Thời tiết ấm lên một cách lạ thường, giải đấu bóng đá Champions League cùng nhiều sự kiện lớn khác được tổ chức và văn hóa cà phê của người dân là những yếu tố góp phần khiến virus SARS-CoV-2 phát tán khắp châu Âu, từ quốc gia này đến quốc gia khác, từ thành phố này với thành phố khác, từ Italy đến Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

Hơn 5.000 người đã tử vong và hơn 54.000 trường hợp nhiễm virus được phát hiện ở Tây Ban Nha – một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất bởi dịch bệnh, theo số liệu thống kê của Bộ Y tế nước này. Tây Ban Nha rõ ràng đã biết trước những gì đã xảy ra ở Trung Quốc và Italy. Thế nhưng quốc gia này vẫn bỏ qua các tín hiệu cảnh báo và không đưa ra hành động ứng phó sớm.

Một thành viên của Đơn vị khẩn cấp đang khử trùng vùng ngoại ô Getafe của Madrid vào ngày 25/3. Ảnh: AFP.

“Hiểm họa” đến từ giải bóng đá

Vào ngày 19/2, gần 3.000 người hâm mộ của câu lạc bộ bóng đá Valencia đã đi từ Tây Ban Nha đến Milan (Italy) để theo dõi đội bóng của họ tranh tài với Atalanta trong khuôn khổ. Khoảng 40.000 người Italy cũng có mặt trên khán đài cổ vũ trận đấu này, nhiều người trong số họ đến từ Bergamo và các thị trấn xung quanh. 

Thị trưởng của Bergamo Giorgio Gori cho biết, Milan đã trở nên náo nhiệt vào tối hôm đó. Ngoài những người tham dự trận đấu, còn rất nhiều người khác theo dõi từ nhà của họ, quây quần bên gia đình hoặc theo từng nhóm tại các quán bar”, ông Giorgio Gori lưu ý. “Rõ ràng buổi tối hôm đó là thời cơ để virus lây lan một cách mạnh mẽ”.

Cùng quan điểm này, nhà nghiên cứu miễn dịch Francesco Le Foche nói với tờ Corriere dello Sport: “Có nhiều tác nhân và chất xúc tác chính cho sự khuếch tán virus SARS-CoV-2, nhưng trận đấu Atlanta-Valencia có thể là một trong số đó. “Thật thiếu sáng suốt khi tổ chức giải với sự hiện diện của rất đông người tham dự, nhưng ở thời điểm đó, mọi thứ không đủ rõ ràng”, ông Le Foche.

2 ngày sau đó, tại thị trấn Codogno của Italy, cách thành phố Bergamo, khoảng 60 km, một người đàn ông 38 tuổi, được biết đến là “bệnh nhân số 1” đã bị chẩn đoán nhiễm virus SARS-CoV-2. Nhưng theo nghiên cứu của gần 20 chuyên gia Italy, virus này đã âm thầm lây lan từ rất lâu.

Tại thời điểm phát hiện trường hợp mắc Covid-19 đầu tiên, dịch bệnh đã lan rộng ở hầu hết các khu vực ở miền nam Lombardy (Italy), nghiên cứu nêu rõ. Sau khi kiểm tra gần 6.000 trường hợp nhiễm virus SARS-CoV-2, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, đã có 388 bệnh nhân tại khu vực Lombardy nhiễm virus tính đến ngày 19/2 – ngay cả khi họ chưa được xác nhận.

Các nhà nghiên cứu lưu ý: "Trong tuần tiếp theo, khu vực Codogno, cũng như một số thị trấn lân cận ở miền nam Lombardy đã chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng về các ca mắc”.

Ở Tây Ban Nha, các cầu thủ, người hâm mộ và nhà báo thể thao của Valencia là nằm trong số những người đầu tiên bị nhiễm bệnh. Sau khi tham dự giải bóng đá, các du khách đến từ Valencia, Tây Ban Nha trở về nhà. Một trong số này là phóng viên thể thao Kike Mateu. Anh Kike Mateu nói với CNN rằng 4 ngày sau khi trở về anh bị ho và khó thở. “Một vài hôm sau tôi quyết định đến bệnh viện bởi sau đó nghe thông tin dịch Covid-19 bùng phát tại Lombardy (Italy)”. Kike Mateu đã lây virus SARS-CoV-2 cho 4 đồng nghiệp và câu lạc bộ bóng đá Valencia sau đó xác nhận rằng 1/3 số cầu thủ và huấn luyện viên có xét nghiệm dương tính.

