Quy định mới được cho là sẽ giúp giảm đáng kể dòng người di cư từ các quốc gia nghèo đói và bạo lực ở Trung Mỹ qua biên giới Mexico kéo về Mỹ và giảm tải cho hệ thống xét duyệt tị nạn vốn đang quá tải của quốc gia này.  

Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Politico.

Sắc lệnh thực thi quy định mới cho phép Tổng thống Trump có quyền hạn chế nhập cư bất hợp pháp nếu nhận thấy tình trạng này đe dọa lợi ích quốc gia.  Những người nhập cư xin tị nạn chính trị hoặc các loại hình tị nạn khác sẽ được xét duyệt ngay tại cửa khẩu để xem có đủ tư cách xin tị nạn hay không. Sắc lệnh sẽ có hiệu lực trong 90 ngày hoặc cho đến khi Mỹ đạt được thỏa thuận với Mexico.

Tổng thống Trump nhấn mạnh: “Mọi người có thể vào nước Mỹ nhưng phải thông qua các cửa khẩu để xem có đủ tư cách xin tị nạn hay không. Chúng ta cần các bức tường và đang xây dựng, nhưng chúng ta cần phải làm điều đó thật nhanh chóng. Chúng tôi cần sự ủng hộ của Đảng Dân chủ đối với các luật di cư mới. Chúng tôi muốn người dân vào đất nước này, những phải vào một cách hợp pháp”.

Ngay sau thông báo của Tổng thống Trump, quân đội Mỹ giám sát khu vực biên giới với Mexico cảnh báo sẽ có những biện pháp cứng rắn nhằm vào những người di cư vào Mỹ bất hợp pháp.

Người đứng đầu đội giám sát biên giới San Diego Rodney Scott cho biết: “Công việc của đội tuần tra biên giới của Mỹ đó là chắc chắn không ai có thể vào đất nước của chúng tôi mà không qua cửa khẩu chính thức. Chúng tôi không phân biệt đối xử. Bất cứ ai nhảy hàng rào biên giới sẽ bị bắt và bị truy tố theo luật pháp”.

Tuy nhiên, sắc lệnh nhập cư mới cũng được cho là sẽ sớm phải đối mặt với các vụ kiện vì gây ra nhiều tranh cãi. Quỹ tài trợ quyền tự do dân sự Mỹ (ACLU) dẫn luật pháp Mỹ cho rằng, tất cả những người nhập cư đến từ các quốc gia khác đều có quyền được xin tị nạn. Vì vậy, các cơ quan chính phủ can thiệp hay sử dụng sắc lệnh tổng thống để can thiệp đều là trái phép. Hiện cũng có những phản ứng trái chiều về sắc lệnh mới của Tổng thống.

Quyền Bộ trưởng Tư Pháp Mỹ Matthew Whitaker hoan nghênh quyết định của Tổng thống, cho rằng nhờ vào sắc lệnh quyết định này sẽ tạo ra công cụ cho nước Mỹ  bảo vệ những người thực sự cần, trong khi tránh để sự hào phóng của nước Mỹ bị lạm dụng. Tuy nhiên, Nghị sĩ Đảng Dân chủ Jerry Nadler và Zoe Lofgren lại hối thúc Tổng thống cần hợp tác với Quốc hội, nhấn mạnh là một quốc gia hùng mạnh nhưng nước Mỹ cũng cần thể hiện tinh thần nhân ái.

Tuyên bố chung của hai nghị sĩ cho rằng, điều đáng buồn là quyết định mới lại nhằm giới hạn dòng người di cư do bạo lực và bị lạm dụng. Cần phải đảm bảo biên giới, nhưng cũng cần duy trì vai trò của Mỹ là một “ngọn hải đăng hi vọng” cho những người muốn tìm kiếm an toàn và tự do. Cao Ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn cũng cho biết, một nhóm chuyên gia pháp lí của tổ chức này đang xem xét chính sách mới của Mỹ có vi phạm các cam kết của Mỹ theo luật tị nạn quốc tế hay không.  

Người phát ngôn Văn phòng cao Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn Babar Baloch cho biết: “Hiện các chuyên gia đang xem xét chính sách của Mỹ. Đây là một tài liệu dài và cần được xem xét cẩn thận để đưa ra phản ứng. Tôi hi vọng sẽ sớm đưa ra kết quả trong thời gian sớm nhất”.

Kể từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Trump cũng đã sử dụng lý do "an ninh quốc gia" để ban hành lệnh cấm công dân từ các quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi tới Mỹ. Ngày 26/6 vừa qua, sắc lệnh gây tranh cãi của Tổng thống Mỹ cuối cùng cũng đã được Tòa án Tối cao thông qua sau một thời gian dài đấu tranh pháp lý./.