Iran nhìn từ bên trong

Nằm ở Tây Á, đất nước Iran có một lịch sử lâu đời, một nền văn hóa đa dạng cùng nền văn chương phong phú với nhiều tác gia nổi tiếng.

Ngoài cảnh sắc thiên nhiên đẹp, Iran còn có vị trí địa-chính trị chiến lược (nằm giữa và gần nhiều nước quan trọng khác trong khu vực Tây Á, cạnh vịnh Persian và biển Capsian, ở vào vị trí khống chế eo biển Hormuz). Không phải ngẫu nhiên Iran (trước gọi là Ba Tư) từng bị nhiều nước và tộc người khác nhòm ngó rồi xâm chiếm.

Người Arab khi chinh phục Iran đã Hồi giáo hóa mọi mặt xã hội nước này. Tuy nhiên, có 1 điều thú vị là khác với Ai Cập, Iran vẫn giữ được “tiếng mẹ đẻ” của mình là tiếng Ba Tư (tiếng Farsi). Tất nhiên, ngôn ngữ Ba Tư chịu nhiều ảnh hưởng của tiếng Arab nhưng đó vẫn là bản ngữ chứ không phải là tiếng Arab ngoại nhập.

Tân Tổng thống Iran Hassan Rowhani giành được sự ủng hộ của nhiều cử tri nữ (ảnh: TheStar)

Với diện tích rộng, dân số đông (khoảng 75 triệu người), trữ lượng và sản lượng dầu khí lớn, cùng tiềm lực đáng gờm về khoa học kỹ thuật và quân sự, Iran hiện giữ 1 vị thế quan trọng ở cả Trung Đông và trên thế giới. Dù có bị bao vây và trừng phạt trong một thời gian dài, đất nước này vẫn được thừa nhận là 1 cường quốc khu vực.

Cách mạng Hồi giáo long trời lở đất năm 1979 lật đổ triều đại của các Shah (vua chúa) thân phương Tây và được phương Tây - đứng đầu là Mỹ - hậu thuẫn.

Cuộc cách mạng trên đã thay đổi toàn diện xã hội Iran, đưa Hồi giáo lên vị trí thống trị về chính trị và văn hóa. Chính quyền Cộng hòa Hồi giáo Iran đã thực thi nhiều biện pháp và chính sách nhằm giữ các yếu tố bản sắc Iran và đánh đổ các yếu tố ngoại lai của phương Tây. Việc các giáo chủ lên nắm quyền đã đặt dấu chấm hết cho các lợi ích kinh tế, chính trị và quân sự của Mỹ ở đây. Về mặt văn hóa, nét dễ thấy sau cách mạng Hồi giáo là phụ nữ phải mặc áo choàng kín người và trùm khăn đầu. Luật Hồi giáo nước này có nhiều quy định chặt chẽ và nghiêm khắc đối với mối quan hệ giữa nam và nữ.

Cũng từ đây Iran ở vào thế đối đầu với phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Tổng thống George W. Bush coi Iran là 1 thành viên của “trục ma quỷ”. Về phần mình, Iran cũng có nhiều động thái làm căng với Mỹ.

Mỹ không chỉ gây khó dễ cho Iran trong vấn đề hạt nhân mà còn thực hành cấm vận kinh tế ngặt nghèo với quốc gia này, khiến Iran không nhập được các nguyên liệu cần thiết cho các ngành công nghiệp và chỉ xuất khẩu được một phần nguồn dầu khí dồi dào của mình. Kinh tế Iran vì thế gặp nhiều khó khăn.

Truyền thông phương Tây cho thấy những hình ảnh quen thuộc về một Iran cứng rắn, có phần khắc nghiệt. Nhắc đến Iran là nhắc đến những tranh cãi triền miên về chương trình hạt nhân của nước này, về các cuộc diễu võ giương oai giữa một bên là Iran với một bên là liên minh chống Iran do Mỹ đứng đầu. Không những vậy, phương Tây cùng với truyền thông của mình còn gây sức ép lên Iran trong vấn đề dân chủ, nhân quyền. Thi thoảng truyền thông phương Tây lại dẫn những câu chuyện về sự hà khắc với phụ nữ, về nạn trừng phạt bằng hình thức ném đá đối với những người Iran ngoại tình.

Tổng thống đắc cử Hassan Rowhani theo đường lối cải cách và ôn hòa, gần gũi với phương Tây, đề cao quyền bình đẳng của nữ giới, đang hứa hẹn mang lại 1 luồng sinh khí mới trong hơn 30 năm qua cho quốc gia tương đối khép kín này. Thắng lợi của ông Rowhani có nhiều nguyên nhân, trong đó có 1 điều quan trọng là người dân mệt mỏi với tình trạng thất nghiệp và lạm phát cao, sự cấm vận của Mỹ cũng như thế đối đầu căng thẳng với phương Tây - được cho là bắt nguồn một phần đáng kể từ  đường lối cứng rắn của Tổng thống Ahmadinejad, người đã cầm quyền trong suốt 8 năm qua.

Tuy nhiên có 1 điều bất ngờ là ngay cả trước khi ông Rowhani đắc cử, một số phóng viên ảnh phương Tây có điều kiện đến Iran đều ghi nhận cuộc sống ở Iran không đến mức khắc nghiệt như người ta vẫn nghĩ. Con người Iran nhìn chung thân thiện và đôn hậu. Đặc biệt Iran có cơ cấu dân số trẻ. Thanh niên Iran được đánh giá đầy nhựa sống, yêu đời, cũng “sành điệu” và luôn mong muốn một cuộc sống tốt đẹp hơn nữa. Có người lính biệt kích Mỹ đã thừa nhận, dân Iran thuộc diện “hiền lành” và cởi mở nhất trong các nước Trung Đông. Ở Iran có nhiều người theo đạo Hồi, nhiều sắc tộc và tôn giáo (do đặc thù lịch sử, người Ba Tư gốc chỉ chiếm một nửa dân số), nhưng nhìn chung họ sống khá hòa thuận với nhau.

Cùng ngắm đất nước Iran quatổng hợp