Ngày mai (17/10), Hội nghị Thượng đỉnh Liên minh châu Âu khai mạc trong bối cảnh các bên đang nỗ lực để đạt thỏa thuận về việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (Brexit) ngay trong 2 ngày diễn ra hội nghị. Tuy nhiên, trong các cuộc đàm phán trước đó, cả Anh và EU vẫn còn tồn tại nhiều bất đồng khó giải quyết.

Thủ tướng Anh Theresa May. Ảnh: AFP.

Trong một thông báo nhằm giảm bớt căng thẳng trước khi các bên bước vào cuộc thảo luận quan trọng, Ủy ban châu Âu hôm qua (16/10) cho rằng, hãy còn sớm để nhận định về một thỏa thuận về việc Vương quốc Anh rút khỏi EU. Trước đó, một nguồn tin ngoại giao tại Brussels cho biết: "Tất cả những bất đồng chính đã bị loại bỏ, các nhà đàm phán đã đạt được một thỏa thuận về nguyên tắc". Tuy nhiên, nguồn tin này từ chối nói về bất kỳ chi tiết nào trong các thỏa thuận.

Hiện cản trở lớn nhất ngăn cản Anh và EU đạt được thỏa thuận về Brexit đó là vấn đề biên giới Ireland. Anh không nhất trí với đề nghị của EU rằng, Bắc Ireland vẫn gắn chặt chẽ với các quy định của châu Âu về hàng hóa và dịch vụ, bao gồm cả thủ tục hải quan, sau khi Anh rời khỏi khối. Trong khi đó, đề xuất của Thủ tướng Anh Theresa May rằng, toàn bộ Vương quốc Anh vẫn nằm trong liên minh thuế quan của EU trên cơ sở có thời hạn, bị EU  từ chối.

Tất cả các nỗ lực để hòa giải các khác biệt này cho đến nay đã thất bại. Bà Theresa May phải đối mặt với áp lực không chỉ từ bên trong Đảng Bảo thủ, mà còn cả các đồng minh của bà trong Quốc hội, đảng hợp nhất Dân chủ (DUP), một đảng cánh hữu của Bắc Ireland. Đảng hợp nhất Dân chủ cho biết họ sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào dẫn đến việc Bắc Ireland được đối xử khác với phần còn lại của Vương quốc Anh. 

Hôm 15/10, trong bài phát biểu trước Hạ viện,  Thủ tướng Anh Theresa May bày tỏ  tin tưởng thỏa thuận Brexit "có thể đạt được" bất chấp các cuộc đàm phán với EU đang ngày càng bế tắc về vấn đề biên giới giữa vùng lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh và thành viên EU là Ireland. Bà kêu gọi hai bên không nên để những bất đồng liên quan tới vấn đề này dẫn đến việc không thể đạt được một thỏa thuận về Brexit. 

"Chúng ta không thể những bất đồng làm hỏng một thỏa thuận tiềm năng và khiến cho chúng ta không đạt được một thỏa thuận. Tôi vẫn tin rằng, một thỏa thuận được thương lượng là kết quả tốt nhất cho Anh và EU. Tôi tin rằng một thỏa thuân như vậy là có thể đạt được. Trên tinh thần đó, tôi sẽ tiếp tục làm việc với các đối tác châu Âu của chúng ta”.

Về vấn đề biên giới Ireland và Bắc Ireland, Thủ tướng Theresa May cho biết, EU đã đồng ý "xem xét" kế hoạch dự phòng của bà là toàn bộ nước Anh sẽ vẫn ở trong liên minh hải quan EU trong một khoảng thời gian nữa cho tới khi một thỏa thuận thương mại rộng lớn hơn đạt được nhằm giải quyết nhu cầu kiểm tra biên giới.

Tuy nhiên, phía EU sau đó cho rằng kế hoạch dự phòng nhằm tránh một đường biên giới cứng giữa hai bên sẽ khó thực hiện được nếu thời gian Anh ở trong liên minh hải quan EU bị hạn chế khung thời gian. Thay vào đó, EU đã đưa ra đề xuất Bắc Ireland sẽ ở trong liên minh này và tuân thủ các quy định thương mại thì sẽ không cần đến các điểm kiểm tra mới tại đường biên giới chung.

Hiện cả Anh và EU đều đang cố gắng tiến tới một thỏa thuận "ly hôn" cũng như một thỏa thuận về quan hệ tương lai hậu Brexit trong thời gian diễn ra các hội nghị thượng đỉnh EU từ ngày 17-18/10 và 17-18/11 sắp tới. Theo kế hoạch, Anh sẽ rời khỏi EU vào ngày 29/3/2019. Tuy nhiên cho đến nay, Anh và EU vẫn chưa đạt được bất cứ thỏa thuận nào do bất đồng quan điểm trong vấn đề biên giới giữa vùng lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh và Ireland, nước thành viên EU và vấn đề thương mại giữa hai bên./.