Tháng trước, trong cuộc tranh luận trực tiếp thứ 3 và cuối cùng, ứng viên Tổng thống của đảng Cộng hòa (Mỹ) Donald Trump đã tuyên bố ông sẽ để cho công chúng Mỹ “chờ đợi” chứ không đưa ra lời cam kết chấp nhận kết quả bầu cử trước Ngày Bầu cử (8/11, giờ Mỹ) cho dù ông thắng hay thua.

Ứng viên Tổng thống Mỹ 2016 Donald Trump. Ảnh: RT.

Phản ứng thiếu cam kết này của ông Trump đã vấp phải các chỉ trích gay gắt từ những người cho rằng ông này đã đe dọa những “sợi cơ bản” dệt nên nền dân chủ Mỹ.

Người dẫn chương trình Chris Wallace của kênh truyền hình Fox News (Mỹ) mới đây đã phỏng vấn ứng viên phó tướng của Donald Trump, là Mike Pence, về việc liệu các ứng viên đảng Cộng hòa có chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào ngày 8/11 (giờ Mỹ) hay không.

Vấn đề này đã đeo đẳng phe Cộng hòa trong hơn nửa tháng qua.

Tiến trình bầu cử tiếp tục

Trên thực tế, dù ông Trump hay đối thủ Dân chủ Hillary Clinton không chịu thừa nhận thất bại (giả định) vào đêm hôm bầu cử hoặc bất cứ thời điểm nào sau đó, thì tiến trình bầu cử vẫn cứ tiếp diễn và sẽ xác định một “người chủ” mới cho Nhà Trắng. Người chiến thắng vẫn là người chiến thắng cho dù người thua có thừa nhận kết quả hay không.

Jeff Becker, một vị giáo sư chính trị học tại Đại học Thái Bình Dương nói với tờ Christian Science Monitor: “Thừa nhận thất bại, về mặt hiến pháp là không nhất thiết”.

Tiến sĩ Becker cho biết thêm, mặc dù cơ chế chính trị vẫn tiếp tục mà không cần biết một ứng viên thất bại có công khai thừa nhận thất bại của mình hay không, một việc thừa nhận khéo léo sẽ vẫn thực sự quan trọng đối với tương lai chính trị của nước Mỹ.

Ông Becker nói: “Về mặt chính thức, một sự thừa nhận thất bại không phải là vấn đề nhưng việc nhìn nhận lại rất quan trọng trong chính trị. Cái quan trọng ở đây không phải là nghi thức chính thức, mà chính ý thức của con người tuân theo tiến trình mới là điều quan trọng”.

Ông Trump thường xuyên tuyên bố có những can thiệp vào tiến trình bầu cử bất lợi cho ông. Và khi ông nói sẽ chỉ chấp nhận kết quả bầu cử khi Trump giành chiến thắng, ông đã vấp phải những lời chỉ trích từ các đảng viên trong chính đảng Cộng hòa của ông.

Vấn đề tôn trọng “nhân dân” và quy tắc

Thượng nghị sĩ John McCain của bang Azizona, từng thua trước Tổng thống Obama trong bầu cử cách đây 8 năm, cho biết việc chuyển giao quyền lực êm thấm là “niềm tự hào của đất nước ta”.

Trong một tuyên bố khá dài, ông McCain chia sẻ: “Tôi không thích kết quả của cuộc bầu cử 2008. Nhưng tôi có nghĩa vụ phải thừa nhận, và tôi làm như vậy không chút lưỡng lự. Thừa nhận thất bại không chỉ là vấn đề lịch sự, đó là hành động tôn trọng ý chí của nhân dân Mỹ - đây là trách nhiệm hàng đầu của mọi nhà lãnh đạo Mỹ”.

MC truyền hình Wallace lặp lại các quan điểm đó: “Tôi cho rằng ông sẽ đồng ý rằng, một trong các sức mạnh của nền dân chủ chúng ta là khi bầu cử Tổng thống kết thúc, cho dù kết quả có tệ hại thế nào, thì người thua cũng lịch sự thừa nhận thất bại trước người thắng cuộc, và chúng ta sẽ cùng đoàn kết xung quanh vị tân Tổng thống, bất kể đó là ai”.

MC Wallace nhận xét rằng ông Trump đã có những phát ngôn khác nhau vào những thời điểm khác nhau.

Wallace sau đó hỏi liệu ông Pence có bảo đảm rằng ông Trump sẽ thừa nhận thất bại trong trường hợp thua cuộc hay không. “Phó tướng” Pence đáp lại bằng cách khẳng định rằng cả hai sẽ chấp nhận “một kết quả rõ ràng”.

Tuy nhiên ông Pence bổ sung thêm: “Nhưng tôi nghĩ rằng cả hai bên tranh cử đều nắm rất rõ rằng trong trường hợp xảy ra tranh cãi, họ có thể giữ lại tất cả các quyền và giải pháp pháp lý”.

Các cử tri Mỹ không bầu trực tiếp Tổng thống Mỹ, vì vậy mặc dù một người chiến thắng dự kiến sẽ được tuyên bố vào Ngày Bầu cử - cuộc bầu cử vẫn chưa hoàn toàn kết thúc.

Các Đại cử tri bỏ phiếu vào tháng 12, xác nhận một ứng viên nhận được 270 lá phiếu cần thiết để giành chiến thắng, sau đó Quốc hội kiểm phiếu bầu vào đầu tháng 1 và vị tân Tổng thống nhậm chức vào ngày 20/1/2017.

Trong quãng thời gian xen giữa, nếu ông Trump không thỏa mãn với kết quả thì ông có thể kiện lên tòa.

Tờ Guardian của Anh dẫn lời giáo sư Rick Hasen của Đại học California cho biết: “Ông ấy có thể kiện. Nhưng nếu ông ấy thua to thì ông ấy ít khả năng tiến xa ở tòa”./.