Chính phủ Anh ngày 10/12 công bố 2 phương án nhằm tránh một biên giới "cứng" giữa lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh và nước Cộng hòa Ireland thuộc Liên minh châu Âu (EU) sau khi Anh rời khỏi khối này (còn gọi là Brexit). 

Ảnh minh họa: AP.

Đề xuất này có thể mở đường cho việc phá vỡ “một trong những rào cản lớn nhất” trong đàm phán về Brexit giữa Anh và Liên minh Châu Âu khi các bên đã đạt được những điều kiện “cần và đủ” để chuyển sang giai đoạn đàm phán tiếp theo.

Phát biểu trong cuộc họp báo tại London, Bộ trưởng phụ trách Bắc Ireland trong Chính phủ Anh James Brokenshire hôm 10/12 khẳng định, Anh đã có trong tay 2 đề xuất liên quan tới vấn đề thuế quan và thủ tục hải quan giữa Ireland và Bắc Ireland, bao gồm xây dựng một cơ chế đối tác hải quan hoàn toàn mới hoặc theo đuổi một hướng tiếp cận "giản lược" đối với thủ tục hải quan giữa hai bên. 

Ông Brokenshire nhấn mạnh, Anh sẽ bảo vệ vị trí vững chắc của Bắc Ireland trên thị trường nội địa của Anh, đồng thời cam kết các doanh nghiệp tại Bắc Ireland sẽ được quyền tiếp cận đầy đủ với thị trường này và không phải chịu sự kiểm soát. Theo ông Brokenshire, chính phủ vẫn duy trì quyết tâm bảo vệ lợi ích của người dân và tất cả các khu vực của Anh trong đàm phán.

Liên quan đến vấn đề biên giới, trả lời báo chí cùng ngày, Bộ trưởng phụ trách vấn đề Brexit của Anh David Davis cho biết: “Chính phủ Anh cam kết duy trì một đường biên giới ‘vô hình’, giữa Cộng hòa Ireland và lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh. Chúng tôi sẽ quyết tâm thực hiện điều này ngay cả khi không đạt được thỏa thuận với Liên minh Châu Âu về Brexit”.

Đường biên giới giữa Cộng hòa Ireland và vùng lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh là một trong những ưu tiên chính phải giải quyết trong các cuộc đàm phán về Brexit. Hiện tại, Cộng hòa Ireland và Anh vận hành một khu vực tự do đi lại chung, cho phép người dân và hàng hóa được phép di chuyển qua lại một cách tự do không có quy định ràng buộc.

Di chuyển tự do qua biên giới là một phần quan trọng của Thỏa thuận Ngày Thứ sáu Tốt lành - hiệp định ký năm 1998 mang lại hòa bình cho Bắc Ireland sau hàng thập kỷ xung đột giáo phái.

Tuy nhiên, sau khi Anh rời khỏi Liên minh Châu Âu, biên giới giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland sẽ trở thành đường biên giới trên đất liền duy nhất giữa Anh và EU, điều làm dấy lên khả năng tại đây sẽ diễn ra các cuộc kiểm tra hộ chiếu, kiểm tra hải quan và các thủ tục thuế.

Cộng hòa Ireland lo ngại rằng khi đường biên giới cứng được lập ra sẽ ảnh hưởng đến Thỏa thuận hòa bình nêu trên, đồng thời tác động tiêu cực tới hoạt động giao thương, trao đổi hàng hóa giữa hai bên.

Để xoa dịu mối lo này, trong thỏa thuận mới nhất, Anh khẳng định rằng nếu Anh và EU không thể nhất trí với nhau, thì vẫn sẽ bảo đảm cho Cộng hòa Ireland tiếp cận thị trường Anh, đồng thời duy trì khu vực đi lại chung giữa hai bên. Thêm vào đó, Anh cũng cho biết sẽ không có thêm rào cản mới giữa “Xứ sở sương mù” với Cộng hòa Ireland trừ khi chính quyền Bắc Ireland đưa ra những đề xuất khác. 

Hiện tại, các cuộc đàm phán Brexit giữa Anh và EU đã đạt được những "tiến bộ đầy đủ" để mở ra giai đoạn 2 bàn thảo về tương lai quan hệ thương mại giữa hai bên.

Theo kế hoạch, thỏa thuận mang tính đột phá về quyền công dân, vấn đề biên giới và thanh toán tài chính đạt được giữa hai bên ngày 8/12 vừa qua sẽ được trình lên lãnh đạo 27 nước xem xét thông qua tại Hội nghị thượng đỉnh dự kiến diễn ra trong hai ngày 14 và 15/12 tới tại Brussels, Bỉ.

Với những bước tiến này, các cuộc đàm phán giữa Anh và EU về thương mại và giai đoạn chuyển tiếp sau Brexit sẽ có thể được khởi động vào đầu năm 2018. Dẫu vậy, các nhà phân tích cho rằng, những cuộc đàm phán trong thời gian tới sẽ cam go hơn nhiều so với giai đoạn 1 bởi chính phủ Anh đang phải đối mặt với sức ép từ dư luận và các đảng phái đối lập vì đã nhượng bộ quá nhiều./.