Bãi nhiệm Tổng thống: Brazil “tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa”?

Loại bỏ bà Rousseff, Brazil lại có tân Tổng thống không được lòng dân

Ngày 31/8, với 61 phiếu thuận và 20 phiếu chống, Thượng viện Brazil đã chính thức bãi nhiệm Tổng thống Dilma Rousseff trong phiên luận tội người đứng đầu nhà nước. Chánh án Tòa án Tối cao Brazil Ricardo Lewandowski thông báo, với kết quả này, bà Rousseff đã chính thức bị buộc tội vi phạm Luật Ngân sách quốc gia và Luật Trách nhiệm Tài chính do sử dụng tiền từ các ngân hàng nhà nước để đẩy mạnh chi tiêu công. 

Bà Rousseff bị bãi nhiệm chức vụ Tổng thống sau khi Thượng viện bỏ phiếu thông qua với 61 phiếu thuận và 20 phiếu chống. (Ảnh: USA Today)

Ngay sau khi Thượng viện quyết định chính thức bãi nhiệm bà Rousseff, Tổng thống lâm thời Michel Temer cũng đã chính thức trở thành Tổng thống sau lễ nhậm chức tại Quốc hội. 

Trong tuyên bố của mình trên sóng truyền hình quốc gia, ông Michel Temer mô tả việc loại bỏ bà Rousseff giống như việc mở ra một con đường dẫn đến những đổi thay lớn ở Brazil, đồng thời kêu gọi toàn dân đoàn kết vực dậy nền kinh tế trì trệ hiện nay với tỷ lệ thất nghiệp lên tới hơn 11%.

“Khoảnh khắc này là một trong những niềm hy vọng và khôi phục lòng tin ở Brazil. Sự bất ổn chắc chắn đã kết thúc”, ông  Temer nói.

Như vậy, Thượng viện Brazil đã bãi nhiệm bà Dilma Rousseff, Tổng thống ít được sự ủng hộ của người dân nhất kể từ khi Brazil quay trở lại chế độ dân chủ 30 năm trước và trao quyền lực cho Phó Tổng thống Temer - một chính trị gia không được lòng dân.

Ông Temer, 75 tuổi, người sẽ đảm nhận vị trí Tổng thống Brazil đến hết năm 2018 đang đứng trước thách thức phải giành lại niềm tin của người dân sau khi đất nước Brazil đã bị chia rẽ sâu sắc bởi quá trình luận tội người lãnh đạo quốc gia, bên cạnh đó là tình trạng suy thoái kinh tế được đánh giá là nghiêm trọng nhất kể từ nhiều thập kỷ qua.

Bản thân ông Michel Temer cũng phải vượt qua ánh mắt đầy nghi kỵ của nhiều cử tri Brazil sau khi vướng vào những cáo buộc tham nhũng ở công ty dầu khí quốc doanh Petrobras.

“Đã đến lúc để thống nhất đất nước và đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích nhóm. Tôi xin nhắc lại cam kết đối thoại dân chủ với mọi thành phần trong xã hội Brazil”, Tổng thống Temer nói.

Kể từ khi lên nắm quyền Tổng thống lâm thời Brazil, ông Temer đã cho thấy đường lối lãnh đạo quốc gia theo hướng trung hữu, hạn chế chi tiêu công và cải cách hệ thống phúc lợi xã hội và lương hưu theo hướng “hào phóng” hơn.

Tuy nhiên, điều này đã và đang gây ra phản ứng tiêu cực từ những cử tri trẻ tuổi ở Brazil. Ngay sau lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Temer, hàng trăm thanh niên ở thành phố Sao Paulo đã xuống đường tuần hành phản đối, đập vỡ cửa sổ của các nhà hàng, ném đá vào cảnh sát chống bạo động.

Câu hỏi lớn đặt ra với ông Temer

“Không có nhà lãnh đạo nào có thể một mình thống nhất Brazil vào thời điểm này, điều đó càng chắc chắn hơn đối với trường hợp của Temer”, nhà khoa học chính trị Sergio Praca tại Getulio Vargas Foundation, một trong những trường đại học hàng đầu của Brazil nhận định.

