Cuộc gặp này diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai bên tiếp tục gặp nhiều sóng gió, đồng thời Liên minh châu Âu (EU) đang gây sức ép buộc Trung Quốc đưa ra quan điểm rõ ràng hơn về cuộc chiến Nga - Ukraine.
Thông tin trước các nghị sĩ thuộc Ủy ban Thương mại của Nghị viện châu Âu ngày 28/02, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu phụ trách lĩnh vực thương mại, ông Valdis Dombrovkis cho biết tại cuộc họp Thượng đỉnh tổ chức vào ngày 1/4 tới, hai phía EU và Trung Quốc sẽ thảo luận một loạt các chủ đề quan trọng như Hiệp định đầu tư EU – Trung Quốc, mâu thuẫn giữa Trung Quốc với Litva, một quốc gia thành viên của EU, cũng như hợp tác giữa hai bên trong chống biến đổi khí hậu, cải tổ Tổ chức Thương mại thế giới - WTO.
Quan hệ giữa EU và Trung Quốc đã xuống dốc nghiêm trọng kể từ đầu năm 2021 sau khi hai bên công bố các lệnh trừng phạt lẫn nhau liên quan đến vấn đề Tân Cương. Vụ việc này đã khiến Nghị viện châu Âu đóng băng vô thời hạn tiến trình phê chuẩn Hiệp định đầu tư EU-Trung Quốc được hai bên hoàn tất vào cuối năm 2020.
Đến cuối năm 2021, quan hệ giữa EU và Trung Quốc lại thêm sóng gió sau khi EU cáo buộc Trung Quốc có các hành vi trừng phạt và cưỡng ép kinh tế đối với Litva, một quốc gia thành viên của EU sau khi Litva gia tăng quan hệ với Đài Bắc-Trung Quốc. Phía EU đã nộp hồ sơ kiện Trung Quốc lên Tổ chức Thương mại thế giới – WTO vì tranh chấp này.
Một chủ đề rất quan trọng khác nhiều khả năng cũng sẽ được các lãnh đạo cấp cao của EU đề cập với các lãnh đạo Trung Quốc là về thái độ của Trung Quốc đối với cuộc chiến hiện nay giữa Nga và Ukraine. Trong những ngày qua, sau khi chiến sự nổ ra tại Ukraine, rất nhiều nước châu Âu đã tìm cách gây sức ép buộc Trung Quốc phải đưa ra quan điểm rõ ràng hơn về xung đột này.
Ngoại trưởng Đức, bà Annalena Baerbock mới đây cũng đã có cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và tuyên bố Trung Quốc phải có trách nhiệm trong vấn đề Ukraine. Giới phân tích cho rằng châu Âu muốn Trung Quốc gây sức ép với Nga để chấm dứt cuộc chiến hiện nay tại Ukraine, đồng thời cũng có ý cảnh báo Trung Quốc không trợ giúp Nga trong việc ứng phó với các lệnh trừng phạt kinh tế của châu Âu.
Hiện nay phía Trung Quốc vẫn giữ quan điểm tương đối trung dung đối với cuộc chiến Nga - Ukraine khi chỉ kêu gọi các bên kiềm chế, tìm giải pháp chính trị cho cuộc xung đột.
Do căng thẳng địa chính trị hiện nay tại châu Âu cũng như quy định chống dịch Covid-19 của Trung Quốc, nhiều khả năng Thượng đỉnh EU-Trung Quốc sắp tới vẫn sẽ diễn ra dưới hình thức trực tuyến./.