồn tin từ Chính phủ DPR, nhiều khả năng quả bom được kích nổ bằng thiết bị điều khiển từ xa qua radio.

Chiều thứ Sáu (31/8), người đứng đầu DPR Alexander Zakharchenko lên kế hoạch rời khỏi Donetsk để tham dự đám tang của Nghệ sỹ nhân dân Liên Xô Iosif Kobzon, sẽ được tổ chức ở Moscow vào Chủ nhật (2/9). Tuy nhiên không rõ vì lý do gì, ông Zakharchenko đột ngột dời lịch chuyến đi. Vụ ám sát đã xảy ra ở một quán cà phê trong trung tâm Donetsk, địa điểm ông Zakharchenko thường đến. Theo nguồn tin thân cận với nhà lãnh đạo DPR, vào ngày 31/8, ông có hẹn trước với Bộ trưởng Timofeev tại đây để bàn về việc sẽ làm lễ tưởng niệm nghệ sỹ Kobzon.

RBC cho biết, người sở hữu quán cà phê là hai cựu vệ sỹ của ông Zakharchenko - Alexander Kostenko và Eduard Salikhov.

Các cáo buộc liên quan vụ ám sát

Chính quyền nhà nước DPR tự xưng gọi hành động ám sát nhà lãnh đạo Zakharchenko là một hành động khủng bố và cáo buộc “những người ở Kiev đã nhúng tay vào tội ác này”.

Theo Interfax, một trong các vệ sỹ của ông Zakharchenko đã biến mất ngay sau vụ nổ xảy ra và người này hiện đang nằm trong danh sách những người có trực tiếp liên quan đến vụ ám sát. Các nhà chức trách DPR cũng thông báo tình trạng khẩn cấp và đóng tất cả các đường biên giới nước Cộng hoà tự xưng.

Ủy ban điều tra quốc gia Nga gọi việc ám sát ông Zakharchenko là hành động khủng bố vi phạm luật quốc tế.

Tổng thống Nga Putin lên án vụ ám sát mà ông gọi “hành động hèn nhát” nhằm gây bất ổn ở miền Đông Ukraine. Nhà lãnh đạo Nga cùng với đó gửi lời chia buồn tới gia đình ông Zakharchenko, đồng thời khẳng định những kẻ đứng sau vụ việc sẽ bị trừng phạt. 

Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga, Maria Zakharova nói rằng cái chết của ông Zakharchenko cho thấy Kiev đã quyết định tham gia vào một cuộc chiến đẫm máu, thay vì tuân thủ thoả thuận Minsk.

Cơ quan an ninh Ukraine phủ nhận bất cứ trách nhiệm nào liên quan tới vụ việc. Phát biểu trên truyền hình, người đứng đầu Cơ quan An ninh Quốc gia Ukraine (NSS), ông Igor Gushkov cho rằng, ông Zakharchenko nhiều khả năng đã thiệt mạng trong các vụ giao tranh giữa các tổ chức trong khu vực. 

"Chúng tôi không loại trừ khả năng các lực lượng an ninh Nga đã nhúng tay vào vụ việc", ông này cho biết. 

Theo RBC, vụ nổ bom không chỉ nhằm vào một mình ông Zakharchenko, mà còn cả Bộ trưởng Thuế và Phí Timofeev - cánh tay phải của ông Zakharchenko và là người phụ trách khối kinh tế của nước Cộng hoà tự xưng. Tháng 9/2017, chiếc xe của ông Timofeev cũng từng bị tấn công, nhưng ông chỉ bị thương nhẹ. Ông Timofeev lúc đó gọi vụ tấn công vào mình là hành động khủng bố.

Nga thông báo sẽ mở một cuộc điều tra quốc tế chính thức về cái chết của ông Zakharchenko.

Người kế nhiệm

Vài giờ sau khi ông Zakharchenko bị ám sát, Phó thủ tướng 37 tuổi Dmitry Trapeznikov được bầu làm người đứng đầu tạm thời nước Cộng hoà tự xưng DPR. Dmitry Trapeznikov sinh năm 1981 tại Krasnodar, Nga. Gia đình ông chuyển đến Donetsk từ năm 1982.

Vào tháng 9/2014, ông được bổ nhiệm làm người đứng đầu chính quyền tạm thời của quận Telmanov thuộc DPR. Từ tháng 12/2014 đến nay, ông đã giữ nhiều vị trí cấp cao khác nhau trong chính quyền của ông Zakharchenko. Vào tháng 4/2016, ông được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng.

Tờ RBC dẫn ý kiến của chuyên gia quân sự Nga Boris Rozhin cho rằng, trong các ứng cử viên cho vị trí người lãnh đạo chính thức của DPR, ngoài ông Trapeznikov thì Bộ trưởng Timofeev và Chủ tịch Hội đồng nhân dân DPR Denis Pushilin là những ứng viên tiềm năng nhất.

Hậu quả cho khu vực

Chủ tịch Hạ viện Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin gọi vụ việc ám sát Zakharchenko là “vô luật pháp và vô hiệu hoá ý nghĩa của thoả thuận Minsk”.

Ám sát người đứng đầu DPR tạo ra một tình huống khủng hoảng nghiêm trọng xung quanh việc thực hiện thoả thuận Minsk. Oleg Ignatov, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính trị Nga cho rằng: “Tôi cho rằng đây là tình huống nghiêm trọng, có thể phá huỷ tiến trình hoà bình ở miền Đông Ukraine và làm gián đoạn các cuộc đàm phán quốc tế về thực hiện thoả thuận ngừng bắn và hỗ trợ nhân đạo cho vùng Donbass". 

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng khẳng định, đây là một hành vi khủng bố và khiêu khích khiến tình hình xung đột ở miền Đông Ukraine trở nên tồi tệ hơn.

Thoả thuận Minsk còn được biết đến với tên gọi Bộ tứ Normandy, bao gồm Nga, Ukraine, Pháp và Đức. Đàm phán nhằm tìm giải pháp cho cuộc xung đột ở miền đông Ukraine. Cuộc xung đột dai dẳng kéo dài hơn 4 năm qua tại 2 khu vực Donetsk và Lugansk ở miền Đông Ukraine đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng.

Từ tháng 4/2018 trở lại đây, Đức và Pháp cho thấy nỗ lực khôi phục lại tiến trình hòa bình bị ngưng trệ nhằm kết thúc cuộc xung đột khốc liệt nổ ra hồi tháng 4/2014 tại miền Đông Ukraine, tuy nhiên chưa đạt được kết quả nào khả quan.

Trong bối cảnh Mỹ tuyên bố sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho quân đội Ukraine và ông Zakharchenko bị sát hại, Moscow cho rằng hiện không phải là thời điểm thích hợp để đại diện 4 bên ngồi đàm phán./.