Sáng 24/3, (theo giờ Việt Nam), Tổng thống Barack Obama đã công bố chiến lược chống khủng bố toàn diện của chính phủ Mỹ, với trọng tâm là chiến dịch sử sụng máy bay không người lái và cam kết đóng cửa nhà tù tại Guantanamo.
Trong bài phát biểu rất được trông đợi tại trường Đại học Quốc phòng Mỹ, Tổng thống Obama nhấn mạnh nước Mỹ đang đứng trước ngã rẽ trong cuộc chiến chống khủng bố.
Dù tổ chức al-Qaeda ngày càng suy yếu và đang trên đà tan rã, nước Mỹ vẫn tiếp tục bị đe dọa mà điển hình là vụ tấn công tòa lãnh sự Mỹ tại Lybia cuối năm 2012 và vụ đánh bom vừa qua tại Boston. Các chi nhánh của al-Qaeda liên tục được mở rộng, từ Yemen cho tới Bắc Phi, trong khi những bất ổn tại thế giới Arab đang tạo điều kiện để những phần tử cực đoan trỗi dậy tại Lybia và Syria.
Mối đe dọa khủng bố không chỉ đến từ bên ngoài mà ngay cả trong lòng nước Mỹ. Tổng thống Obama nêu rõ, để đối phó với những nguy cơ trên, Mỹ sẽ đánh gục al-Qaeda và các lực lượng liên quan tới tổ chức này, chuyển giao trách nhiệm kiểm soát an ninh cho Afghanistan, huấn luyện binh sỹ và duy trì lực lượng chống khủng bố tại đây để al-Qaeda không còn cơ hội tái thiết. Ngoài ra, Mỹ sẽ đẩy mạnh hợp tác với Pakistan và Yemen để có thể truy quét tận gốc các phần tử khủng bố đồng thời tránh những rạn nứt trong quan hệ song phương như đã xảy ra trong chiến dịch truy sát thủ lĩnh al-Qaeda, Osama bin Laden tại Pakistan.
Theo Tổng thống Obama, Mỹ sẽ tiếp tục sử dụng máy bay không người lái để truy sát những phần tử khủng bố. Tuy nhiên, chiến dịch trên sẽ chỉ nhằm vào những kẻ được coi là hiểm họa đối với người dân Mỹ thay vì những nghi phạm khủng bố đe dọa lợi ích của Mỹ.
Ông Obama nói: “Mỹ sẽ không sử dụng máy bay không người lái để tấn công nếu có thể bắt sống các phần tử khủng bố. Ưu tiên của chúng tôi là bắt giữ, thẩm vấn và xét xử. Chúng tôi sẽ hành động dựa trên cơ sở tham khảo ý kiến của các đối tác và tôn trọng chủ quyền các nước. Mỹ không tấn công để trừng phạt các cá nhân. Chúng tôi chỉ chống lại những kẻ khủng bố gây ra mối đe dọa thường xuyên và rõ rệt đối với người dân Mỹ, trong trường hợp các nước khác không thể giải quyết mối đe dọa này một cách hiệu quả. Bất kỳ cuộc tấn công nào cũng phải gần như đảm bảo gần như tuyệt đối là không dân thường nào thiệt mạng hoặc bị thương. Đây là tiêu chuân cao nhất mà chúng tôi có thể đưa ra”.
Các quan chức cấp cao của chính phủ Mỹ cho biết Tổng thống Obama vừa ký một chỉ thị, trong đó quy định quân đội Mỹ sẽ là cơ quan chính phụ trách các chiến dịch tấn công bằng máy bay không người lái. Theo Tổng thống Obama, các cuộc tấn công này đã chứng tỏ hiệu quả, góp phần phá vỡ các kế hoạch khủng bố trên toàn thế giới.
Tổng thống Obama cho biết ưu tiên hàng đầu của Mỹ là truy bắt và xét xử các phần tử khủng bố nhưng một số biện pháp mà Mỹ đang thực hiện lại đi ngược lại nguyên tắc này. Ông Obama nói nhà tù tại Gutanamo, nơi đang giam giữ 166 nghi phạm khủng bố, cần phải đóng cửa vì 2 lý do: vi hiến và chi phí cao.
Theo ông Obama, nhà tù Guatanamo được thành lập một cách bất hợp pháp và trở thành biểu tượng của một nước Mỹ coi thường pháp quyền. Trong bối cảnh Quốc hội Mỹ đang cắt giảm chi tiêu chính phủ, chi phí cho nhà tù này lên tới 150 triệu USD/năm, tức là gần 1 triệu USD cho mỗi tù nhân. Tổng thống Obama kêu gọi Quốc hội Mỹ cho phép chuyển tù nhân tại đây sang các nước khác, đồng thời nhấn mạnh các can phạm cần phải được xét xử vào thời điểm thích hợp.
Tổng thống cho biết: “Tôi biết chính trị là vấn đề khó khăn nhưng lịch sử sẽ đưa ra phán xét khắc nghiệt đối với nhà tù Guatanamo cũng như những người không thể đưa cuộc chiến chống khủng bố tới hồi kết. Hãy thử hình dung trong tương lai, 10 hay 20 năm nữa mà nước Mỹ vẫn giam giữ những người không bị buộc bất cứ tội danh nào trên một mảnh đất không thuộc lãnh thổ của chúng ta”.
Hiện nhiều nghị sỹ Mỹ vẫn muốn sử dụng nhà tù tại vịnh Guatanamo, thuộc Cuba, để giam giữ và thẩm vấn các nghi phạm khủng bố mới bị bắt giữ ngoài lãnh thổ Mỹ. Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ, Howard McKeon cho rằng nếu đóng cửa nhà tù Guatanamo, Tổng thống Obama cần phải đưa ra một kế hoạch rõ ràng về cách thức thẩm vấn các nghi phạm khủng bố trong tương lai cũng như biện pháp xử lý các tù nhân không thể xét xử nhưng quá nguy hiểm để có thể phóng thích.
Đúng thời điểm này cách đây 4 năm, Tổng thống Obama lần đầu tiên cam kết đưa chính sách an ninh quốc gia gần hơn với các giá trị truyền thống mà Mỹ luôn theo đuổi là quyền con người, minh bạch và pháp quyền./.
