Trong thời đại bùng nổ của công nghệ số cùng với sự phát triển của cuộc cách mạng 4.0 đã và đang ảnh hưởng, tác động mạnh mẽ lên hầu hết tất cả các lĩnh vực của đời sống không chỉ trên nền tảng kinh tế mà còn cả nền tảng văn hóa xã hội. Con người dần thay đổi phương thức tiếp nhận thông tin.

Cuộc cách mạng điện tử với những tiện ích hiện đại, phần mềm ứng dụng phong phú đã làm thay đổi diện mạo, dần "số hóa" những cuốn sách truyền thống.

Bạn đọc ngày nay vẫn lựa chọn tiếp nhận tri thức từ sách in truyền thống.

Theo thời gian, có nhiều cách thức để chúng ta tiếp cận kiến thức từ sách. Người đọc ngày nay có thể dễ dàng tiếp cận tri thức từ nhiều kênh khác nhau, đơn giản chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh. 

Tuy vậy, trước sự lấn át của các phương tiện nghe nhìn tiện lợi, hấp dẫn, thói quen đọc sách truyền thống vẫn không hề mất đi giá trị văn hoá lâu đời vốn có của nó. Nhu cầu đọc sách, báo, tạp chí… vẫn đang tồn tại và có xu hướng phát triển trở lại.

Dòng chảy ngầm âm ỉ của sách truyền thống

Cứ mỗi mùa tháng 8, người yêu sách thủ đô lại có dịp đến với Hội sách Mùa thu, nơi đã trở thành điểm hẹn của những tín đồ đọc sách. Năm nay Bộ Thông tin - Truyền thông, Cục Xuất bản, In và Phát hành phối hợp với hơn 50 nhà xuất bản, đơn vị phát hành tổ chức Hội sách Mùa thu lần thứ 3 tại Công viên Thống Nhất (Hà Nội). Với 65 gian hàng của nhà xuất bản, công ty phát hành nối tiếp nhau được thiết kế nhiều màu sắc và trang trí ấn tượng, thu hút đông đảo độc giả ở nhiều lứa tuổi.

Những gian hàng sách cũ mộc mạc, giản dị, nhuốm màu thời gian lúc nào cũng chật kín. Từng cuốn sách được chia theo thể loại riêng biệt để người đọc dễ dàng tìm kiếm. 

Ở đó, mỗi người không chỉ được tiếp cận những đầu sách mới, sách hay do các nhà xuất bản hàng đầu giới thiệu, mà họ còn được giao lưu với tác giả mình yêu mến và được trải nghiệm một không gian văn hóa tri thức. 

Hình ảnh những nhóm học sinh mặc đồng phục chăm chú bàn về sách, những độc giả lớn tuổi lặng lẽ tìm mua những cuốn sách cũ, hay cả nhà cùng đi mua sách,... dần trở nên quen thuộc mỗi khi hội sách tới.

Họ gặp gỡ, say sưa trò chuyện với nhau về nội dung cuốn sách, về những tác giả viết cùng thể loại và giới thiệu cho nhau những cuốn hấp dẫn đang được nhiều độc giả đón đọc. 

Cầm cuốn sách trên tay, lật từng trang sách, tờ báo, tạp chí vẫn còn tươi nguyên mùi mực in và êm dịu của giấy mới là một niềm hạnh phúc. Những xúc cảm không thể gọi tên đó trở đi trở lại trong tâm thức của biết bao người say mê sách. Họ tìm đến sách truyền thống như tìm về nét mộc mạc, giản dị, bình yên giữa cuộc sống ồn ào, náo nhiệt. 

Nhân rộng thói quen đọc sách có văn hóa

Hội sách Mùa thu hàng năm luôn có sức hấp dẫn đông đảo với số lượng lớn độc giả, đặc biệt là giới trẻ bởi sự phong phú, đa dạng về thể loại. Đa phần các bạn trẻ đều tìm mua được những cuốn sách yêu thích. 

Tuy nhiên văn hóa đọc của độc giả không thể đánh giá được từ những dấu hiệu biểu hiện bên ngoài. Số lượng sách được tìm kiếm đa phần vẫn còn là những cuốn sách giải trí, tiểu thuyết đơn thuần, hoặc những cuốn sách chứa đựng những yếu tố thời thượng của hiệu ứng đám đông.

Văn hóa đọc của giới trẻ dường như không phải để trải nghiệm mà là để không bị lạc nhịp so với những người xung quanh. Nhờ hiệu ứng tâm lý này, có nhiều ấn phẩm chưa được đánh giá cao về chất lượng nội dung nhưng vẫn "cháy hàng" khi được bán với giá vừa phải. Trong khi, những cuốn sách giàu kiến thức và kỹ năng sống thì rơi vào tình trạng "ế" bởi giá cả đắt đỏ. Chính thói quen đọc sách này của giới trẻ đã tạo nên những giá trị "ảo" cho thị trường sách. 

Công nghệ in ấn phát triển mạnh mẽ, kéo theo đó một số lượng đầu sách lớn ra đời. Theo thống kê của Cục Xuất bản, In ấn, toàn ngành xuất bản nộp lưu chiểu 16.004 xuất bản phẩm với gần 174,7 triệu bản ấn phẩm. Trong đó, sách giấy chiếm ưu thế hoàn toàn với 15.650 xuất bản phẩm (đầu sách) và hơn 165,2 triệu bản, sách điện tử là 19 xuất bản phẩm với 176.000 bản (6 tháng đầu năm 2018). Tuy nhiên sự sản xuất ồ ạt khiến nhiều người hoài nghi về chất lượng sách xuất bản. 

Đọc sách không còn chỉ đơn thuần là một hình thức tiếp nhận thông tin, mà còn là một trong những hoạt động văn hóa. Vì thế xây dựng văn hóa đọc sách lành mạnh, hiệu quả và tiến bộ là một nhu cầu thiết yếu trong xã hội ngày nay. 

Mỗi con người không chỉ đọc để thưởng thức vẻ đẹp của nghệ thuật, phục vụ nhu cầu giải trí mà còn cần phải làm giàu tri thức, đánh thức niềm rung cảm chân thiện ở mỗi con người.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền Thông, ông Hoàng Vĩnh Bảo nhận định: "Hội sách Mùa thu là cầu nối, cơ hội để tăng cường sự gắn kết chặt chẽ giữa người đọc với sách, giữa công chúng với các tác giả, nhà xuất bản và đơn vị phát hành. Qua đó các nhà xuất bản, phát hành có thể xác định rõ nhu cầu xã hội để có hướng hoạt động đúng, xuất bản nhiều cuốn sách có giá trị, cung cấp kịp thời những thông tin, kiến thức cần thiết cho bạn đọc. Từ đó nhằm xây dựng thói quen đọc sách trong cộng đồng".

Rút kinh nghiệm từ những hội sách trước, hội sách Mùa Thu năm nay đã phát huy tầm ảnh hưởng của mình. Bên cạnh những tác phẩm giải trí, các nhà xuất bản, đơn vị phát hành đã có nhiều tác phẩm đọc đa dạng về nội dung và hấp dẫn về hình thức. Điều này thể hiện tín hiệu đáng mừng về sự quan tâm của nhà xuất bản, phát hành đối với văn hóa đọc.

Chính sự không ngừng nâng cao chất lượng xuất bản phẩm đã thể hiện sự nỗ lực của ngành xuất bản, góp phần xây dựng nét đẹp văn hóa đọc tiến bộ và hiệu quả cho người dân./.