Quyết định trên được đưa ra sau khi ông Duterte có lời phát biểu khiếm nhã về việc Mỹ tham gia vào cuộc chiến chống ma túy tại Philippines. Sự việc đang làm cho mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Philippines có những dấu hiệu rạn nứt.
Người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Ned Price sáng 6/9 cho biết, thay vì gặp ông Duterte, Tổng thống Obama sẽ gặp người đồng cấp Hàn Quốc Park Geun Hye.
Trước đó, phía Mỹ muốn thu xếp một cuộc gặp song phương giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Philippines để thảo luận về mối quan hệ đồng minh và những quan ngại về chính sách mạnh tay của ông Duterte trong cuộc chiến chống ma túy.
Trong cuộc họp báo trước khi ông Obama lên đường tham dự Hội nghị G20 ở Hàng Châu, Trung Quốc, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Ben Rhodes cho biết: “Chúng tôi thường xuyên gặp gỡ với các nhà lãnh đạo của Philippines để thu hẹp các khác biệt.
Chúng tôi hy vọng cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo 2 nước sẽ là cơ hội tốt để chúng tôi có thể hiểu nhau. Tôi nghĩ rằng các cuộc thảo luận sẽ bao gồm cả những quan ngại về vấn đề nhân quyền và những nỗ lực thực hiện hiệp ước song phương”.
Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ, Mark Toner đã lên tiếng bày tỏ thái độ “quan ngại sâu sắc” trước các thông tin được tiết lộ, đồng thời thúc giục chính quyền Duterte đảm bảo sao cho các cơ quan chấp pháp Philippines hành xử đúng theo các chuẩn mực nhân quyền. Và thực tế là cũng đã có những lo ngại từ cộng đồng quốc tế việc giết người không qua các trình tự pháp lý là vi phạm nhân quyền.
Trong khi đó, ông Duterte đã bác bỏ sự chỉ trích của Mỹ đối với phương pháp ông sử dụng trong chiến dịch chống ma túy. Ông nói đây là vấn đề nội bộ của Philippines. Tổng thống Philippines cho rằng cuộc gặp với ông Obama sẽ là thử thách đối với mối quan hệ song phương.
Trong cuộc họp báo trước khi lên đường tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN tại Lào, ông Duterte nói rằng: “Tôi là Tổng thống của một đất nước có chủ quyền, chúng tôi không phải là thuộc địa của bất cứ ai. Tôi không phải theo quyền áp đặt của bất cứ ai, ngoại trừ người dân Philippines. Các bạn cần phải tôn trọng chúng tôi”. Ông Duterte cũng tuyên bố sẽ không để Philipinnes bị ràng buộc vào mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Mối quan hệ giữa ông Obama với ông Duterte cũng càng khó khăn khi tân Tổng thống Philippines nhậm chức và tuyên bố chính sách đối ngoại không liên kết chặt chẽ với Mỹ như trước và theo đuổi mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc.
Động thái trên đã cho thấy khoảng cách giữa hai đồng minh đang gia tăng và một sự “rạn nứt” với Philippines sẽ đặt Mỹ ở một vị thế khó khăn hơn khi Philippines là một đồng minh truyền thống trong khu vực. Ông Obama đã cố gắng giữ vững sự hợp tác trên lĩnh vực quân sự và các mối liên kết khác dù “không hài lòng” với các tuyên bố của nhà lãnh đạo Philippines hiện nay./.