Từ thực tế sau gần 20 năm khai thác, Nghĩa trang nhân dân TP Sơn La, tỉnh Sơn La tại  tổ 2, phường Quyết Tâm sẽ lấp đầy trong 1 -2 năm tới, thời gian qua, tỉnh Sơn La đã triển khai các bước khảo sát, lựa chọn địa điểm để xây dựng mới Nghĩa trang nhân dân TP Sơn La.

Cổng tường rào giáp ranh giữa khu vực quy hoạch nghĩa trang và trường Đại học Tây Bắc.

Sau khi khảo sát, kiểm tra thực địa tại nhiều vị trí, tỉnh Sơn La dự kiến sẽ xây dựng nghĩa trang, lò hỏa táng của TP tại khu vực Phiêng Khá, bản Buổn, phường Chiềng Cơi, TP Sơn La. Đến nay, địa điểm này đã được UBND tỉnh Sơn La Quyết định điều chỉnh, bổ sung vào Quy hoạch tổng thể hệ thống nghĩa trang nhân dân trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2012 – 2020, tầm nhìn đến năm 2050.

Tuy nhiên, quá trình triển khai xây dựng nghĩa trang, lò hỏa táng tại khu vực Phiêng Khá, bản Buổn đang vấp phải phản ứng của dư luận, nhất là cán bộ, giảng viên Trường ĐH Tây Bắc, bởi khu này sát ngay cạnh nhà trường, dẫn đến tâm lý bất an trong quá trình giảng dạy, học tập.

Dự án nghĩa trang nhân dân TP Sơn La tại khu vực Phiêng Khá, bản Buổn, phường Chiềng Cơi, TP Sơn La có quy mô khoảng 40ha, phía Bắc giáp núi đá; phía nam giáp đất sản xuất của dân cư bản Buổn, phường Chiềng Cơi; phía Đông giáp bãi rác bản Khoang (hiện đã đóng cửa); phía Tây giáp núi đá và đất quân sự Tiểu đoàn I và kho K4 (Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Sơn La).

Theo Lãnh đạo Sở xây dựng tỉnh Sơn La, vị trí này khá biệt lập, kín đáo bởi có các dãy núi bao quanh, đảm bảo che khuất tầm nhìn và “nằm giáp ranh khu vực đô thị”. Áp dụng theo Quy chuẩn xây dựng Việt Nam - Quy hoạch Xây dựng của Bộ xây dựng (QCXDVN 01: 2008/BXD) thì vị trí này đáp ứng đầy đủ các yêu cầu để xây dựng khu nghĩa trang.

Ông Phan Minh Châu, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Sơn La nói: “Đất của Sơn La chủ yếu là đất núi, sông suối, địa hình chia cắt. Chúng tôi đã đi xác định vị trí địa điểm nghĩa trang rất vất vả. ở Mai Sơn chúng tôi xác định 3 vị trí, nhưng không được; ở Thuận Châu 2 vị trí, ở Chiềng Ngần, TP Sơn la 2 vị trí cũng đều không được, đều không đáp ứng các tiêu chí của nghĩa trang. Bây giờ ai cũng không muốn sống gần nghĩa trang bãi rác, thì nghĩa trang bãi rác sẽ ở đâu?”

Ông Đinh Quang Hưng, Phó Giám đốc Công ty cổ phần đầu tư Phúc Lạc Viên - đơn vị được giao nghiên cứu lập quy hoạch nghĩa trang nhân dân TP Sơn La cho biết: Nghĩa trang nhân dân TP Sơn La được quy hoạch là Nghĩa trang công viên tưởng niệm. Ưu điểm là sạch, đẹp, giá trị cảnh quan sinh thái và ý nghĩa giáo dục cao. Mô hình này lần đầu tiên xuất hiện ở nước Mỹ. Tại Việt Nam, đã có nhiều địa phương xây dựng và đưa mô hình này vào hoạt động như Phú Thọ, Bình Dương, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Hòa Bình… Công nghệ tại lò hỏa táng được đề xuất áp dụng công nghệ ta-bô của Thụy Điển – là một trong những nước tiên tiến, có hệ thống tiêu chí về môi trường cao nhất thế giới. Vì vậy, người dân không nên quá lo ngại về tiếng ồn, khí thải và các ảnh hưởng khác khi lò đi vào hoạt động.

