Ngày 6/1, Quốc hội khóa mới của Mỹ sẽ nhóm họp phiên đầu tiên. Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa kỳ hồi đầu tháng 11/2014 vừa qua, đảng Cộng hòa đã lần đầu tiên trong 8 năm giành quyền kiểm soát cả 2 viện Quốc hội (với 247 ghế tại Hạ viện và 54 ghế tại Thượng viện).
Tuy nhiên, ông Matthew Dallek, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học George Washington cho rằng, việc đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát hoàn toàn tại Quốc hội không đồng nghĩa với việc tình trạng bế tắc chính trị tại Mỹ sẽ được gỡ bỏ.
Theo ông Dallek, dù chiếm đa số tại Quốc hội song cũng sẽ rất khó dự báo chiến lược lập pháp của Đảng Cộng hòa trong 2 năm tới. Bên cạnh mâu thuẫn với Chính phủ của Tổng thống Đảng Dân chủ Barack Obama, ngay trong nội bộ Đảng Cộng hòa cũng có những mâu thuẫn.
Đó là mâu thuẫn giữa một bên là những nghị sĩ có thâm niên trong Quốc hội và có cách tiếp cận thực dụng hơn như tân lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell hay lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Hạ viện John Boehner.
Những người này luôn muốn giữ thế đa số của Đảng Cộng hòa tại Quốc hội. Trong khi những nghị sĩ mới hay những nghị sĩ được xem là "tương đối mới" chịu ảnh hưởng của Tea Party lại quan tâm tới việc làm hài lòng cử tri tại khu vực của mình hơn là tìm kiếm một sự thỏa hiệp vì đất nước.
Những nghị sĩ Cộng hòa này không muốn bất kỳ một sự thỏa hiệp nào và nếu cần họ sẵn sàng đưa ra những biện pháp “khắc nghiệt” như “phong tỏa” chính phủ hay cấm nâng mức trần nợ.
Căng thẳng giữa hai phái này khá gay gắt và ngay cả cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016 cũng không làm họ thay đổi quan điểm. Nhiều nghị sĩ Cộng hòa dường như quan tâm tới việc mình tái đắc cử hơn là cuộc bầu cử Tổng thống hay thông qua các dự luật. Và chính chiến lược này lại đang làm xấu đi hình ảnh của đảng Cộng hòa và dẫn tới những căng thẳng hiện nay. Tuy nhiên, một điều có thể khẳng định là những bất đồng này không có nghĩa là nước Mỹ sẽ có một Quốc hội không làm gì trong 2 năm tới.
Bởi ít nhất các nghị sĩ Cộng hòa cũng có chung tiếng nói về chương trình cải cách y tế của Tổng thống Obama (Obamacare) và những dự luật được Tổng thống Obama thông qua. Họ sẽ tìm cách làm phức tạp những dự luật được thông qua dù điều này chỉ mang tính biểu tượng bởi Tổng thống nắm trong tay quyền phủ quyết.
Ngược lại, đảng Cộng hòa cũng sẽ không thể nhất trí về vấn đề kinh tế. Dự kiến ngay trong tuần này, dự án đường ống dẫn dầu Keystone XL từ Canada xuống các nhà máy lọc dầu ở miền Nam nước Mỹ sẽ được đặt lên bàn thảo luận.
Đây là dự án mà chính quyền của Tổng thống Obama cho đến nay vẫn trì hoãn. Ngoài ra là các vấn đề tăng cường nền kinh tế và tạo việc làm. Theo các nhà phân tích, có một điều chắc chắn là đảng Cộng hòa luôn muốn chứng minh họ vẫn kiểm soát vấn đề trọng yếu của đất nước.
Dẫu vậy, các nghị sĩ đảng Cộng hòa không chiếm thế đa số tuyệt đối tại Thượng viện và vì thế họ buộc phải thỏa hiệp với đảng Dân chủ nếu muốn bỏ phiếu thông qua một dự luật.
Về phần mình, Tổng thống Obama cũng cần Quốc hội để thông qua các bổ nhiệm nhân sự của Nhà Trắng, trong đó có vị trí Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Tư pháp. Chính vì thế, trong một cuộc trả lời phỏng vấn mới đây, Tổng thống Obama đã kêu gọi các nghị sĩ đảng Cộng hòa thể hiện trách nhiệm của mình.
“Tôi nghĩ rằng, chúng ta đã có các thành viên tuyệt vời để vận hành Quốc hội. Nhưng tôi không cho rằng, bản thân tôi và Đảng Dân chủ đã làm tốt như đáng ra chúng ta phải làm. Và kết quả là kết quả cuộc bầu cử không tốt vừa qua. Mặt khác, các nghị sĩ Cộng Hòa đang đảm nhiệm các vị trí mà họ có thể thể hiện trách nhiệm lãnh đạo khi họ đang nắm đa số tại cả 2 viện trong Quốc hội”, ông Obama nói.
Tuy nhiên tất cả sẽ phụ thuộc vào đường lối được áp đặt trong Đảng Cộng hòa và sẽ không có nhiều chỗ cho một sự thỏa hiệp dù là nhỏ nhất. Nhiều chuyên gia đã dự báo nước Mỹ trong 2 năm tới sẽ tiếp tục chứng kiến tình trạng bế tắc tệ hại hơn, sẽ có nhiều cuộc chiến chính trị và nhiều cuộc chiến ngôn từ về những chủ đề như y tế, nhập cư, chi tiêu của Nhà nước, cải cách thuế hay thậm chí là cả môi trường./.