Ngày 30/6, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao thường niên của ASEAN lần thứ 46 sẽ chính thức khai mạc tại thủ đô Begawan, Brunei. Hiện thực hoá Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 là một vấn đề quan trọng được đưa ra trong chương trình nghị sự của Hội nghị. Thời gian không còn nhiều, trong khi những thách thức lại rất lớn. Điều này đòi hỏi ASEAN cần phải nhanh chóng thực hiện các dự án phát triển nội khối, đồng thời tranh thủ được sự ủng hộ của các đối tác lớn cho quá trình này.

icc-brunei.jpg
ICC nơi diễn ra AMM và các Hội nghị liên quan (Ảnh: Thu Hiền)

Cũng giống như nhiều khu vực khác trên thế giới, năm 2013, ASEAN cũng phải chịu những tác động không nhỏ của khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Tốc độ tăng trưởng bắt đầu suy giảm do đầu tư cũng như xuất khẩu giảm sút, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng… Đặc biệt là những hệ luỵ của hơn 2 thập kỷ tăng trưởng cao bắt đầu lộ rõ, trong đó phải kể đến sự phát triển thiếu cân đối của các vùng miền.

Về an ninh, tình hình phức tạp ở Biển Đông, Đông Bắc Á và những thách thức an ninh phi truyền thống cũng đang đe doạ không nhỏ đến những mục tiêu của ASEAN mà trước mắt là lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Bộ trưởng Thương mại Indonesia Gita Wirjawan  cho rằng ASEAN không nên quá lạc quan trong việc thực hiện lộ trình của ASEAN. Bộ trưởng Gita Wirjawan nêu rõ: “Trong cuộc họp ASEAN hồi tháng 4, chúng tôi đã đi đến nhận thức rằng quá trình thực hiện tiến trình này sẽ không lý tưởng như chúng ta nghĩ. Tôi nghĩ rằng mọi thứ sẽ được kiểm chứng vào cuối năm 2015. Nhưng trước khi đi đến quá trình kiểm chứng đó, hầu hết các nước ASEAN đều nhận thấy rằng mọi thứ không dễ dàng như những kế hoạch chúng ta đã đưa ra hồi năm 2003”. 

Mặc dù cũng có những lo ngại giống với Bộ trưởng Thương mại Indonesia, song ông Kishore Mahbubani, Hiệu trưởng trường Chính sách công Lý Quang Diệu, đồng thời là cựu Đại sứ Singapore tại Liên Hợp Quốc vẫn cho rằng, ASEAN đang có những tiến bộ đáng kể. Ông Mahbubani nói: “Thật sự chúng ta không nên quá mong đợi vào việc chỉ sau 1 đêm cuối cùng của năm 2015, ASEAN sẽ trở thành một cộng đồng kinh tế lớn mạnh. Nhưng tôi vẫn tin rằng, chúng ta đã được những tiến bộ không nhỏ”.

Thực tế là ASEAN đã đạt được không ít tiến bộ trong quá trình hội nhập khu vực, đặc biệt là có những quan điểm thống nhất cao trong nhiều vấn đề quan trọng. Trước thềm hội nghị AMM lần này, các nước ASEAN đều tỏ ra rất quyết tâm thực hiện đúng lộ trình đã đề ra. Theo đó, ASEAN sẽ thảo luận đến vấn đề tăng tốc các cuộc đàm phán để có thể kết thúc vào cuối năm 2015 về việc ký kết Hiệp định đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Hiệp định này sẽ tạo ra một thị trường có tổng sản phẩm quốc nội GDP đạt khoảng 20.000 tỷ USD và chiếm tới hơn 40% thương mại toàn cầu.

Về mục tiêu an ninh, ASEAN cũng sẽ quyết tâm, thúc đẩy đàm phán ASEAN – Trung Quốc về xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) nhân dịp lễ kỷ niệm 10 năm thành lập quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc (2003-2013). Các nước ASEAN hy vọng sẽ có những chuyển biến tích cực tại các cuộc gặp đa phương và song phương với Trung Quốc tại Hội nghị lần này.

Các nước ASEAN cũng nhận thức được rằng, quá trình thống nhất nội khối và tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN sẽ gặp không ít khó khăn thách thức, song ASEAN sẽ đạt được những mục tiêu chung đề ra trên nền tảng sự thống nhất quan điểm toàn khu vực. Ngay trong cuộc họp quan chức cao cấp ASEAN diễn ra ngày 28/6, ASEAN cũng đã một lần nữa thể hiện sự thống nhất chung này.

Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh cho biết: “Trong khuôn khổ của ASEAN, ASEAN nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy mạnh hơn nữa thực hiện cho đúng mục tiêu xây dựng cộng đồng, bởi vì chỉ còn hơn 2 năm nữa. ASEAN nhận thấy rằng thời gian từ nay đến 2015 không còn nhiều nên đặc biệt nhấn mạnh đến sự tăng cường phối hợp và nâng cao hiệu quả hoạt động của từng cơ chế và tổ chức của ASEAN cũng như vai trò của ban thư ký”.

Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh cũng khẳng định Việt Nam là thành viên có trách nhiệm của ASEAN sẽ tiếp tục thúc đẩy hơn nữa quá trình xây dựng cộng đồng ASEAN và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN. Việt Nam đã có những đóng góp vào những mục tiêu chung của ASEAN và tiếp tục chia sẻ những biện pháp cần thiết với các đối tác vì lợi ích của toàn khu vực./.