Nguy cơ cuộc chiến khí đốt Nga-Ukraine

Tổng giám đốc Tập đoàn khí đốt nhà nước Nga Gazprom ngày 31/10 yêu cầu đối tác Ukraine phải nhanh chóng thanh toán hóa đơn khí đốt trong tháng 8 lên đến 882 triệu USD đồng thời tuyên bố sẽ sớm áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Ukraine nếu không thanh toán đúng hạn.

Như vậy, châu Âu có thể phải đối mặt với một mùa đông “lạnh giá” khi nguy cơ cuộc chiến khí đốt giữa Nga-Ukraine đang đến gần.

Trong tuyên bố của mình ông Alexei Miller Giám đốc điều hành Tập đoàn Gazprom của Nga cho biết, hãng xuất khẩu khí đốt quốc doanh này trước đó đã gia hạn cho công ty khí đốt nhà nước Naftogaz của Ukraine đến ngày 1/10 phải thanh toán các khoản nợ trên.

Theo ông Miller, thì khoản nợ này là "cực kỳ đáng lo ngại" cho dù Naftogaz đã nhận được một số ưu đãi, bao gồm giá cả và chi phí quá cảnh xuất khẩu khí đốt của Nga sang châu Âu.

Phát biểu trong cuộc họp nội các ngày 30/10 vừa qua, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev cho biết, chính quyền Ukraine không thật sự nghiêm túc trong các cuộc đàm phán về vấn đề chi trả tiền mua khí đốt và nhấn mạnh đây là sự việc "rất nghiêm trọng".

Ông Medvedev cũng cảnh báo Nga có thể xem xét biện pháp thanh toán mới, theo đó sẽ chuyển qua chế độ trả tiền trước nếu phía Ukraine không đáp ứng yêu cầu thanh toán đúng thời hạn của Gazprom.

Theo giới phân tích, động thái này là thái độ cương quyết của Nga đối với nỗ lực của Kiev nhằm đạt được một thỏa thuận đối tác với Liên minh châu Âu (EU) khi chỉ còn một tháng nữa là Ukraine sẽ ký các hiệp định gia nhập thị trường với Liên minh châu Âu.

Đây được cho là một bước đi cho thấy quyết tâm của Kiev xích lại gần Liên minh châu Âu thay vì gia nhập Liên minh hải quan gồm các nước thuộc Liên bang Xô viết trước đây.  

Hiện Gazprom vẫn chưa bình luận về sức ép của Nga nhưng Thủ tướng Ukraine Mykola Azarov cho biết, chính phủ nước này đang "kiểm tra" vấn đề này.

Hồi đầu tháng 10, Gazprom cho biết họ đang dự trữ 17 tỉ mét khối khí đốt, đủ để đáp ứng nhu cầu của người dân Ukraine trong mùa đông đang tới gần. Giá khí đốt là vấn đề gây nhiều tranh cãi ở Ukraine.

Ukraine nhập khẩu hầu như toàn bộ nguồn ga từ Nga, với giá 400 USD/1.000 mét khối khí, cao hơn một chút so với giá bình quân đối với các khách hàng châu Âu.

Thủ tướng Ukraine Azarov gần đây cho rằng, nước này bị thiệt hơn 20 tỷ USD tiền chênh lệch giá trong vòng 3 năm qua khi mua khí đốt Nga.

Do vậy, trong Hội nghị thượng đỉnh đầu tư quốc tế tổ chức tại Donetsk diễn ra giữa tháng 10 vừa qua, Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovych đã kêu gọi nước này tìm kiếm các nguồn năng lượng thay thế khí đốt tự nhiên nhập khẩu từ Nga do giá khí cao.

Về vấn đề này ông Sergiy Dubovik, một chuyên gia về năng lượng Ukraine cho biết: “Để giữ ổn định tài chính của chính phủ, chúng ta phải xem xét thay thế khí đốt tự nhiên bằng cách phát triển các nguồn nguồn cung năng lượng thay thế. Chúng ta cũng cần phải chuyển sang sử dụng nguồn than trong nước phục vụ cho nhu cầu năng lượng".

Trong quá khứ, Gazprom từng 2 lần làm gián đoạn hoạt động cung cấp khí đốt cho Ukraine vào tháng 1/2006 và tháng 1/2009 do bất đồng về giá và phí trung chuyển, khiến cho nhiều quốc gia ở châu Âu điêu đứng vì không có năng lượng vào đúng các đợt cao điểm sử dụng thiết bị sưởi ấm trong mùa đông khi một nửa lượng khí đốt Gazprom xuất khẩu sang châu Âu buộc phải đi qua Ukraine.

Do vậy, với những động thái trên của Nga và Ukraine, các chuyên gia nhận định, khả năng một “cuộc chiến khí đốt” giữa Nga và Ukraine đang đến gần hơn bao giờ hết. Viễn cảnh châu Âu khốn đốn do bị ngừng cung cấp năng lượng như vài năm trước hoàn toàn có thể sẽ lại xảy ra trong khi mùa đông đang đến gần./.