Hôm nay (16/9), Thủ tướng Jacinda Ardern cho biết New Zealand hoan nghênh việc hình thành cơ chế an minh mới vừa được Mỹ, Anh và Australia công bố với tên gọi là Liên minh AUKUS. Thủ tướng Ardern cũng hoan nghênh sự tham gia ngày càng tăng của Anh và Mỹ trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương với mục tiêu chung là mang lại hòa bình, ổn định và duy trì luật pháp quốc tế.
Phát biểu trước truyền thông, Thủ tướng Ardern cũng cho biết vào tối 15/9. Thủ tướng Australia - Scott Morrison đã thông báo với bà về việc hình thành cơ chế này và cho biết, hợp tác giữa Ausralia, Anh và Mỹ trong khuôn khổ thỏa thuận này chủ yếu xoay quanh công nghệ và phần cứng quốc phòng, với trọng tâm là việc Australia mua tàu ngầm hạt nhân.
Thủ tướng Ardern khẳng định, New Zealand không tham gia AUKUS, nhưng điều này sẽ không làm thay đổi quan hệ an ninh và tình báo của nước này với các đối tác còn lại trong Liên minh Five Eyes là Mỹ, Anh, Canada và Australia.
Đáng chú ý, Thủ tướng Ardern khẳng định lệnh cấm các tàu hạt nhân vốn có từ lâu của New Zealand sẽ không thay đổi và điều này đồng nghĩa với việc các tàu ngầm hạt nhân của Australia cũng sẽ bị cấm đi vào vùng biển của New Zealand.
New Zealand là một trong ba bên tham gia ký Hiệp ước an ninh ANZUS cùng với Australia và Mỹ vào năm 1951. Nhưng sau đó, việc New Zealand ban hành lệnh cấm các tàu hạt nhân của Mỹ cập cảng đã dẫn đến căng thẳng quan hệ hai bên và Mỹ đình chỉ các nghĩa vụ theo hiệp ước ANZUS với New Zealand vào những năm 1980.
Từ đó đến nay, New Zealand vẫn không thay đổi quyết định cấm hạt nhân và kiên quyết từ chối cấp phép cập cảng đối với các tàu sử dụng năng lượng hạt nhân./.