Khi kể về quá khứ, nhà báo lão thành Trần Lâm thường cất giọng hào sảng với đôi mắt sáng. Nhiều lúc bà Ý, vợ ông phải khẽ nhắc: “Nhà chỉ có mấy người, anh nói vừa nghe thôi.”
Ông cười như biết lỗi, rồi hạ giọng:
“Đêm trước khai mạc Đại hội Đảng toàn quốc, tôi lo lắm. Tôi bàn với các anh bên kỹ thuật là liệu có tường thuật trực tiếp, tại chỗ được không? Tất nhiên là làm được, như hồi bốn nhăm, bốn sáu ấy, nhưng chất lượng âm thanh thì không bảo đảm, vì cơ sở kỹ thuật, thiết bị phát thanh mới khôi phục lại. Để chắc ăn, tôi quyết định điều hai xe thu thanh do Liên Xô viện trợ lên trường Nguyễn Ái Quốc thu lời khai mạc Đại hội của Bác Hồ và báo cáo chính trị của đồng chí Lê Duẩn. Tôi nói vui, nhưng rất quyết tâm với anh chị em công nhân là phải bảo đảm an toàn và chất lượng 200%.
 |
Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam (ngày 5-9-1960) |
Sáng 5 tháng 9 năm 1960, Đại hội đại biểu Đảng Lao động Việt Nam long trọng khai mạc tại Giảng đường lớn trường Nguyễn Ái Quốc.
Vừa đến giờ giải lao, tôi đi nhanh về xe thu thanh lưu động kiểm tra công việc của anh chị em công nhân. Tôi chưa kịp hỏi chuyện thì anh chị em reo lên: “Bác đến! Bác đến!”
Tôi vội nhảy xuống xe đỡ Bác. Bác khoát tay ra hiệu không cần, rồi nhanh nhẹn bước lên xe. Bác hỏi thăm sức khỏe, công việc của mọi người rồi chia kẹo cho từng người. Bác cười vui: “Các chú cũng được chia kẹo chứ không được thuốc lá đâu, vì câu khẩu hiệu kia kìa.” Ngay trước bàn thu thanh là tấm biển ghi chữ đỏ: “Cấm hút thuốc lá.”
Thấy nữ công nhân điều khiển máy ghi âm, Bác bảo: “Công việc này rất hợp với phụ nữ.” Bác nghe lại một đoạn bài phát biểu khai mạc Đại hội. Bác khen âm thanh chuẩn, nhất là tiếng vỗ tay đầy đặn, giòn giã khi Bác biểu dương đồng bào, chiến sỹ hai miền Nam, Bắc. Bác nói: “Nhiều lần nghe trên đài phát thanh nói là hội nghị hưởng ứng nhiệt liệt, nhưng chỉ nghe thấy tiếng vỗ tay lẻ tẻ, có khi chỉ nghe tiếng vỗ tay của cử tọa trước micro, nhưng hôm nay sao tiếng vỗ tay giòn thế?” Tôi thưa với Bác là trước khi đi làm nhiệm vụ, anh chị em công nhân được quán triệt là ý nghĩa, tầm vóc Đại hội này rất lớn, biểu thị sự thống nhất ý chí triệu người như một của toàn đảng, toàn quân, toàn dân ta nên tiếng vỗ tay của các đại biểu là thể hiện ý chí đó. Anh chị em công nhân đã bố trí nhiều micro trong hội trường nên mới thu tốt như vậy.” Bác hài lòng và dặn: “Muốn làm phát thanh tốt thì tay nghề phải cao.”
15 phút giải lao qua nhanh, Bác phải trở lại Đoàn Chủ tịch Đại hội. Chia tay Bác, anh chị em tiếc mãi là chưa kịp thưa với Người những tiếng nói tự đáy lòng. Áy náy nhất là không cho Bác biết, trong bài khai mạc Bác đọc nhịu “Chủ nghĩa quốc tế” thành “Chủ nghĩa đế quốc”. Ông Trần Lâm cho là không thưa với Bác là phải, đừng để Bác bận lòng vì những việc nhỏ nhặt.
Sau khi đưa băng thu thanh về Bá âm, anh chị em kỹ thuật, biên tập đã tìm được cụm từ “chủ nghĩa quốc tế” của Bác thay vào “chủ nghĩa đế quốc”.
Sau khi phát sóng bài phát biểu hoàn chỉnh khai mạc Đại hội Đảng của Bác, lãnh đạo Đài Tiếng nói Việt Nam đã báo cáo lên Văn phòng Chủ tịch Nước. Bác gửi lời cảm ơn và khen cán bộ kỹ thuật, biên tập của Đài làm việc chu đáo./.