Thảo luận tại phiên họp tổ về Luật quản lý nợ công (sửa đổi) chiều 30/5, đại biểu Quốc hội Trần Quang Chiểu (Nam Định) cho biết, nợ công hiện là nỗi lo chung của tất cả mọi người dân. Mặc dù tỷ lệ nợ công chưa chạm trần 65% nhưng với tình hình như hiện nay thì nợ công có thể chạm trần bất cứ lúc nào.

Hiệu quả sử dụng quyết định chất lượng nợ công (Ảnh minh họa: KT)

Nặng gánh nợ công

Theo đại biểu Trần Quang Chiểu, không ít cử tri băn khoăn rằng nếu chia ra mỗi người dân phải "gánh" khoảng 20 triệu đồng nợ công thì làm sao mà trả nổi. 

So với năm 2010 thì số tuyệt đối của nợ công đã tăng 2-3 lần, tốc độ tăng rất nhanh. Vấn đề nằm ở chỗ, nhiều dự án sử dụng vốn vay nhưng lại hiệu quả thấp. Những đại dự án đều liên quan đến nợ công nên phải tái cơ cấu, ông Chiểu nêu ý kiến.

Đại biểu tỉnh Nam Định nêu thực trạng: "Ta đã phải chuyển nợ dự phòng sang nợ Chính phủ, tức nợ gián tiếp sang nợ trực tiếp. Những khoản nợ bảo lãnh mà không trả được thì ngân sách Nhà nước phải trả nợ thay... Nhà nước phải trả và dân phải trả bằng tiền thuế".

Ông Chiểu dẫn chứng, chẳng hạn như một số khoản nợ như của Vinashin phải ứng từ quỹ tích lũy trả nợ. "Gọi là ứng nhưng chắc chắn không bao giờ trả được vì nó có còn đâu mà trả," ông Chiểu nói.

Vấn đề này, đại biểu Nguyễn Đức Kiên (Sóc Trăng) cho rằng, cần cân nhắc tính toán lại về bỏ nợ doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), đơn vị công lập, Ngân hàng Chính sách Xã hội ra khỏi phạm vi nợ công.

Ông Kiên cho biết, khoản vay hơn 600 triệu USD của Vinashin từ năm 2007-2008 dù theo cơ chế "tự vay, tự trả" nhưng sau đó Nhà nước lại phải trả. Hay một trường hợp khác là Xi măng Cẩm Phả cũng không trả được nợ phải chuyển cho Viettel trả.

"Vấn đề nói là vậy nhưng trong thực tế chưa có khoản nợ nào của DNNN mà Nhà nước không phải trả", vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội lưu ý.

Không thể cho vay tràn lan

Đại biểu Hồ Thanh Bình (An Giang) cũng có cùng quan điểm về kiểm soát chặt các dự án sử dụng vốn vay của Nhà nước. Người dân thu nhập chỉ vài triệu đồng, nghe thất thoát tới hàng nghìn tỷ đồng rất băn khoăn và lo lắng!

Ông Bình nhấn mạnh, cần xem xét và hạn chế chứ không thể cho vay tràn lan với tất cả các dự án, không thể hời hợt trong việc giao vốn cho các DNNN.

"Nợ công chỉ nên sử dụng tài trợ cho những dự án thuộc lĩnh vực công ích, chứ các dự án với mục đích kinh doanh và phụ thuộc vào thị trường thì không nên cho sử dụng nợ công, nếu có thì cũng phải rất thận trọng", ông Bình góp ý.

Để kéo giảm nợ công, theo đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Hà Tĩnh), giải pháp khả thi nhất hiện nay là phải hạn chế bảo lãnh Chính phủ. Hiện nay, nợ Chính phủ bảo lãnh lên tới khoảng 500.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 17,8% nợ công. Do vậy, việc giới hạn tối đa đối tượng được bảo lãnh hay siết chặt điều khoản được Chính phủ bảo lãnh sẽ góp phần quan trọng làm giảm nợ công.

Đại biểu Nguyễn Hồng Diên (Thái Bình) đề xuất ý tưởng quy định về khoản phí rủi ro khi cho vay lại và Chính phủ có thể quy định cụ thể về mức phí rủi ro khi cho vay lại. Đây sẽ là khoản dự phòng ngoài ngân sách để bù đắp trong trường hợp xảy ra rủi ro khi Chính phủ cho vay lại các nguồn vốn vay.

Việc quy định về khoản phí rủi ro khi cho vay lại, theo đại biểu Diên, hoàn toàn phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước, đồng thời tạo ra sự linh hoạt trong chính sách điều hành phù hợp với tình hình thực tiễn./.