Từ hôm nay (8/7), Iran bắt đầu làm giàu uranium vượt mức 3,67% - ngưỡng cho phép trong thỏa thuận hạt nhân mà nước này đã ký với các cường quốc trên thế giới năm 2015. Thế giới đã liên tục bày tỏ quan ngại về bước đi mới nhất của Iran, kêu gọi Tehran“quay trở lại” tuân thủ cam kết của mình. Hiện Iran và các bên còn lại của thỏa thuận đang tìm kiếm 1 cuộc đối thoại, từ nay cho đến ngày 15/7 tới, để ngăn thỏa thuận hạt nhân đổ vỡ.

Các kỹ thuật viên làm việc trong một cơ sở sản xuất nhiên liệu uranium tại thành phố Isfahan, Iran hồi năm 2009. Ảnh: AP.

Trong một cuộc họp báo được phát sóng trực tiếp, hôm qua (7/7), người phát ngôn Tổ chức Năng lượng nguyên tử của Iran, ông Behrouz Kamalvandi tuyên bố: “Sau vài giờ đồng hồ nữa, quy trình kỹ thuật sẽ hoàn tất và việc làm giàu uraniu vượt ngưỡng 3,67% sẽ bắt đầu. Trong sáng 8/7, khi  cơ quan chức năng đến đo lường mức độ làm giàu uranium của chúng tôi, nó sẽ cao hơn 3,67%”.

Lý giải về bước đi mới này, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi cho biết:“Lý do chúng tôi bắt đầu bước đi thứ 2 trong việc giảm các cam kết từ Thỏa thuận hạt nhân là vì châu Âu và các thành viên khác trong Thỏa thuận không thể đáp ứng nhu cầu của chúng tôi, đặc biệt là trong lĩnh vực dầu mỏ. Tuy nhiên, cánh cửa đàm phán giữa các bên vẫn rộng mở. Điều quan trọng là các bên cần tìm ra những thay đổi và giải pháp để đáp ứng nhu cầu của chúng tôi, chủ yếu liên quan đến lĩnh vực dầu mỏ và ngân hàng”.

Trước đó, Iran cũng đã dự trữ uranium làm giàu ở cấp độ thấp vượt mức 300 kg, được cho phép trong thỏa thuận hạt nhân.

Tuy nhiên, đến nay, cả Thứ trưởng Ngoại giao Araqchi và Ngoại trưởng Iran Javad Zarif đều tuyên bố, Iran đã sẵn sàng đàm phán với các đối tác còn lại của thỏa thuận, kể cả với Mỹ - nếu Washington hướng tới mục tiêu dỡ bỏ trừng phạt nhằm vào nước này. Và rằng tất cả các động thái cắt giảm cam kết của Iran trong thỏa thuận hạt nhân vẫn “có thể đảo ngược”. Dẫu vậy, nếu 2 bên đến bàn đàm phán mà không tìm được tiếng nói chung, thì cứ 60 ngày một lần, Iran sẽ tiếp tục giảm cam kết đối với thỏa thuận hạt nhân.

Phản ứng mới nhất trước động thái của Iran, Tổng thống Mỹ Trump đã tuyên bố: “Tốt nhất, Iran nên cẩn thận, bởi họ làm giàu urainium vì một lý do, và tôi sẽ không nói cho các bạn biết lý do đó là gì. Nhưng nó không phải là điều gì đó tốt đẹp. Họ nên cẩn thận”.

Trước đó cùng ngày, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng khẳng định, Iran sẽ phải gánh chịu thêm các các lệnh trừng phạt và sẽ bị cô lập hơn nữa vì hành động vi phạm giới hạn làm giàu uranium. Trong khi đó, Liên minh châu Âu cũng đã bày tỏ quan ngại về động thái mới của Iran, hối thúc Iran chấm dứt và hủy bỏ tất cả các hoạt động trái với các cam kết của nước này đối với thỏa thuận hạt nhân. Hiện 3 nước châu Âu tham gia ký thỏa thuận hạt nhân, là Anh, Pháp và Đức cũng đang liên lạc với nhau để thúc đẩy “các bước đi đối phó tiếp theo”.

Về phần mình, dù quan ngại về động thái của Iran, kêu gọi Iran tuân thủ đầy đủ cam kết trong thỏa thuận, song cả Nga và  Trung Quốc – 2 đối tác còn lại của thỏa thuận hạt nhân, đều khẳng định, các lệnh trừng phạt của Mỹ mới là khởi nguồn của tất cả. Theo giới chức 2 nước, những đòi hỏi của Iran hiện nay liên quan đến thỏa thuận là hoàn toàn thỏa đáng và hợp lý.

Bên cạnh các phản ứng từ các quốc gia tham gia ký thỏa thuận hạt nhân, Israel hôm qua (7/7) cũng đã bày tỏ quan ngại của mình. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho rằng, thông báo của Iran về việc nâng mức làm giàu urani là một động thái “nguy hiểm”, đồng thời kêu gọi Pháp, Anh và Đức áp đặt các biện pháp trừng phạt ngay lập tức nhằm vào quốc gia vùng Vịnh này./.