Các nhà đàm phán hạt nhân của Iran và P5+1 đang trong nỗ lực nước rút trước thời hạn cuối tháng 3 tới để tìm kiếm một thỏa thuận khung cho vấn đề hạt nhân gây tranh cãi của nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Các cuộc đàm phán giữa Iran và P5+1 và đàm phán cấp cao Mỹ-Iran cùng diễn ra cuối tuần qua tại Geneva, được mô tả là có hy vọng. Các bên sẽ sớm gặp lại nhau trong tuần tới.
Mỹ và Iran đã đạt được tiến triển trong vòng đàm phán cấp cao mới nhất kết thúc hôm 23/2, tại Geneva, Thụy Sỹ, nhất trí thu hẹp những bất đồng còn tồn tại và tiến gần hơn tới một thỏa thuận cuối cùng cho chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran. Cả Mỹ và Iran xác định thỏa thuận lịch sử về chương trình hạt nhân của Iran đã được định hình.
Các bên đã nhất trí sơ bộ về việc Iran sẽ ngừng các hoạt động hạt nhân trong vòng 10 năm và các nước nhóm P5+1 (gồm 5 nước thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc là Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc cùng với Đức) sau đó sẽ từng bước nới lỏng các hạn chế để Iran có thể trở lại với chương trình hạt nhân của mình.
Cuộc đàm phán cấp cao Mỹ-Iran có sự tham gia của Ngoại trưởng 2 nước và là lần gặp mặt đầu tiên giữa Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Ernest Moniz và Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran Akbar Salehi để thảo luận chi tiết lĩnh vực kỹ thuật trong chương trình hạt nhân của Iran.
Phát biểu sau đàm phán, cả Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Iran Javad Zarif đều nói rằng họ không kỳ vọng sẽ tạo được đột phá chỉ sau một đêm và các bên vẫn còn một chặng đường dài phải đi trước khi đạt được một thỏa thuận cuối cùng.
Tiến triển mới này được coi là một nhượng bộ lớn vì trước đây Mỹ và nhóm P5+1 luôn yêu cầu Iran phải ngừng các hoạt động hạt nhân trong vòng 20 năm. Các chi tiết cụ thể của thỏa thuận sơ bộ này sẽ tiếp tục được thảo luận trong vòng đàm phán tiếp theo, dự kiến diễn ra ngày 2/3 tới tại Geneva.
Theo các chuyên gia, đây là dấu hiệu lạc quan nhất để giải quyết những tranh cãi về chương trình hạt nhân của Iran đã kéo dài hơn 1 thập kỷ qua.
Trong khi đó, các nhà đàm phán Iran và nhóm P5+1 cuối tuần qua cũng có cuộc đàm phán nước rút tại Geneva và sẽ sớm trở lại bàn đàm phán trong những ngày cuối tháng 2 này.
Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Trung Quốc Vương Quân nói: “Các bên chủ chốt trong bàn đàm phán hạt nhân như Mỹ và Iran, đã từng bước xích lại gần nhau hơn để giải quyết mối lo ngại về chương trình làm giàu urani của Iran. Điều này phản ánh quyết tâm mạnh mẽ từ các bên nhằm tiến tới một thỏa thuận cuối cùng”.
Ông Vương Quân cho biết thêm, các bên đã thảo luận nghiêm túc và có tính xây dựng, nhất trí giải quyết những khúc mắc lớn để tìm giải pháp cuối cùng cho vấn đề hạt nhân Iran.
Sau khi để lỡ 2 thời hạn chót để đạt thỏa thuận hạt nhân toàn diện, Iran và các cường quốc đã đặt ra thời hạn mới là cuối tháng 3 cho một thỏa thuận khung và trước ngày 30/6 tới cho một thỏa thuận cuối cùng.
Từ đầu năm mới 2015, Iran và P5+1 đã xúc tiến hàng loạt vòng thảo luận song phương và đa phương trong nỗ lực nước rút để đạt được thỏa thuận hạt nhân. Kết quả các vòng đàm phán từ đầu năm cho thấy, tâm trạng của các bên tham gia rất tốt nhưng khoảng cách và bất đồng vẫn tồn tại.
Quy mô làm giàu uranium trong chương trình hạt nhân Iran và việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây với nước Cộng hòa Hồi giáo vẫn là những vấn đề mấu chốt trên bàn đàm phán.
Truyền thông quốc gia Iran hôm qua dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao, Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran Abbas Araqchi cho rằng để giải quyết được những bất đồng đó Mỹ và Iran cần tiếp tục tiến hành các cuộc tiếp xúc cấp cao.
Ông Abbas Araqchi cũng tuyên bố Iran sẽ rút khỏi các cuộc đàm phán hạt nhân nếu các đối tác muốn áp đặt ý muốn của họ trong khi đàm phán, bao gồm cả việc loại bỏ các biện pháp ngoại giao. Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran nhấn mạnh cuộc đàm phán nên đáp ứng lợi ích của cả Iran và các cường quốc./.