Bài bình luận trên tờ Washington Post ngày 23/9 cho rằng, Tổng thống Mỹ Donald Trump cần tìm cách để giảm leo thang căng thẳng ở vùng Vịnh, trong khi lưu ý rằng Iran – quốc gia bị đổ lỗi là đứng sau cuộc tấn công các nhà máy lọc dầu ở Saudi Arabia đã loại trừ khả năng đàm phán và có thể lên kế hoạch thực hiện thêm các cuộc tấn công.

Lực lượng Houthi ở Yemen. Ảnh: AP.

Giờ đây, cơ hội hiếm hoi và rất mong manh đã xuất hiện dưới hình thức một thông báo của lực lượng Houthi rằng họ có kế hoạch ngừng tất cả các cuộc tấn công vào Saudi Arabia trong khuôn khổ sáng kiến hòa bình nhằm chấm dứt cuộc xung đột tại Yemen.

Người đứng đầu Ủy ban chính trị tối cao của Houthi Mehdi al-Mashat cho biết kế hoạch sẽ "ngừng tất cả các cuộc tấn công nhằm vào lãnh thổ Saudi Arabia" bằng máy bay không người lái, tên lửa đạn đạo và những phương tiện khác, đồng thời bày tỏ hy vọng hành động này của Houthi sẽ được đáp lại bằng "hành động mạnh mẽ hơn" từ phía Saudi Arabia.

Theo ông Mashat, sáng kiến của Houthi nhằm mang lại hòa bình thông qua đàm phán nghiêm túc nhằm đạt được hòa giải dân tộc toàn diện với sự tham gia của tất cả các bên ở Yemen.

Thông báo của Houthi đưa ra sau khi xảy ra loạt vụ tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào các cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia hồi cuối tuần trước làm giảm một nửa sản lượng khai thác của vương quốc này.

Mặc dù Houthi đã thừa nhận thực hiện các vụ tấn công trên, song Mỹ và các đồng minh đã cáo buộc Iran - nước được cho là có hậu thuẫn mạnh mẽ Houthi, đứng đằng sau các vụ tấn công này.

Trump cần nhanh chóng hành động

Theo tờ Wahington Post, nếu như chính quyền Tổng thống Trump hành động nhanh chóng, họ có thể nhanh chóng xua tan “màn khói mờ” che đi sự thật đằng sau các cuộc tấn công vào Saudi Arabia hôm 14/9 và thậm chí còn có thể tách Houthi khỏi Tehran.

Theo tờ báo này, Houthi đôi khi được mô tả như là đại diện của chế độ Iran trong cuộc chiến ủy nhiệm ở Yemen, nhưng thực sự không phải vậy. Houthi là một phong trào bản địa, lực lượng này hình thành từ khu vực phía Bắc Yemen, bao gồm những người phản đối chính quyền trung ương và đã tiến quân vào thủ đô năm 2014.

Điều đó đã thúc đẩy Saudi Arabia cùng một số đồng minh tiến hành can dự liều lĩnh vào Yemen. Được Mỹ tạo điều kiện, liên quân Arab do Saudi Arabia dẫn đầu đã tiến hành các vụ ném bom trong nhiều năm, giết chết hàng nghìn thường dân vô tội mà không thể thay đổi thực tế là Houthi vẫn kiểm soát thủ đô Sanaa và cảng chiến lược Hodeida.

Đại diện Houthi đã nói với các nhà ngoại giao và hòa giải viên của Liên Hợp Quốc rằng họ sẵn sàng dàn xếp để kết thúc xung đột, chia sẻ quyền lực trong chính quyền trung ương ở Yemen, phá vỡ liên minh với Iran – nước cung cấp tên lửa để họ có thể tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào một số mục tiêu ở Saudi.

Tuy nhiên, khi các cuộc đàm phán hòa bình do Mỹ tài trợ bắt đầu ở Oslo, Na Uy thì Saudi Arabia dường như đã tính toán lại: Riyadh nói rằng họ sẽ chỉ tiếp tục đàm phán khi lệnh ngừng bắn vốn bị đình trệ ở Hodeida được thực thi một cách đầy đủ.

Lời đề nghị mới nhất của Houthi đưa ra các điều kiện yêu cầu Saudi có các bước đi làm giảm leo thang chiến tranh, bao gồm việc chấm dứt ném bom và mở cửa trở lại sân bay quốc tế ở thủ đô Sanaa. Đó thực sự là những yêu cầu hợp lý để chấm dứt hành vi thảm sát dân thường trong các cuộc không kích và cũng giúp giảm bớt cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới đang diễn ra ở Yemen.

Washington Post cảnh báo, chính quyền Tổng thống Trump không nên cho phép chế độ của Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman phá hủy khả năng xuống thang của lực lượng Houthi. Cụ thể, Washington nên gây áp lực để Riyadh nghiêm túc xem xét lời đề nghị của Houthi bằng cách thực hiện các động thái “bù đắp tổn hại” như cho phép mở cửa trở lại sân bay.

Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cần phải mở một kênh đối thoại trực tiếp với các thủ lĩnh Houthi. Phía Houthi từng nói rằng, họ hy vọng Iran tiến hành các cuộc tấn công tiếp theo và không đổ trách nhiệm cho họ. Nếu ông Trump muốn tránh khả năng bị đẩy vào một cuộc xung đột quân sự, ông cần phải hành động nhanh chóng./.