“Chúng tôi đã tiến hành lấy mẫu thực tế vào tháng 11 năm 2018 tại công viên Thiên Đức Vĩnh hằng viên Phú Thọ với các mẫu có khoảng cách từ 100 đến 200 mét và 500 mét so với ống khói của Đài hóa thân hoàn vũ, kết quả quan trắc đo được còn thấp hơn rất nhiều so với kết quả mà các Sở Tài nguyên – Môi trường của các tỉnh đang theo dõi. Như vậy với khoảng cách chỉ 100m thôi thì các chỉ số gần như đã không được phát hiện. Do đó có thể khẳng định về phần khí thải, khi áp dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại thì có thể khẳng định là không có ảnh hưởng tới môi trường”.

Về phía trường Đại học Tây Bắc, khi trao đổi về dự kiến xây dựng nghĩa trang – lò hỏa táng tại Phiêng Khá, bản Buổn, phường Quyết Tâm, TP Sơn La, đa số các cán bộ, giảng viên nhà trường đều bày tỏ sự đồng tình với việc quy hoạch, xây dựng khu nghĩa trang mới. Tuy nhiên, việc chọn vị trí, địa điểm để xây dựng cần được cân nhắc kỹ, sao cho đảm bảo các yếu tố về cảnh quan, môi trường, tâm linh... Việc xây dựng nghĩa trang – lò hỏa táng ngay sát trường ĐH Tây Bắc sẽ phá vỡ quy hoạch của nhà trường đã được UBND tỉnh Sơn La phê duyệt tại Quyết định số 2145, năm 2004; tạo tâm lý hoang mang, lo lắng cho cán bộ, giáo viên, sinh viên trước nguy cơ ô nhiễm môi trường. Trong bối cảnh nguồn sinh viên đang ngày càng giảm, thì việc xây dựng nghĩa trang có lò hỏa táng rất có thể sẽ gây ảnh hưởng tới việc tuyển sinh của trường. Và đặc biệt, là trường đang làm nhiệm vụ quốc tế, tiếp nhận và đào tạo hàng trăm sinh viên nước bạn Lào.

Tiến sỹ Đoàn Đức Lân – Phó hiệu trưởng Trường Đại học Tây Bắc cho biết: “Môi trường mang tầm chiến lược thì phải đánh giá một cách toàn diện. Nó không chỉ tác động đến môi trường đất, nước, không khí về mặt kỹ thuật, mà còn tác động về mặt tâm lý, xã hội, giáo dục, môi trường cảnh quan…Các đồng chí mới nói về tầm nhìn, song tầm nhìn chỉ là một phần. Cái này sẽ có các chuyên gia về kiến trúc cảnh quan đánh giá cho phù hợp. Và theo quy chuẩn Việt Nam 2008 thì nghĩa trang phải xây dựng ở cuối hướng gió. Nếu xây dựng nghĩa trang ở đầu hướng gió là không được, vì trường Đại học Tây Bắc ở vị trí cuối hướng gió”.

Tiến sỹ Trần Thị Hằng – Trưởng Bộ môn quản lý Tài nguyên và Môi trường Trưởng phòng Quản trị cơ sở vật chất, Trường Đại học Tây Bắc cũng bày tỏ: “Kết quả nghiên cứu bước đầu của chúng tôi thì thấy rằng theo quy chuẩn Việt Nam thì vị trí chọn xây dựng nghĩa trang thông thường phải ở vị trí cao ráo, thoáng. Ở vị trí mà dự án lựa chọn dự kiến xây dựng nghĩa trang của TP Sơn la lại là một thung lũng, được bao bọc bởi các địa hình núi thấp. Và ở đó  tồn tại các hoàn lưu địa phương, đặc biệt là các khối không khí bốc lên rất cao. Dự án xây dựng cũng có nói là công trình này sẽ theo công nghệ Thụy Điển. Tuy nhiên, sẽ vẫn có khói bụi ảnh hưởng về mặt môi trường, bởi phong tục của người Á Đông khi chôn cất thường đốt theo đồ lễ và các đồ dùng của người thân. Vì vậy, các khối gió sẽ bốc lên rất cao, vượt qua thung lũng này. Khi lên đến độ cao nhất định, khoảng 1.000m thì sẽ phát tán ra các khu vực xung quanh).

Ông Nguyễn Duy Quang lại cho rằng: “Các đồng chí cho rằng việc sử dụng công nghệ Châu Âu sẽ đảm bảo, nhưng chúng tôi cho là chưa có gì là đảm bảo, bởi vì chưa có kiểm nghiệm. Ký túc xá sinh viên của chúng tôi là nơi ăn ở sinh hoạt, học tập của hàng nghìn học sinh; trong đó, các em học sinh Lào tới 750 sinh viên ở ngay cạnh nơi sinh hoạt thì đã tính toán tới các tác động của nó chưa. Tâm lý sợ sệt có ảnh hưởng đến việc học tập, rèn luyện của các em không? Đề nghị suy tính để quyết định cho phù hợp”.

