Tổng thống Mỹ Donald Trump coi nhập cư là một trong những trọng tâm trong chính quyền của ông, nhưng vấn đề này dường như ngày càng nghiêm trọng hơn với con số ngày càng tăng, chủ yếu là các gia đình Trung Mỹ tìm cách vào Mỹ qua Mexico.

Những người di cư đang chờ được xử lý và đưa lên xe của lực lượng tuần tra biên giới sau khi họ bị bắt giữ vì vượt biên trái phép từ Mexico vào Mỹ ngày 2/6/2019. Ảnh: AP.

Đầu tháng này, Tổng thống Trump đã dọa sẽ áp thuế với toàn bộ hàng hóa Mexico từ 10/6 tới nếu nước này không thể ngăn chặn dòng người nhập cư đang đổ về biên giới Mỹ.

Ông Trump thường mô tả tình hình ở biên giới là một cuộc “xâm lược” và cho rằng những kẻ tội phạm và buôn lậu ma túy sẽ lợi dụng làn sóng nhập cư để vào Mỹ.

Tuy nhiên, vấn đề làn sóng di cư ở biên giới Tây Nam lại khá phức tạp và được hình thành qua nhiều năm. Dưới đây là một số câu hỏi phổ biến về vấn đề này:

Có bao nhiêu người vượt biên vào Mỹ?

Trong tháng 3 và tháng 4, số người nhập cư trái phép vào Mỹ từ biên giới phía nam đã vượt mốc 100.000 người mỗi tháng.

Tháng 5, có 132.887 người bị bắt giữ ở biên giới Tây Nam của Mỹ, tăng 30% so với tháng 4/2019 và tăng 229% so với tháng 5/2018. Hơn 63% con số này là trẻ em và người lớn đi cùng nhau như một hộ gia đình.

Vì sao giới chức Mỹ nói “cuộc khủng hoảng chưa từng có tiền lệ”?

Các mức cao điểm trước đây về số người vượt biên trái phép chủ yếu là những người Mexico trưởng thành và độc thân. Khi đó giới chức Mỹ có thể nhanh chóng trả họ về Mexico mà không cần phải sử dụng tới nhiều nguồn lực.

Sự gia tăng số người di cư hiện nay lại chủ yếu là các gia đình từ Guatemala, El Salvador và Honduras. Quá trình tìm kiếm tị nạn ở Mỹ có thể mất tới hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm, vì thế nó dẫn tới sự tồn đọng ở hệ thống tòa án nhập cư Mỹ.

Giới chức Mỹ bị hạn chế bởi luật giam giữ trẻ em tới 20 ngày và chính phủ cũng thiếu không gian giam giữ theo gia đình, vì thế, nhiều người đã được thả vào Mỹ. Từ ngày 19/3, hơn 75.000 đơn vị gia đình đã được cơ quan tuần tra biên giới thả.

Tuy nhiên, trước khi được thả, cơ quan tuần tra biên giới vẫn phải tiến hành xử lý các gia đình và các quan chức Mỹ nói rằng, các cơ sở của họ đã bị quá tải. Một cơ quan giám sát của Mỹ đã từng thông báo về tình trạng đông đúc một cách “nguy hiểm” ở một cơ sở giam giữ tại El paso, Texas.

Ngoài ra, trong năm 2018, có ít nhất 6 trẻ em thiệt mạng sau khi bị giam giữ.

Điều gì khiến các gia đình Trung Mỹ muốn di cư tới Mỹ?

Những người di cư từ Trung Mỹ muốn chạy khỏi bạo lực, bất ổn chính trị và kinh tế kiệt quệ ở đất nước quê nhà.

Các thành viên Dân chủ ở Washington đã chỉ trích chính quyền của Tổng thống Trump vì đã cắt giảm viện trợ cho các nước trong khu vực để đáp trả về việc dòng người di cư đổ về Mỹ ngày càng tăng. Phe Dân chủ cho rằng, động thái của chính quyền hiện nay đang khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn và dẫn tới lượng người di cư tăng vọt.

Ví dụ ở Guatemala, một chương trình viện trợ nhằm khuyến khích các nông dân không bỏ hoang đất và di cư về phía Bắc đang có nguy cơ bị cắt đã khiến chính các nông dân muốn “bỏ xứ”.

Các chính sách của chính quyền Trump đã có những tác động gì?

Thời điểm ông Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ đầu năm 2017 sau một chiến dịch tranh cử tập trung vào chính sách ngăn chặn dòng người nhập cư bất hợp pháp, lượng người di cư ở biên giới giảm mạnh, nhưng con số đã tăng trở lại ngay từ cuối năm 2017.

Kể từ đó, rất nhiều chính sách của chính quyền Trump nhằm giảm số người nhập cư bất hợp pháp đều gặp phải những rào cản pháp lý.

Chính sách gây chia rẽ nhất của chính quyền Trump là chính sách “không khoan nhượng” nhằm ngăn chặn các gia đình nhập cư bằng cách chia tách cha mẹ bị giam giữ với con cái của họ ở biên giới Mỹ-Mexico. Sự chỉ trích rộng rãi trên thế giới đã buộc chính quyền Trump phải nhanh chóng từ bỏ chính sách này.

Ngoài ra, chính quyền hiện nay cũng đã cố gắng làm nản lòng người nhập cư bằng cách siết chặt quy chế tị nạn, nhưng một số biện pháp cũng bị các tòa án ngăn chặn.

Tháng 1/2019, chính quyền đã bắt đầu chính sách gửi một số người tìm kiếm tị nạn trở lại Mexico để chờ tới phiên điều trần của họ tại tòa án Mỹ. Tuy nhiên, một thẩm phán đã nhận thấy chính sách này nhiều khả năng vi phạm luật nhập cư.

Tổng thống Trump cũng đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia nhằm tái phân bổ 6,7 tỷ USD từ các nguồn ngân sách của Bộ Quốc phòng và Bộ Tài chính để xây tường biên giới, nhưng một thẩm phán liên bang đã phong tỏa các nguồn ngân sách ban đầu./.