Bị cáo buộc tội giết em họ là Nguyễn Khắc Văn để cướp của vào năm 1970, ông Trần Văn Thêm (SN 1936, trú tại thôn Đức Lân, xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, Bắc Ninh) bị hai cấp tòa tuyên tử hình.

Đến khi hung thủ thực sự bị bắt, năm 1976, ông Thêm được trả tự do nhưng vẫn mang thân phận bị án.

Năm 1997, lá đơn đầu tiên đề nghị được minh oan cũng ông Thêm gửi đến cơ quan chức năng, nhưng đến ngày 11/8, ông mới “thoát” thân phận tử tù. Vì sao nỗi oan sai trong vụ án này lại tồn tại lâu đến như vậy?

Ông Trần Văn Thêm được người nhà dìu đến buổi công bố xin lỗi công khai.

Theo thông tin cung cấp tại buổi xin lỗi công khai ông Trần Văn Thêm ngày 11/8 tại huyện Yên Phong, Bắc Ninh: Chiều 23/7/1970, ông Thêm và ông Văn rủ nhau đi chợ (ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phú, cũ) để buôn trám.

Khi đến khu vực cầu Diện, cách chợ khoảng 40km thì trời tối. Xin vào nhà dân ngủ nhờ không được, ông Thêm và em họ nghỉ lại một lều cắt tóc ven đường.

Khoảng 0h ngày 24/7/1970, thì xảy ra vụ việc, ông Thêm bị đánh vào đầu, còn ông Văn cũng bị đánh vỡ xương hộp sọ. Cả hai được đưa vào bệnh viện Tam Dương cấp cứu. Ông Văn tử vong vào lúc 18 giờ cùng ngày.

Công an huyện Tam Dương đã khám nghiệm hiện trường, tiến hành điều tra vụ án, bắt giam ông Trần Văn Thêm. Đến ngày 27/7/1970, thì ông Trần Văn Thêm nhận tội giết em họ của mình.

Sau đó, Công an huyện Tam Dương chuyển hồ sơ vụ án và bị can Trần Văn Thêm lên Ty Công an Vĩnh Phú (cũ) để điều tra, truy tố ông Trần Văn Thêm về tội Giết người.

Trong quá trình điều tra, có lúc ông thêm nhận tội giết ông Văn, có lúc lại phản cung không nhận tội.

Ngày 19/9/1973, TAND tỉnh Vĩnh Phú mở phiên tòa xét xử sơ thẩm. Bản án sơ thẩm tuyên bị cáo Trần Văn Thêm tử hình về tội giết người, cướp của.

Ngày 26/6/1974, Tòa Phúc thẩm, Tòa án Nhân dân Tối cao mở phiên tòa phúc thẩm. Bản án phúc thẩm tuyên phạt bị cáo Thêm tội tử hình.

Theo tài liệu thu thập sau đó thì Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an), VKS Nhân dân Tối cao có kiến nghị lên Tòa án Nhân dân Tối cao.

Đến ngày 23/5/1975, Ủy ban Thẩm phán của TAND Tối cao đã xem xét lại vụ án theo trình tự giám đốc thẩm và quyết định hủy hai bản án nói trên giao TAND tỉnh Vĩnh Phú xét xử lại.

Quá trình điều tra lại Ty Công An Vĩnh Phú (cũ) dưới sự chỉ đạo của Cục Cảnh sát Hình sự - Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) đã xác định được đối tượng giết ông Văn không phải là ông Trần Văn Thêm. Ông Thêm cũng là bị hại trong vụ án. Ngày 26/1/1976, ông Trần Văn Thêm được trả tự do.

Đối với các đối tượng giết ông Nguyễn Khắc Văn, Ty Công an Vĩnh Phú (cũ) đã xác định chính xác và đối tượng đã nhận tội.

Nhưng do các quy định của pháp luật trong bối cảnh lịch sử có chiến tranh và mới hòa bình nên còn bất cập nên chưa đưa ra xét xử được.

Khoảng năm 1980 đến năm 1984, các đối tượng giết ông Văn đã chết. Đây cũng là một nguyên nhân chính dẫn đến vụ án bị kéo dài.  Và cho đến nay ông Trần Văn Thêm vẫn chưa lần nào được xác định vô tội.

Sau khi được trả tự do nhiều năm, đến năm 1997, ông Thêm mới có đơn đề nghị TAND Tối cao và VKS Nhân dân Tối cao xem xét lại vụ án.

Đến tháng 4/2015, Văn phòng cơ quan cảnh sát điều tra, Bộ Công an phối hợp với các đơn vị xem xét lại trường hợp ông Thêm kêu oan.

Do thời gian xảy ra vụ án quá lâu, địa giới hành chính đã chia tách nên việc tìm lại hồ sơ vụ án gặp nhiều khó khăn.

Tuy nhiên với trách nhiệm Bộ Công an đã phối hợp với cơ quan chức năng xác định, ông Thêm cũng là bị hại trong vụ án giết người xảy ra vào ngày 24/7/1970. Ông Thêm không thực hiện hành vi giết ông Văn.

Với hồ sơ tài liệu, liên ngành ư pháp Trung ương đã giao cho cơ quan cảnh sát điều tra Bộ công an ra quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với ông Thêm.

Và đến ngày 11/8, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã công bố quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với ông Trần Văn Thêm. Liên ngành Tư pháp Trung ương cũng đã tổ chức buổi công khai xin lỗi tử tù bị án oan hơn 40 năm./.