Những diễn biến mới nhất trong vụ nhà báo Jamal Khashoggi, với việc Saudi Arabia xác nhận ông này đã chết khiến vụ việc càng trở nên phức tạp hơn. Saudi Arabia đang phải chịu sức ép của quốc tế yêu cầu điều tra làm rõ vụ việc dù nước này đã ngay lập tức sa thải 18 người có liên quan. Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng vụ việc khó bị đẩy lên cao do những ảnh hưởng địa chính trị không thể được thay thế của nước này trong khu vực

Đây là một vụ việc hết sức phức tạp và nhạy cảm. Sự thật của vụ việc này vẫn đang được các cơ quan của Saudi Arabia và Thổ Nhì Kỳ điều tra làm rõ. Nhưng với những diễn biến của vụ việc từ khi nhà báo Jamal Khashoggi bị mất tích trong Lãnh sự quán Saudi Arabia tại Istanbul hôm 2/10 tới nay và phản ứng của các bên liên quan cũng như dư luận khu vực, quốc tế có thể thấy mức độ phức tạp và ảnh hưởng mạnh mẽ của nó.

Một số quốc gia và các tổ chức phương Tây, đứng đầu là Mỹ, Anh, Pháp và Liên minh châu Âu yêu cầu Saudi Arabia làm rõ vụ việc một cách công khai, minh bạch, trong khi các nước Arab đã bày tỏ tình đoàn kết với Saudi Arabia khi đối mặt với các mối đe dọa áp đặt biện pháp trừng phạt, nếu họ có liên quan đến vụ mất tích của nhà báo.

saudi_arabi_tho_nhi_ky_npiy_kelj.jpg
Các nhà hoạt động mang theo ảnh nhà báo Jamal Khashoggi tập trung bên ngoài Lãnh sự quán Saudi Arabia tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Reuters
Ngay từ đầu các nước trong khối Arab, các tổ chức Arab thể hiện rõ sự ủng hộ đối với Saudi Arabia, cũng như đã đánh giá cao các quyết định và biện pháp mà Vua Salman bin Abdulaziz đưa ra trong việc thành lập ủy ban điều tra, kịp thời sa thải 18 người có liên quan trong đó có cố vấn của Tòa án Hoàng gia, người được coi là cánh tay phải của Thái tử Mohammed bin Salman ông Saud al-Qahtani và ông Ahmed Asiri - Phó giám đốc Cơ quan tình báo.

Các nước Arab cho rằng, hành động của Hoàng gia nhằm thiết lập công lý, công bằng và chân lý với tính toàn vẹn, tính khách quan, minh bạch, bắt giữ những người có trách nhiệm liên quan trong vụ việc đồng thời bày tỏ tin tưởng rằng quá trình tư pháp được thực hiện bởi chính phủ Saudi Arabia sẽ được giải quyết với bằng chứng không thể chối cãi sự thật về những gì đã xảy ra.

Tổng thư ký của Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh - Tiến sĩ Abdul Latif Bin Rashid Al Zayani chỉ ra rằng, sự lãnh đạo sáng suốt của Saudi Arabia để làm rõ sự thật trước dư luận thế giới. Liên đoàn Arab hoan nghênh các quyết định của Saudi Arabia và tái khẳng định sự từ chối chính trị hóa vấn đề này hoặc khai thác bởi bất cứ bên nào, kể cả với mục đích đe dọa áp đặt biện pháp trừng phạt kinh tế hoặc hành động đơn phương chống lại Saudi Arabia. Liên đoàn Arab cũng như các nước Arab đều khẳng định, Saudi Arabia vẫn là một trụ cột quan trọng của an ninh và ổn định ở cấp khu vực và quốc tế.

