Mặc dù cuộc bỏ phiếu mang tính chất tượng trưng nhưng giới quan sát nhận định có thể làm gia tăng căng thẳng khu vực, gây chia rẽ hai miền Bắc - Nam và đổ dầu vào ngọn lửa li khai tại châu Âu, trong bối cảnh vùng Catalonia đang cố tách khỏi Tây Ban Nha, gây ra sự phản đối mạnh mẽ tại châu lục này.

Vùng Lombardy nổi tiếng với kinh đô thời trang Milan, còn thành phố  nổi tiếng Venice (trong ảnh) là thủ phủ của vùng Veneto. (Ảnh: Getty Images)

Theo kết quả sơ bộ được công bố, hơn 90% người dân ở hai khu vực Lombardy và Veneto phía bắc Italy chọn bỏ phiếu "có" về mức độ tự trị. Cuộc trưng cầu ý dân tuy ban đầu chỉ mang tính chất tham khảo, nhưng sau đó sẽ là tiến trình đòi quyền tự trị khỏi chính quyền Italy.

Hai khu vực miền bắc Lombardy và Veneto chiếm tới 1/4 dân số Italy và đóng góp tới 30% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Với lợi thế kinh tế mạnh, tỷ lệ thất nghiệp thấp và phúc lợi xã hội cao hơn so với mức trung bình cả nước, hai vùng này muốn chính phủ Italy trao cho họ quyền tự quyết lớn hơn trong các lĩnh vực như cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế và môi trường.

“Cuộc trưng cầu ý dân này là tượng trưng và không bắt buộc nhưng sẽ mở đường cho các cuộc đối thoại với chính quyền trung ương để đảm bảo quyền tự trị lớn hơn”, một chuyên gia phân tích tình hình khu vực, Paola Cavadi nhận định. “Những người ủng hộ mạnh mẽ cho cuộc trưng cầu ý dân như người đứng đầu vùng đều hy vọng một ngày nào đó sẽ giành lại ít nhất 1 phần trong khoản thuế 54 tỉ euro mà Lombardy phải chuyển cho chính phủ trung ương”.

Theo qui định, với Veneto, vùng này phải có số cử tri tham gia bỏ phiếu lớn hơn 50% thì mới được cho là hợp lệ, còn với Lombardy thì không quy định.

Nếu số phiếu thấp họ sẽ không có lợi thế trong việc đòi quyền tự trị từ chính phủ Italy.

Tuy nhiên, kết quả cho thấy lượng cử tri đi bỏ phiếu khá thấp,  chỉ có hơn 40%  tại Lombardy và 57% tại Veneto đi bỏ phiếu.

Nhiều người dân trong vùng cho rằng, cuộc bỏ phiếu là một sự lãng phí thời gian và tiền bạc, vì Hiến pháp cho phép các khu vực tiến hành đàm phán bất cứ lúc nào với chính phủ trung ương để đảm bảo nhiều quyền lợi hơn.

“Nếu họ muốn nhiều quyền tự trị hơn, họ có thể đưa ra yêu cầu với chính phủ và ngồi xuống bàn đàm phán. Cuộc trưng cầu ý dân này là vô giá trị” - một người dân trong vùng chia sẻ.

Giới quan sát cũng cảnh báo, việc khu vực phía Bắc giàu có muốn giành nhiều tiền hơn từ chính phủ sẽ gây ra những vấn đề cho các khu vực kém phát triển ở phía Nam Italy.

Giovanni Orsina, giáo sư sử học trường Đại học Luiss-Guido Carli tại Italy cho rằng, việc chính phủ trung ương nhượng bộ về tài chính cho phía Bắc sẽ vấp phải sự phản đối quyết liệt từ khu vực phía Nam, làm sâu sắc thêm sự chia rẽ vốn có giữa hai miền. Cuộc bỏ phiếu cũng có thể mang lại hiệu ứng “domino” đối với nhiều vùng trên lãnh thổ Italy như Liguria và Emilia Romagna.

Việc đòi quyền tự trị của Lombardy và Veneto được cho là do ảnh hưởng từ việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) và cuộc khủng hoảng chính trị ở Tây Ban Nha hiện nay khi vùng tự trị Catalonia đang đòi độc lập.

Tuy nhiên, tự trị hay li khai sẽ là một vấn đề khá nhạy cảm và không được ủng hộ tại châu Âu với lo ngại về nguy cơ domino có thể xảy ra.

Các vùng muốn tự trị hay li khai cũng có thể nhìn thấy những vấn đề mà chính quyền của vùng Catalonia tại Tây Ban Nha đang phải đối mặt với kế hoạch độc lập của mình. Chính quyền vùng Catalonia đang bị đặt vào “ thế khó”, với nguy cơ “ trắng tay” khi Chính phủ Tây Ban Nha quyết định hạn chế quyền lực nghị viện của vùng, sa thải chính quyền và kêu gọi một cuộc bầu cử mới để thành lập chính quyền mới. Trong khi đó, nếu rút lại kế hoạch tuyên bố độc lập cũng tạo ra sự chia rẽ nghiêm trọng trong nội bộ vùng.

Về khía cạnh kinh tế, các khu vực muốn tự trị hay li khai đều là những nơi có thế mạnh kinh tế. Tuy nhiên với Catalonia là một điển hình, chính vùng này cũng đang đối mặt với khó khăn khi hàng loạt ngân hàng và tập đoàn lên kế hoạch tháo chạy khỏi khu vực. Từ thực tế này cho thấy 2 khu vực phía Bắc Italy đòi quyền tự trị cũng sẽ không nằm ngoài tình trạng nguy cơ gây chia rẽ đất nước, cũng như tạo thêm gánh nặng kinh tế cho chính những người dân trong vùng./.