“Lưu Quang Vũ – Người trong cõi nhớ” phá băng sân khấu kịch phía Bắc

Không có gì tưởng nhớ cặp nghệ sĩ tài hoa Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh tốt hơn là tái hiện những tác phẩm để đời của họ trên sân khấu. Để rồi cứ mỗi độ thu về, khán giả Thủ đô lại mong ngóng về những đêm diễn kịch Lưu Quang Vũ. 

Những ngày này, Nhà hát Tuổi Trẻ, Nhà hát Chèo Hà Nội đang giới thiệu với khán giả Thủ đô 4 tác phẩm đặc sắc của nhà viết kịch nổi tiếng một thời này là: “Lời thề thứ 9”, “Ai là thủ phạm”, “Mùa hạ cuối cùng” và “Nàng Sita”. Dẫu đã từng diễn hàng trăm đêm nhưng những đêm diễn lần này, sân khấu vẫn chật ních khán giả. Kịch Lưu Quang Vũ đã hâm nóng sân khấu phía Bắc.

Một cảnh trong vở kịch "Mùa hạ cuối cùng".

“Lưu Quang Vũ viết cách đây khoảng hơn 30 năm, nhưng tôi cảm thấy như là ngay hôm nay. Lâu lắm rồi tôi mới đến rạp, nhưng nhìn khán giả cũng như tất cả mọi người, tôi cảm thấy ánh đèn sân khấu đã trở lại”.

“Tôi thấy kịch viết rất hay, dù Vũ viết cách đây đã lâu lâu rồi. Đến ngày nay, tôi thấy tính thời sự vẫn nguyên giá trị. Nó nói lên được nhiều điều mà chúng ta phải suy ngẫm, nhất là cho tuổi trẻ ngày hôm nay”.

Đó là chia sẻ của 2 trong hàng trăm khán giả có mặt tại đêm diễn “Lời thề thứ 9” – mở đầu của chuỗi chương trình “Lưu Quang Vũ – Người trong cõi nhớ”, kỷ niệm 27 năm ngày mất nhà viết kịch tài hoa này. Cả 4 tác phẩm: “Mùa hạ cuối cùng”, “Ai là thủ phạm”, “Lời thề thứ 9” hay “Nàng Sita” đều hàm chứa những vấn đề thời sự. 

Nếu “Lời thề thứ 9” là câu chuyện về 3 chiến sĩ bồng bột, bỏ quân ngũ về quê hỏi tội những kẻ cướp đất, giam cầm người thân, đồng đội mình, người xem như thấy nổi lên câu chuyện về những bất công xã hội, vấn đề lương tâm, trách nhiệm của những cán bộ cơ sở với nhân dân… thì “Mùa hạ cuối cùng” lại là câu chuyện về sự khủng hoảng niềm tin của giới trẻ, những bài học về sự trung thực, dũng cảm, sự né tránh trước cái xấu, cái sai…

Nói như nhà văn Chu Lai, Chủ tịch Hội đồng sáng tác Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, 4 tác phẩm của Lưu Quang Vũ giới thiệu trong dịp này mang nhịp điệu của thời thế hôm nay và cả chiều sâu nhân bản thăm thẳm của ngày hôm qua, tạo ra một sức hấp dẫn mãnh liệt cho người xem.

“Lưu Quang Vũ như đã nhỏ một chất axit xuống một cái xã hội, khiến cho xã hội còn rất nhiều mặt nhá nhem đó nó cháy xèo xèo lên, và nó cháy cho đến tận bây giờ. Xem “Lời thề thứ 9” người ta cứ rợn rợn cảm thấy như báo động, tiên liệu, dự cảm một cái gì đó nếu không ổn định cơ chế, ổn định những đạo lý  thì con người còn vấp phải những hiểm họa khôn lường”, nhà văn Chu Lai chia sẻ.

Có thể nói 3 vở kịch và 1 vở chèo được giới thiệu trong dịp này, chưa phải là tất cả những tác phẩm xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ, nhưng có thể giúp công chúng hôm nay nhìn lại tầm vóc của một tác giả, trong thời gian sáng tạo ngắn ngủi của mình đã góp sức đưa nền sân khấu Việt Nam đạt đến một đỉnh cao mà cho đến nay nhiều người vẫn còn mơ ước. 4 tác phẩm viết về những thời điểm rất khác nhau, những nhân vật rất khác nhau, từng được nhiều đoàn dàn dựng, chuyển thể từ kịch sang chèo, cải lương, tuồng, kịch dân ca, nhưng đều mang một niềm trăn trở với những phận con người.

Lưu Quang Vũ đã viết ra những điều từ thực tiễn cuộc sống, chuyển tải trong đó những triết lý sâu sắc. Đặc biệt, cả 4 tác phẩm có tính phản biện xã hội cao và thấm đẫm tính nhân văn, niềm tin vào cuộc sống, như những vần thơ ông từng viết:

“Nếu như cuộc đời toàn điều xấu xa

Tại sao cây táo lại nở hoa

Rãnh nước lại trong veo đến thế”.

Để rồi, nhiều nhà phê bình sân khấu đã ví von các đêm kịch Lưu Quang Vũ như một mỏ hàn xì, phá vỡ lớp băng của sân khấu phía Bắc, có khả năng kéo người Hà Nội ra khỏi Internet, Facbook, truyền hình để đến với sân khấu truyền thống.

NSND Phạm Thị Thành, người gắn bó nhiều năm với kịch Lưu Quang vũ chia sẻ: “Quá hay, kịch bản của Lưu Quang Vũ đã nâng diễn xuất cũng như đạo diễn lên rất nhiều, chính ở chỗ dám phê phán những cái xấu đến nơi đến chốn nhưng mà kết thúc bao giờ cũng đưa lòng tốt, tin tưởng của mọi người đối với nhân dân, đối với những người tốt và đối với xã hội”.

Gần 30 năm đã đi qua, đến nay những vở diễn ấy vẫn đầy sức sống trên sân khấu kịch và trong lòng người xem bởi nó vẫn còn nguyên tính thời đại, thể hiện tâm tư nguyện vọng, trăn trở về cuộc sống. Tài năng của Lưu Quang Vũ là khi thời gian đã bước đi những nhịp rất dài nhưng kịch của ông vẫn luôn mới. Xem kịch của ông, người ta vẫn thấy đâu đây trong xã hội này những con người, những câu chuyện, tính cách, những biến cố và cách xử lý vấn đề đang hiện hữu./.