Tổng thống Mỹ Donald Trump ngồi trong phòng Bầu Dục hôm 11/3 trước bài phát biểu quan trọng, lắng nghe các trợ lý tranh luận về việc liệu lệnh cấm người châu Âu đi lại tới Mỹ có dẫn đến một sự rối loạn trên toàn cầu hay không.

Tổng thống Donald Trump tại Phòng Bầu dục, ở Nhà Trắng hôm 11/3. Ảnh: Washington Post.

Cuộc tranh luận “nảy lửa”

Các chuyên gia y tế trong chính quyền ông Trump rất kiên quyết. Cách tốt nhất để làm chậm sự lây lan của virus SARS-CoV-2 là tạm thời tránh xa người châu Âu, họ nói với niềm hy vọng rằng virus này có thể suy yếu một cách tự nhiên khi thời tiết ấm hơn. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Larry Kudlow, cố vấn kinh tế hàng đầu của ông Trump, đã phản đối mạnh mẽ quan điểm này, cho rằng cái giá phải trả về mặt kinh tế sẽ rất cao.

Tổng thống Trump để họ tranh luận thêm một chút. Sau khi đã nghe đủ, ông yêu cầu một số cố vấn đi vào phòng họp Nội các gần đó, bảo họ hãy quay trở lại với một kế hoạch mà tất cả mọi người có thể ủng hộ, hai nguồn thạo tin cho biết. Khi họ quay trở lại với kế hoạch mới được hầu hết mọi người tán thành, Tổng thống Trump cuối cùng đồng ý thông báo quyết định này trên toàn quốc.

Các trợ lý của ông Trump xem đây là thời điểm quan trọng nhất trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông, thời điểm mà các cử tri sẽ quyết định xem ông có xứng đáng được tái đắc cử hay không. “Chúng ta sẽ thắng hoặc sẽ thua ngay tại đó”, một người cho biết.

Một người khác nói rằng nếu thị trường chứng khoán xuống thấp hơn thời điểm Tổng thống Trump nhậm chức thì điều này sẽ phá vỡ tuyên bố của ông trở thành người “chấn hưng” nền kinh tế. Nếu đây thực sự là vấn đề các cử tri quan tâm, bài phát biểu của ông Trump hôm 11/3 có lẽ đã đạt được rất ít hiệu quả trong việc giúp ông giành được niềm tin của cử tri hoặc có được nhiệm kỳ thứ hai. Ngày 12/3, chỉ số S&P 500 giảm sâu gần 10%, đánh dấu mức lỗ lớn nhất kể từ khủng hoảng kinh tế năm 1987, ngay cả khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) tuyên bố bơm tiền vào thị trường và thu mua trái phiếu chính phủ. 

Bài phát biểu của Tổng thống Trump được đưa ra sau một loạt cuộc họp kéo dài tại Nhà Trắng, dừng lại bằng quyết định hạn chế đi lại. Nhưng ngoài biện pháp này, các biện pháp kinh tế mà ông thông báo, trong đó có việc hỗ trợ kinh phí cho các gia đình phải rời đi và những khoản vay của doanh nghiệp nhỏ, còn rất khiêm tốn và mơ hồ.

Bài phát biểu gần 10 phút được phác thảo một cách vội vàng đã được Tổng thống và một trong số các cố vấn cấp cao của ông Stephen Miller, chỉnh sửa vào phút chót sau khi các trợ khác rời khỏi căn phòng, một nguồn tin cho biết. Trong số những nội dung mà họ thay đổi có việc xóa một câu nói rằng ông và phu nhân Melania gửi những lời cầu nguyện và tình yêu của họ tới những người đang bị nhiễm bệnh. Bản thảo cuối cùng mà các trợ lý tải lên TelePrompter có 2 lỗi nghiêm trọng và Tổng thống Trump đã vô tình tạo thêm một lỗi nữa bằng cách lẫn lộn câu từ của ông.

Ông Trump nói với người dân Mỹ rằng “Chúng tôi sẽ đình chỉ tất cả các chuyến đi từ châu Âu tới Mỹ trong 30 ngày tới”. Nhưng điều này không chính xác. Khi các thông tin được công bố vào buổi tối muộn hôm đó, đã có các quy định cấm người nước ngoài từng đến châu Âu 14 ngày trước đó nhập cảnh vào Mỹ. Chưa hết, ông còn nói các nhà cung cấp bảo hiểm y tế trên toàn quốc đã nhất trí cùng chi trả cho việc xét nghiệm và điều trị Covid-19, nhưng điều này đã bị ngành bảo hiểm nhanh chóng phủ nhận.   

Nhân vật “cầm trịch”

Đáng lưu ý, đề xuất quan trọng nhất và gây tranh cãi nhất không phải đến từ Tổng thống Trump mà từ các chuyên gia y tế trong lực lượng đặc nhiệm chống virus SARS-CoV-2 của ông do bà Deborah Birx dẫn đầu. Là một bác sỹ y khoa được chỉ định làm Đại sứ phòng chống AIDS của Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Deborah Birx cho biết, cách thức tốt nhất là đình chỉ đi lại từ châu Âu.

Deborah Birx đã trình bày chi tiết về số lượng các trường hợp nhiễm mới virus SARS-CoV-2 tại Mỹ bắt nguồn từ châu Âu. Bà cho rằng, nếu việc đi lại bị cấm sớm hơn thì dịch bệnh có thể đã được ngăn chặn và chỉ hạn chế ở một vài tiểu bang.  Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar cũng ủng hộ ý kiến của bà, hai nguồn thạo tin cho biết.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Mỹ phản đối mạnh mẽ đề xuất này, cho rằng không ai tính đến “cú giáng mạnh mẽ” mà biện pháp này gây ra đối với một nền kinh tế vốn đã bị lung lay bởi dịch bệnh, hoặc tình trạng mất công ăn việc làm.

Một số cố vấn thân cận nhất của ông Trump thậm chí còn lập luận về việc cần phải ban hành những hạn chế nghiêm ngặt hơn, trong đó có việc dừng hoàn toàn các chuyến bay đến Mỹ trong 30 ngày. Cố vấn An ninh quốc gia Robert O’Brien là một trong số những người ủng hộ giới hạn chuyến bay từ châu Âu, song không ủng hộ việc cấm hoàn toàn. Cuối cùng, ý tưởng về một lệnh cấm hoàn toàn đã bị từ bỏ vì quá cực đoan.

Ngay trước thời điểm Tổng thống Trump đọc bài phát biểu, một nhóm trợ lý nhỏ hơn đã nói chuyện với ông khi ông chuẩn bị tập trung vào tình trạng khẩn cấp y tế để củng cố cho việc ban hành lệnh hạn chế đi lại. Nhóm này bao gồm Phó Tổng thống Mike Pence, con gái ông Ivanka Trump, con rể của ông Jared Kushner và Bộ trưởng Alex Azar.

Đến sáng hôm sau, trong bối cảnh các thị trường lao dốc, Tổng thống Trump đã nói chuyện với phóng viên về bài phát biểu của ông.

“Tôi đã đưa ra một quyết định rất khó khăn đêm qua và không rõ liệu nó có ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán hay không. Nhưng điều đó không quan trọng bằng khi đem ra so sánh với sự sống và cái chết. Vì vậy tôi đã phải đưa ra quyết định này. Thành thật mà nói các chuyên gia đều khen ngợi quyết định đó. Đây là điều mà tôi phải làm. Bạn sẽ thấy kết quả cuối cùng sẽ rất tốt nhờ vào nó”./.