Việc 3 quốc gia Nam Á khôi phục cơ chế đối thoại hàng hải sau 6 năm gián đoạn diễn ra trong bối cảnh an ninh khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương đang có nhiều xáo trộn.
Đối thoại Hàng hải 3 bên Ấn Độ, Maldives và Sri Lanka 2020 là lần đầu tiên 3 nước tổ chức cuộc họp ở cấp Cố vấn An ninh Quốc gia. Sau 3 lần tổ chức vào các năm 2011, 2013 và 2014, cơ chế đối thoại này bị gián đoạn suốt 6 năm qua và được nối lại trong bối cảnh tình hình an ninh khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương có nhiều biến động.
Các nhà phân tích tình hình khu vực cho rằng việc Ấn Độ, Maldives và Sri Lanka khôi phục các cuộc đối thoại về hợp tác hàng hải nhằm đối phó với sự xuất hiện ngày càng lớn của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ dương. Bên lề chuyến thăm Sri Lanka dự đối thoại, Cố vấn An ninh Quốc gia Ấn Độ Ajit Dovan sẽ có các cuộc gặp với Tổng thống chủ nhà Gotabaya Rajapaksa và thủ tướng Mahinda Rajapaksa. Hai bên sẽ bàn bạc việc ký kết các thỏa thuận quốc phòng song phương.
Hồi tháng 10/2020, trong cuộc họp cấp Ngoại trưởng của nhóm ‘Bộ Tứ kim cương’ (Quad), Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Jaishankar đã khẳng định Ấn Độ ‘cam kết duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ’ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ông Jaishankar cũng cho rằng ưu tiên lúc này là thúc đẩy các lợi ích an ninh và kinh tế của tất cả các nước có lợi ích hợp pháp và sống còn ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Còn Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo mô tả hoạt động của Trung Quốc trong khu vực là ‘đáng lo ngại sâu sắc’. Theo quan điểm rộng rãi của dư luận, khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương bao gồm toàn bộ Ấn Độ Dương và phần phía tây và trung tâm của Thái Bình Dương, bao gồm cả Biển Đông. Các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông và nỗ lực xây dựng sự hiện diện tại Ấn Độ Dương của nước này được cho là một thách thức với cục diện an ninh dựa trên luật lệ tại đây./.