Trong một động thái nhiều khả năng sẽ tiếp tục làm xói mòn hơn nữa mối quan hệ đồng minh song phương với Mỹ, ngày 16/12, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã thông báo với Mỹ rằng, Washington cần sẵn sàng cho việc hủy bỏ một thỏa thuận hợp tác quốc phòng quan trọng giữa hai nước.
Phát biểu tại một cuộc họp báo sau chuyến công du tới Campuchia và Singapore, Tổng thống Duterte tuyên bố, Philippines không cần tiền của Mỹ sau khi một cơ quan viện trợ Mỹ hoãn quyết định cung cấp tài chính cho các chương trình chống nghèo đói tại nước này.
“Chúng tôi có thể tồn tại mà không cần tiền của Mỹ, nhưng các bạn cũng có vài điều cần phải lưu ý. Hãy chuẩn bị rời khỏi Philippines. Hãy chuẩn bị cho việc hủy bỏ Thỏa thuận Các lực lượng Mỹ viếng thăm VFA)”, ông Duterte nói.
Thỏa thuận Các lực lượng Viếng thăm (VFA) là văn kiện hợp tác quốc phòng được hai nước ký năm 1998 cho phép quân đội Mỹ triển khai luân phiên hàng nghìn binh sĩ và trang thiết bị quân sự tại quốc gia Đông Nam Á này để phục vụ các cuộc tập trận chung và các hoạt động cứu trợ thảm họa.
Ngoài ra, Tổng thống Philippines Duterte cũng cho biết thêm rằng, ông sẽ công bố quyết định cuối cùng vào một ngày không xa sau khi đánh giá lại một thỏa thuận quốc phòng khác với Mỹ là Hiệp định Hợp tác Quốc phòng Tăng cường (EDCA).
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Philippines cũng nhận định, quan hệ song phương với Mỹ có thể được cải thiện dưới thời Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Justin Higgins cho biết, giới chức nước này đã biết thông tin về các tuyên bố của Tổng thống Duterte, song Mỹ chưa nhận được yêu cầu nào chính thức từ phía Philippines về việc chấm dứt bất kỳ thỏa thuận hợp tác song phương.
Tuyên bố của ông Duterte được cho là nhằm đáp trả động thái trước đó một ngày của Mỹ không gia hạn gói viện trợ chủ yếu cho Philippines vì những quan ngại đáng kể về nguyên tắc pháp luật dưới thời Tổng thống Duterte.
Quan hệ giữa hai đồng minh lâu năm Mỹ và Philippines đã xấu đi nhanh chóng kể từ khi Tổng thống Duterte lên cầm quyền hồi giữa năm nay.
Ông Duterte đã nhiều lần chỉ trích và có những tuyên bố xúc phạm Tổng thống Mỹ Barack Obama, đồng thời ra lệnh ngừng các cuộc tập trận chung với Mỹ, vốn là một trụ cột trong quan hệ hợp tác giữa hai bên.
Mới đây nhất, ngày 14/12, Philippines một lần nữa chọc giận đồng minh lâu năm Mỹ, khi Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana tuyên bố Philippines sẽ không cho phép dùng lãnh thổ của mình làm hậu đài cho các cuộc tuần tra của Mỹ.
Đây có thể là một hướng mới khác với chính sách hiện nay cho phép tàu, tàu ngầm, máy bay của Mỹ tiếp cận các căn cứ quân sự nhất định của Philippines theo thỏa thuận quốc phòng 2014./.