Tình hình căng thẳng trên Biển Đông liên quan việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam tiếp tục thu hút sự quan tâm của nhiều nước, nhất là các nước có hoạt động hàng hải tại vùng biển này.
Từ sự việc này, lãnh đạo một số nước cũng như giới học giả cho rằng, các nước ASEAN giờ đây cần phải đóng vai trò lớn hơn như là một động lực chính để giải quyết tranh chấp trên Biển Đông.
Với chủ đề “Căng thẳng leo thang ở Biển Đông và những tác động đến an ninh khu vực”, Trung tâm nghiên cứu CASS-India thuộc tập đoàn Stratcore hôm qua (28/5) đã tổ chức cuộc thảo luận bàn tròn tại Singapore. Hội thảo thu hút sự tham dự của nhiều chuyên gia, học giả, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, quan hệ quốc tế và luật pháp đến từ nhiều quốc gia trên thế giới.
Tại cuộc thảo luận, các diễn giả đã bày tỏ và trao đổi quan điểm về nhiều khía cạnh khác nhau liên quan đến căng thẳng gia tăng tại Biển Đông, trong đó có vai trò trung tâm của Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và những thách thức an ninh khu vực nổi lên trong tình hình hiện nay…Hầu hết các diễn giả đều bày tỏ quan ngại về những động thái ngày càng kiên quyết của Trung Quốc trong tranh cãi chủ quyền với các nước láng giềng, đặc biệt là những diễn biến mới nhất trên Biển Đông, đồng thời nhấn mạnh đến sự cần thiết rằng, ASEAN và Trung Quốc cần phải nhanh chóng đạt được một Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Bởi hòa bình, ổn định, tự do thương mại và vận tải trên Biển Đông nằm trong lợi ích của không chỉ các quốc gia ASEAN mà còn với nhiều cường quốc thế giới.
Các học giả cho rằng mặc dù còn nhiều thách thức khác trên Biển Đông đối với ASEAN như cướp biển, khủng bố, buôn người, song có thể nói rằng tranh cãi chủ quyền giờ đây là rào cản lớn nhất trong nỗ lực nhằm tạo ra một trật tự tốt đẹp trong khu vực của ASEAN. Do vậy, điều cần thiết là ASEAN phải đóng vai trò lớn hơn như là một động lực chính để giải quyết tranh chấp trên Biển Đông bởi “sử dụng biện pháp hòa bình là lựa chọn của chính chúng ta”, như lời của diễn giả Mira Permatasari thuộc Văn phòng Thư kí riêng của Tổng thống Indonesia.
Căng thẳng trên Biển Đông và vai trò của ASEAN trong giải quyết các tranh chấp trong khu vực được đề cập trong bài diễn văn quan trọng về chính sách đối ngoại của Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày hôm qua.
Tổng thống Mỹ đã chỉ trích cách hành xử của Trung Quốc trên Biển Đông, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ đối với các nỗ lực của các quốc gia Đông Nam Á trong việc giải quyết các bất đồng về lãnh hải.
Tổng thống Mỹ nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ đối với các nước Đông Nam Á trong đàm phán về một bộ quy tắc ứng xử với Trung Quốc liên quan những tranh chấp hàng hải trên Biển Đông. Theo giới phân tích, việc Tổng thống Mỹ đề cập vai trò của Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông và lần đầu tiên nhắc tới vai trò quan trọng của Công ước về Luật biển của Liên Hợp Quốc đã thể hiện rõ quan điểm mạnh mẽ của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hôm qua (28/5) cũng bày tỏ quan ngại về việc Trung Quốc có thể giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông bằng các giải pháp quân sự. Phát biểu trước Quốc hội Nhật Bản, ông Abe chỉ trích việc Trung Quốc đang muốn thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông thông qua việc dùng vũ lực, đồng thời bày tỏ mong muốn hợp tác với các quốc gia ASEAN để đảm bảo rằng “luật pháp được tôn trọng” trong giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông.
Trước đó một ngày, trong cuộc trả lời phỏng vấn đăng trên “Nhật báo Phố Wall” của Mỹ, Thủ tướng Abe đánh giá cao lập trường thống nhất của các nhà lãnh đạo ASEAN về vấn đề Biển Đông, trong đó kêu gọi giải quyết các tranh chấp thông qua giải pháp ngoại giao./.