Vào ngày 27/2, người phát ngôn của Bộ Y tế tại Valencia xác nhận có 6 trường hợp nhiễm virus trong thành phố. 3 ngày sau đó, một người đàn ông Bồ Đào Nha đã từng đến thăm Valencia có xét nghiệm dương tính với virus SARS-CoV-2 khi khi trở về  nước.  Trong tuần đầu tiên của tháng 3/ 2020, Bộ Y tế Tây Ban Nha đã yêu cầu tổ chức các sự kiện thể thao lớn theo hình thức “đóng kín”, bao gồm cả trận lượt về của Valencia và Atlanta.

Mít tinh 8/3 rầm rộ trên khắp các nẻo đường

Nhưng ở một khía cạnh khác, cuộc sống tại Tây Ban Nha vẫn diễn ra bình thường. Quán bar và tiệm cà phê vẫn mở cửa. Thời tiết ấm áp một cách bất thường đã khiến hàng chục người Tây Ban Nha đổ ra các không gian công cộng. Các cuộc mít tinh trong ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3) có sự tham gia của hàng chục nghìn người, diễn ra trên khắp đường phố Tây Ban Nha, với đám đông ước tính khoảng 120.000 người tại thành phố Madrid.

Hai nữ Bộ trưởng trong chính phủ Tây Ban Nha sau đó đã có kết quả xét nghiệm dương tính với virus SARS-CoV-2, mặc dù không biết họ bị lây nhiễm như thế nào. Các đảng đối lập chỉ trích chính phủ vì đã cho phép tổ chức những sự kiện như vậy.

Một tuần sau, chính phủ Tây Ban Nha chuyển sang trạng thái mà Bộ trưởng Y tế nước này Salvador Illa gọi là “củng cố việc ngăn chặn Covid-19”. Biện pháp chính là đóng cửa các trường học tại Madrid từ ngày 11/3 nhưng nó lại không mang đến tác dụng như mong muốn. Hàng trăm nghìn sinh viên đã tận hưởng một kỳ nghỉ bất ngờ. Nhiều người sống tại Madrid rời thủ đô, có lẽ một phần do lo ngại chính phủ sẽ áp dụng các biện pháp mạnh tay hơn. Các con đường trở nên đông đúc hơn khi Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez ngày 13/3 cho biết, “tình trạng báo động” sẽ được ban hành. Tuy nhiên, phải đến ngày hôm sau, thông tin chi tiết mới được thảo luận trong cuộc họp nội các.

Trước khi tình trạng báo động được ban bố, giới chức địa phương tại nhiều khu vực như Murcia và Valencia đã bắt đầu đóng cửa các bãi biển. Trong thông báo đăng trên Twitter, lực lượng cảnh sát quốc gia Tây Ban Nha cho biết: “Đừng đến nơi nghỉ tại bãi biển, trên núi hoặc trong thị trấn”.

Phản ứng rời rạc, thiếu nhất quán

Các phản ứng đưa ra có vẻ rời rạc và thiếu nhất quán, một phần do bất đồng giữa chính phủ trung ương và chính quyền một số địa phương, đặc biệt là khu vực Catalonia. Thủ tướng Pedro Sanchez phải thừa nhận: “Chúng tôi hiểu rằng mọi biện pháp hiện giờ là chưa đủ, nhưng một tuần cách đây thì ai cũng cho rằng tình hình có thể đã bị phóng đại”.

Trước đó hôm 26/3, Bộ trưởng Y tế Salvador Illa đã nói về một “giai đoạn ổn định” trong xu hướng chẩn đoán. Song giới phân tích cho rằng, ngay cả khi điều này là đúng, thì áp lực đối với hệ thống y tế của Tây Ban Nha vẫn sẽ gia tăng trong những tuần tới khi mà hàng nghìn nhân viên y tế đã bị mắc bệnh. Cái giá mà nền kinh tế Tây Ban Nha phải trả do lệnh phong tỏa, hiện đã được kéo dài thêm 2 tuần nữa, sẽ lớn hơn. Chính phủ Tây Ban Nha đang đề nghị Liên minh châu Âu tăng cường trợ giúp để phục hồi về mặt tài chính./.