Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A: Nếu bỏ cũng cần cân nhắc kỹ

Bên lề kỳ họp Quốc hội, liên quan đến hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, Bộ trưởng Tài nguyên-Môi trường (TNMT) Nguyễn Minh Quang cho biết: "Bộ TNMT có trách nhiệm thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường, làm căn cứ để cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định việc đầu tư triển khai dự án".

PV: Bộ TNMT đã nhận được Báo cáo đánh giá tác động môi trường các dự án Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, ý kiến của Bộ về báo cáo này như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang: Thông qua kết quả làm việc của Hội đồng thẩm định và khảo sát thực tế tại hiện trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận thấy, mặt tích cực của dự án là: sẽ sản xuất ra 929,16 triệu kWh và nộp thuế hàng năm cho ngân sách khoảng 300 tỷ đồng; phát triển hạ tầng giao thông và các điều kiện kinh tế - xã hội, đời sống cộng đồng dân cư khu vực thực hiện dự án; điều hòa dòng chảy của đoạn sông Đồng Nai sau khi qua công trình Thủy điện Đồng Nai 5.

Tuy nhiên, một số vấn đề môi trường có liên quan của dự án vẫn chưa được đánh giá đầy đủ, thỏa đáng trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Thứ nhất,hai dự án sẽ làm mất vĩnh viễn 372,23 ha đất rừng, trong đó có 128,37 ha đất ở khu Cát Lộc thuộc Vườn quốc gia Cát Tiên. Mặc dù trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường đã cam kết trồng rừng bồi hoàn diện tích rừng bị tổn thất song lại chưa nêu được vị trí cụ thể và trồng loại cây gì.

Thứ hai, trên đoạn sông dự kiến xây dựng các công trình thủy điện Đồng Nai 6 và 6A có cá chình hoa là loài quý hiếm có nguy cơ bị hủy diệt nhưng trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường chưa đề ra được biện pháp bảo vệ, bảo tồn. Thứ ba, hệ sinh thái thủy sinh dọc đoạn sông Đồng Nai từ đập đến hồ Trị An sẽ bị tác động mạnh bởi việc xây dựng các công trình Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, tuy nhiên nếu không thực hiện các dự án này thì cũng cũng sẽ chịu tác động bởi công trình thủy điện Đồng Nai 5.

Thứ tư, các dự án Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A nằm trong Di tích quốc gia đặc biệt Vườn quốc gia Cát Tiên nên sẽ có những tác động bất lợi đến khu vực này, mức độ tác động sẽ phụ thuộc rất nhiều vào các biện pháp quản lý thi công xây dựng của các dự án. Thứ năm, việc thực hiện các dự án Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A sẽ tác động đến sinh kế của người dân sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và đánh bắt cá vùng hạ du, đặc biệt là các dân tộc ít người như: Châu-ro, Mạ, Xtiêng, Mnông…

PV: Được biết, Bộ đã yêu cầu chủ đầu tư phải bổ sung một số nội dung. Đến nay, phía chủ đầu tư đã thực hiện đến đâu, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang: Cho đến nay, chủ đầu tư chưa bổ sung những nội dung mà Bộ TNMT và hội đồng thẩm định yêu cầu. Các nội dung này liên quan chủ yếu đến tác động môi trường và liên quan đến Luật bảo tồn đa dạng sinh học năm 2008. Bao giờ chủ đầu tư gửi phần bổ sung đó thì Bộ sẽ tiến hành thẩm định.

PV: Việc UNESCO không công nhận rừng quốc gia Cát Tiên là di sản thiên nhiên thế giới có tác động gì đến dự án thủy điện Đồng Nai?

Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang: Tôi không thể nói cụ thể những vấn đề này. Hội đồng thẩm định sẽ phát biểu chính thức, sau đó chúng tôi sẽ báo cáo Chính phủ và Chính phủ sẽ báo cáo lại Quốc hội về chủ trương đầu tư những dự án có sử dụng từ 50 ha rừng trở lên. Quốc hội có cho phép thì mới tiến hành được.

PV: Liên quan đến bảo vệ đất rừng, Luật bảo vệ môi trường mà Bộ đang xây dựng có nói đến việc sử dụng nước ở đầu nguồn phải xin phép các tỉnh hạ lưu. Việc này có nên được sử dụng vào trường hợp này không, thưa ông?

Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang:Riêng nội dung có xin phép các tỉnh hạ lưu không thì còn phải xem xét. Các địa phương đúng là có quyền yêu cầu, vì nó tác động đến các địa phương mình, ví dụ như 6A với tỉnh Lâm Đồng, Bình Phước có thể bị tác động nhưng ít hơn Đồng Nai và các tỉnh họ có ý kiến vì lý do môi trường. Nhưng các tỉnh đặt thủy điện họ cũng có lợi ích, có nguồn thu ngân sách từ thủy điện. Nên những tỉnh có công trình thì họ ủng hộ, còn những tỉnh phía dưới không có công trình thì không ủng hộ. Vấn đề là phải xem xét cho thấu đáo.

PV: Nhưng hệ thống sông Đồng Nai đã có quá nhiều công trình rồi thì có cần thiết có thêm hay không, thưa ông?

Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang: Việc này liên quan đến rất nhiều vấn đề. Chủ đầu tư họ đang phải hoàn thiện tiếp báo cáo đánh giá tác động môi trường thì mới làm được. Quan điểm của Bộ là cứ theo quy định của pháp luật hiện hành, nếu ảnh hưởng, tác động đến môi trường và các vấn đề xã hội khác thì chúng tôi sẽ làm theo pháp luật. Nhưng cũng phải thấy là chúng ta đã kêu gọi đầu tư vào rồi nên cũng phải thận trọng, làm thế nào xử lý hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhân dân và chủ đầu tư.

PV: Nếu cân nhắc lợi ích các bên, trong đó có cả lợi ích chủ đầu tư là cần thiết, trong trường hợp loại bỏ cả 2 dự án này ra thì sẽ tính phương án nào cho chủ đầu tư?

Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang:Chủ đầu tư đã bỏ vốn ra rồi thì phải chịu vì dự án không đảm bảo yêu cầu về mặt môi trường. Nếu đánh giá môi trường không được thì phải bỏ dự án. Nhưng tôi xin nói lại là Quốc hội sẽ phải xem xét dự án này vì nó liên quan đến diện tích rừng trên 50 ha nên sẽ không đơn giản chút nào.

PV: