Sự cố đối với hai tàu chở dầu ở Vịnh Oman hôm qua (13/6) gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối đe dọa an ninh hiện hữu đối với con đường hàng hải quan trọng vận chuyển 1/3 lượng dầu thế giới. Với việc Mỹ ngay lập tức đổ lỗi cho Iran sau vụ việc cũng làm gia tăng lo ngại về nguy cơ xung đột quân sự lớn hơn tại khu vực vốn đã nhiều bất ổn này.

Khói bốc lên từ chiếc tàu chở dầu bị tấn công hôm 13/6. Ảnh chụp màn hình.

Theo thông tin ban đầu, hai tàu đã "bị tấn công", có thể bằng ngư lôi hoặc bằng mìn từ tính. Vụ việc xảy ra một tháng sau một sự cố tương tự cũng xảy ra tại vùng biển này với cáo buộc của Saudi Arabia và Mỹ đổ lỗi cho Iran thực hiện vụ tấn công. Tuy nhiên Iran đã bác bỏ cáo buộc.

Với vụ tấn công mới nhất, Mỹ, Anh và Saudi Arabia ngay lập tức lên tiếng quy trách nhiệm cho Iran và đưa vấn đề ra Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Quyền Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Jonathan Cohen cho biết: “Mỹ đang đánh giá Iran cần phải chịu trách nhiệm cho các vụ tấn công này. Không có nhóm ủy nhiệm nào trong khu vực có nguồn lực và kĩ năng để hành động với mức độ tinh vi như vậy. Iran có vũ khí, có chuyên gia và thông tin tình báo để thực hiện. Iran đang làm những gì mà nước này tuyên bố là sẽ làm gián đoạn nguồn cung dầu qua eo biển Hormuz”.

Cáo buộc nhằm vào Iran được đưa ra với lập luận rằng những vụ tấn công này có thể giúp Iran chứng minh với các đối thủ thấy họ có thể làm bất ổn thị trường dầu thế giới như đã tuyên bố, cũng như làm lợi cho quốc gia này trong bối cảnh đối mặt với các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Giá dầu thô đã tăng 4% sau vụ tấn công, gián tiếp thúc đẩy doanh thu của Iran với tư cách là nhà sản xuất dầu. Mỹ hôm qua (13/6) cho biết đang thảo luận với các đồng minh về biện pháp khác nhau để bảo vệ tuyến hàng hải quốc tế quan trọng tại  Vịnh Oman sau vụ tấn công.

Tuy nhiên Iran ngay lập tức phủ nhận các cáo buộc này. Bộ Ngoại giao Iran cho rằng, cáo buộc của Mỹ nhằm vào Iran là một “chiến thuật ngoại giao” để gia tăng áp lực lên quốc gia Hồi giáo này sau hàng loạt các biện pháp trừng phạt. Vụ tấn công cũng có thể là sản phẩm của một “âm mưu phức tạp” từ những đối thủ của Iran trong khu vực, ám chỉ các đồng minh của Mỹ như Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất hoặc Israel từ lâu đã muốn Mỹ phải có tiếp cận cứng rắn hơn với Iran.

Vụ tấn công cũng diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang ở thăm Iran, với nỗ lực làm giảm căng thẳng giữa Mỹ và Iran. Phía Iran cho rằng, vụ tấn công này nhằm ngăn chặn đối thoại hữu nghị và kích động gây hấn, đồng thời kêu gọi các nước không được để những kẻ có lợi từ “chiến thuật ngoại giao lừa dối” này.

Vụ tấn công mới nhất vào 2 tàu chở dầu cho thấy những thách thức an ninh tại tuyến đường biển quan trọng này. Một lượng dầu và khí đốt được vận chuyển qua đường ống, nhưng đa số được chở bằng tàu và tàu phải đi qua Eo biển Hormuz và Vịnh Oman. Trong khi quốc tế kêu gọi một cuộc điều tra minh bạch và toàn diện về vụ tấn công thì những cáo buộc đổ lỗi cho nhau có thể làm gia tăng đối đầu quân sự giữa Mỹ và Iran.

Nga hôm qua (13/6) cảnh báo hậu quả những hành động quy chụp liên quan đến sự cố này khi chưa có điều tra cụ thể, đồng thời cho rằng không nên lợi dụng vụ việc để gia tăng áp lực với Iran. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cũng bày tỏ lo ngại sâu sắc về những diễn biến mới có thể làm leo thang đối đầu quân sự khu vực, trong khi Ngoại trưởng Đức Heiko Maas cho rằng cần phải có các điều tra toàn diện về vụ tấn công.

“Thông tin về vụ tấn công hai tàu chở dầu tại Vịnh Oman là đáng lo ngại. Do đó rất cần thiết để có các thông tin đáng tin cậy, phân tích cụ thể tình hình. Những diễn biến này đang đi ngược lại con đường mà chúng tôi ủng hộ cho khu vực.Các nước cần phải hiểu rằng, leo thang tình hình là nguy hiểm và những sự cố này có thể dẫn đến leo thang. Chúng ta cần giảm căng thẳng và cần sự đóng góp của tất cả các bên”, ông Heiko Maas nói.

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hôm qua (13/6) đã có cuộc họp kín thảo luận về vụ tấn công mới nhất, nhưng không có bất cứ thông báo chính thức nào được đưa ra sau cuộc họp. Đại sứ Kuwait tại Liên Hợp Quốc Mansour al-Otaibi cho rằng, việc thảo luận là cần thiết nhưng không quốc gia nào đưa ra bất cứ bằng chứng có thể chỉ rõ trách nhiệm vụ tấn công do ai thực hiện./.