Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ngày 26/4 đến Mỹ trong chuyến thăm một tuần nhằm củng cố mối quan hệ đồng minh truyền thống. Đáng chú ý, trong chuyến thăm này, Thủ tướng Abe sẽ có bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ. Đây sẽ là bài phát biểu đầu tiên của một vị Thủ tướng Nhật Bản trước Quốc hội Mỹ.
Theo các quan chức Nhà Trắng, Mỹ lên kế hoạch chào đón đặc biệt chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản lần này. Ông Shinzo Abe sẽ có vinh dự lần đầu tiên tham gia một cuộc họp chung của Quốc hội Mỹ. Lần gần đây nhất một người đứng đầu Nhật Bản phát biểu trước các nghị sĩ Mỹ là vào năm 1961, khi cựu Thủ tướng Nhật Bản Hayato Ikeda phát biểu trước các thành viên của Hạ viện Mỹ.
Các quan chức Mỹ đánh giá, chuyến thăm Mỹ lần này của Thủ tướng Nhật Bản là chuyến thăm lịch sử, báo hiệu một giai đoạn mới trong mối quan hệ liên minh xuyên Thái Bình Dương, cùng nhau đối mặt với sức mạnh quân sự và kinh tế ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.
Một chuyên gia của Cơ quan nghiên cứu vấn đề châu Á quốc gia Meredith Miller cho biết: “Tôi nghĩ một trong những điều Mỹ muốn làm hiện nay đó là gửi đi một thông điệp mạnh mẽ không chỉ với Trung Quốc mà còn các nước khác trong khu vực cũng như người dân Nhật Bản về giá trị của đồng minh. Đây là bước đi thật sự để biến những lời nói thành hành động rằng Mỹ và Nhật Bản đều có chung những cam kết về thách thức an ninh”.
Nhật Bản gần đây nhiều lần bày tỏ lo ngại việc Trung Quốc mở rộng hoạt động quân sự cùng những tranh chấp lãnh thổ liên quan đến quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư.
Năm ngoái, các nhà lãnh đạo Nhật Bản hoan nghênh tuyên bố của Tổng thống Obama khi tái khẳng định cam kết của Mỹ theo Hiệp ước An ninh 1951 giữa Mỹ và Nhật Bản. Tuy nhiên, việc Mỹ cắt giảm ngân sách quốc phòng cùng nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm gần đây khiến nhiều người dân Nhật Bản lo ngại về những cam kết “tái cân bằng” châu Á.
Giới chức Nhật Bản cho biết, trong chuyến thăm Mỹ lần này, Thủ tướng Nhật Bản muốn có sự bảo đảm rằng, Mỹ sẽ giúp đỡ Nhật Bản nếu có xung đột xảy ra với các nước trong khu vực. Thủ tướng Shinzo Abe cũng sẽ đưa ra một thông điệp rằng, Nhật Bản sẵn sàng đóng vai trò lớn hơn về an ninh trên trường quốc tế, đặc biệt là khi tình hình thế giới đã thay đổi.
Còn đối với Mỹ, chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản lần này vừa khẳng định mối quan hệ đồng minh truyền thống, qua đó khẳng định chiến lược “tái cân bằng” châu Á. Thủ tướng Abe là một trong những nhà lãnh đạo tại châu Á bao gồm Hàn Quốc và Trung Quốc thăm Mỹ trong năm nay- một dấu hiệu cho thấy Mỹ đang gia tăng sự quan tâm đến khu vực.
Chuyên gia phân tích chính trị Mỹ nhận định, có một số chỉ trích tại Mỹ và châu Á rằng chính quyền Mỹ gần đây không quan tâm đến việc tái cân bằng châu Á. Vì vậy, chuyến thăm của Thủ tướng Abe là thông điệp của chính quyền Mỹ gửi đi rằng nước này vẫn đang có mối quan hệ chặt chẽ với các đồng minh tại châu Á và đang hướng về châu Á.
Nhật Bản hiện cũng là một trong những đối tác quan trọng, góp phần vào việc hoàn thành Hiệp định đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) – một thỏa thuận kinh tế chiến lược của Mỹ trong khu vực. Mặc dù vậy, giới quan sát cho rằng, những vấn đề lịch sử đang phủ bóng lên chuyến thăm của ông Abe tới Mỹ. Trong khi đó, một trong những thử thách của Mỹ hiện nay đó là ngoài hợp tác với Nhật Bản, Mỹ cũng muốn tăng cường hợp tác với Hàn Quốc và Trung Quốc. Điều này đặt Mỹ vào “thế khó” trong các tuyên bố về những bất đồng nảy sinh giữa các quốc gia này./.