Tại hội nghị trao đổi thông tin về dự án nghĩa trang nhân dân Thành phố Sơn La, do Thành ủy Sơn La và Đảng ủy trường Đại học Tây Bắc phối hợp chủ trì, tổ chức tại trường Đại học Tây Bắc mới đây, đại diện lãnh đạo các phường Quyết Tâm, Chiềng Cơi và xã Chiềng Ngần, TP Sơn La cho biết, chủ trương xây dựng nghĩa trang TP đều đã được các xã, phường thông tin tới người dân và được nhân dân đồng tình, ủng hộ cao. Tuy nhiên, thực tế khi tiếp xúc với phóng viên vào chiều 28/11, nhiều người dân lại có ý kiến khác. Sau đây là ý kiến của một số người dân. ông Hẹ, đang sinh sống tại khu vực Phiêng Khá, bản Buổn nói: “Cái đó tôi chưa biết. Vì khi mời bà con lên họp thì thấy bảo làm vườn ươm cây trồng thế thôi”.

Bà Nguyễn Thị Bích Thủy, trú tại tổ 2, phường Quyết Tâm, TP Sơn La lo lă lắng:  “Người dân chúng tôi không hề được triển khai về việc xây dựng nghĩa trang, lò hỏa thiêu ở đây. Khi nghe tin thế thì chúng tôi có tìm hiểu trên mạng và thấy là môi trường ảnh hưởng rất lớn, khói bụi đen do đốt quan tài, đốt chăn gối, xác người…không khí độc đấy ảnh hưởng đến đường hô hấp của người dân và gây ung thư. Chúng tôi tìm hiểu trên TP Hải Dương, Hải Phòng thì thấy người dân ở quanh các lò hỏa thiêu rất lớn, khói mịt mù, mùi tanh khét, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân rất lớn. Cho nên chúng tôi vô cùng lo lắng”- Bà Thủy nói.

Ông Nguyễn Tiến Thành, băn khoăn: “Khi chúng tôi đi bộ hàng ngày thì chúng tôi cũng có thấy họ làm nhưng chỉ thấy họ nói là làm đường để chuyển dân cư ở đâu đó về tái định cư ở đây. Đến bây giờ chúng tôi nhận được thông tin xây dựng nghĩa trang ở đây, là người dân chúng tôi thấy không hiểu tỉnh Sơn La nghĩ thế nào mà lại xây dựng một nghĩa trang ở ngay khu vực trung tâm thành phố như thế này. Các nhà khoa học nói thế nào, tính thế nào thì chúng tôi không biết, nhưng tôi thấy việc đặt nghĩa trang nhân nhân dân TP Sơn la tại khu vực này bà con chúng tôi rất băn khoăn suy nghĩ”.

Cũng tại hội nghị trao đổi thông tin này, trước dư luận cho rằng, Trường ĐH Tây Bắc nằm sát ngay khu quy hoạch, lại không được biết thông tin và cũng không được lấy ý kiến góp ý, đại diện Sở Xây dựng cho rằng, trên cơ sở đề nghị của UBND TP Sơn La, ngày 15/11/2018, Sở đã có giấy mời số 137, mời các bên liên quan đến họp tại Sở để xin ý kiến Điều chỉnh, bổ sung vị trí, địa điểm Quy hoạch nghĩa trang nhân dân TP Sơn La vào Quy hoạch tổng thể hệ thống nghĩa trang nhân dân trên địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2012 – 2020, tầm nhìn đến năm 2050, nhưng Trường Đại học Tây Bắc không cử đại diện tham dự. Trả lời vấn đề này, ông Nguyễn Triệu Sơn, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Tây Bắc cho biết, phía nhà trường không nhận được giấy mời số 137, “Xem ra, lỗi  tại… ông Bưu điện”, ông Sơn nói.

Được biết, trong vòng 1 – 2 ngày tới, Trường Đại học Tây Bắc sẽ tổ chức hội nghị cán bộ, giáo viên và đại diện sinh viên toàn trường để thông báo và lấy ý kiến về chủ trương xây dựng nghĩa trang nhân dân TP Sơn La tại khu vực Phiêng Khá, bản Buổn. Toàn bộ ý kiến sẽ được tập hợp bằng văn bản để gửi Lãnh đạo TP Sơn La và các sở, ngành liên quan./.