Ở cấp độ quốc tế cũng có những phản ứng khác nhau, nhiều nước phương Tây lên án mạnh mẽ vụ việc, yêu cầu một "cuộc điều tra thấu đáo và cẩn thận" về cái chết của nhà báo Khashoggi, đồng thời trông chờ sự minh bạch từ Saudi Arabia về hoàn cảnh dẫn tới cái chết của ông Jamal Khashoggi. Mỹ có những phản ứng “mềm mại” hơn khi Tổng thống Donald Trump cho biết ông tin rằng lời giải thích của Saudi Arabia về cái chết của nhà báo Khashoggi và gọi việc bắt giữ 18 người liên quan là "một bước đi đầu tiên tốt đẹp".Tổng thống Mỹ tiết lộ sẽ làm việc với Quốc hội để sắp xếp một phản ứng phù hợp của Mỹ.

Mỹ không muốn “làm to chuyện” với Arab Saudi

Như chúng ta đều biết, Saudi Arabia là đồng minh chiến lược của Mỹ ở Trung Đông. Do đó, những động thái hay phản ứng của Mỹ dường như không muốn “làm to chuyện” đối với vụ việc này là điều dễ hiểu. Ban đầu Mỹ cảnh báo Saudi Arabia có thể đối mặt hậu quả nghiêm trọng nếu bị phát hiện là có liên quan đến vụ mất tích nhưng sau đó lại bênh vực cho nước này.

Giới chuyên gia cho rằng, với mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau đã kéo dài 7 thập niên với các lợi ích đan xen khiến Mỹ không thể làm khó Saudi Arabia. Các vấn đề như giá dầu, buôn bán vũ khí, đối phó với Iran và hòa bình Trung Đông đã khiến lợi ích của Mỹ và Saudi Arabia gắn kết với nhau. Chính Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng cho biết, ông không muốn gây tổn hại tới các công ty của Mỹ cũng như việc làm của người dân Mỹ bằng cách cắt các hợp đồng vũ khí trị giá hàng tỷ USD với Saudi Arabia.

Tuy nhiên, dù ông Donald Trump tuyên bố lời giải thích của Saudi Arabia là đáng tin cậy, thì nhiều thành viên trong quốc hội Mỹ đều bày tỏ sự hoài nghi đó cũng là một khó khăn cho ông Donal Trump và ảnh hưởng đến triển vọng tái tranh cử của ông vào năm 2020.

Arab Saudi có mất đi ảnh hưởng ở khu vực?

Trong khi chưa có kết quả điều tra cuối cùng, khách quan từ các cơ quan điều tra của Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ thì việc đánh giá ảnh hưởng của nó tới vị thế của Saudi Arabia ở khu vực là điều rất khó. Nhưng qua phản ứng của dư luận khu vực và quốc tế có thể thấy rõ vai trò và ảnh hưởng của Saudi Arabia trong khu vực trước sự cố này.

Theo các nhà phân tích, Saudi Arabia sẽ vẫn là một trụ cột quan trọng then chốt và duy trì ảnh hưởng khu vực. Sự cố khiến nước này bị ảnh hưởng nhưng sẽ không bị gián đoạn bởi lợi ích của các quốc gia với Saudi Arabia. Với nguồn dầu mỏ lớn nhất thế giới, Saudi Arabia có những ảnh hưởng địa chính trị không thể được thay thế trong khu vực. Bên cạnh đó, ảnh hưởng tôn giáo của nước này cũng không thể bị bãi bỏ. Trong ngắn hạn, vụ việc có thể sẽ có một số tác động tới khu vực.

Theo các chuyên gia, sự cố không dẫn đến các biện pháp trừng phạt như các nước rút đầu tư và tẩy chay chính trị. Cũng theo các chuyên gia cuộc khủng hoảng của Khashoggi đã được khuếch đại với mục đích chính trị hóa và tấn công quá mức nhằm làm suy yếu và loại trừ ảnh hưởng của Saudi Arabia. Nhưng những cuộc tấn công này sẽ không thành công trong việc gây ảnh hưởng với Saudi Arabia./.