Ông Praca cảnh báo: “Đối với một bộ phận dân số Brazil, dù điều đó có công bằng hay không thì vẫn có sự liên tưởng đến một ‘cuộc đảo chính’ khi bà Rousseff bị bãi nhiệm. Thách thức của ông Temer không chỉ là thúc đẩy cải cách”.

Bà Rousseff, 68 tuổi là một nhà lãnh đạo khá cộc cằn khi không ngần ngại chỉ trích cấp dưới nếu họ mắc sai lầm. Ông Temer dường như cũng không khá hơn so với bà Rousseff khi tính cách bị ảnh hưởng nhiều vì từng là một cựu giáo sư luật Hiến pháp.

Michel Temer là con trai của cặp vợ chồng nhập cư Lebanon – những người tới Brazil vào năm 1925. Ông Temer là con út trong số 8 người con, ông bắt đầu sự nghiệp chính trị từ những năm 1960.

Đằng sau phong cách cổ điển tưởng như đã lỗi thời với mái tóc hoa râm hất ngược ra phía sau, ông Temer không phải là người ù lì như dáng vẻ bề ngoài. Ông là người cha của 5 đứa con và là chồng của một cựu thí sinh hoa hậu Brazil ít hơn ông 42 tuổi, người luôn dành tình cảm nồng cháy cho Temer bằng cách xăm tên ông lên cổ.

Nói về Temer, BBC từng đưa ra nhận định cho rằng, Temer là một chính trị gia kín đáo, vốn chưa bao giờ trở thành trung tâm của bất kỳ một “cuộc chơi” nào, nhưng giờ đây, ông đã bước ra khỏi bóng tối và bắt đầu một kỷ nguyên mới cho Brazil”.

Có lẽ quyết định đáng chú ý nhất mà ông Temer từng làm là giúp đảng Phong trào dân chủ Brazil (PMDB) do ông làm Chủ tịch liên minh với đảng cầm quyền suốt 2 thập kỷ qua. Cùng với bà Rousseff, ông đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển, lãnh đạo đất nước.

Khi cuộc khủng hoảng chính trị Brazil ngày một tồi tệ, đảng Lao động của bà Rousseff phải “đứng mũi chịu sào” và liên quan tới hàng loạt vụ bê bối, đảng Phong trào dân chủ của ông Temer thấy đã đến lúc họ phải chứng minh khả năng và giành quyền lãnh đạo.

Ngày 29/3/2016, lãnh đạo chính đảng PMDB đã bỏ phiếu nhất trí rời khỏi liên minh cầm quyền, dọn đường cho ông Temer thay thế bà Rousseff.

Mặc dù vậy, giới phân tích cho rằng, không phải con đường phía trước của ông Temer đã “trải đầy hoa hồng”.

Rafael Cortez, chuyên gia phân tích chính trị tại Tendencias, một công ty tư vấn ở Sao Paulo nói: “Brazil đang đối mặt với khủng hoảng kinh tế và chính trị. Sự thành công của Tổng thống Temer sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng sẵn sàng đối mặt với khó khăn của ông ấy”.

Theo chuyên gia Cortez, vì Temer được đào tạo từ các lớp học chính trị cũ nên ông khó đáp ứng được nỗi khát khao đổi mới ăn sâu trong tâm trí cử tri Brazil.

“Thời gian từ giờ đến năm 2018 không phải là quá dài và trong quãng thời gian ngắn ngủi trên cương vị Tổng thống, ít nhất là ông ấy cần phải cho thấy sự khởi sắc trong lĩnh vực kinh tế. Nếu làm được điều đó, PMDB sẽ có cơ hội lớn trong cuộc bầu cử năm 2018. Tuy nhiên, sẽ là không hợp lý khi cho rằng, Temer có thể dễ dàng cán đích trong ‘chặng đua nước rút’ này”, ông Cortez nói./.