Nhà thơ Dicks Gebuys là một giảng viên văn học và ngôn ngữ Hà Lan. Ông cũng đồng thời là người tổ chức và điều hành các sự kiện giao lưu văn hó và văn học Việt Nam – Hà Lan, là biên tập viên sách. Ngoài sáng tác thơ, ông còn viết truyện ngắn và kịch sân khấu. Kể từ năm 2004, ông bắt đầu sang Việt Nam, một đất nước mà ông không ngần ngại bày tỏ lòng yêu mến bằng cách viết cả một tập thơ mà hầu hết trong đó là về Việt Nam với nhan đề “Giống như bạn vừa chạm vào” (It just looks like you touch things now).
Trong buổi giao lưu giữa nhà thơ Dicks Gebuys và nhà văn Di Li tại Hà Nội, tập thơ này đã được giới thiệu với độc giả trong và ngoài nước. Nói về tình yêu với đất nước Việt Nam - cảm hứng sáng tác chính đối với tập thơ, Dicks chia sẻ: “Tôi đã muốn đến đây từ khi là một cậu bé 16 tuổi. Nhưng đến năm 2004, khi tôi 50 tuổi, tôi mới có cơ hội đến Việt Nam. Khi ấy, ấn tượng sâu sắc nhất để lại trong tôi là những con người bạt ngàn xe cộ, phố phường náo nhiệt vô cùng. Tới năm 2006, tôi quay lại Sài Gòn, nhận ra mình đã rất yêu thành phố này, yêu đất nước Việt Nam”.
Đồng thời, nhà văn Di Li cũng cho biết “Đọc thơ của Dicks, tôi có ấn tượng sâu sắc ngay từ những dòng thơ đầu tiên, chính vì vậy, tôi muốn đưa tác phẩm của Dicks đến gần hơn với bạn đọc Việt Nam. Tôi đã dịch được 5 trong số 8 bài thơ sang tiếng Việt, và trong thời gian tới sẽ hoàn thiện phần còn lại của tập thơ”.
Đến với những dòng thơ này, chắc chắn độc giả sẽ cảm thấy vô cùng ngạc nhiên, thích thú bởi một hình ảnh Việt Nam khác lạ. Ngôi nhà ta ở, con đường ta đi, những hàng ghế đá công viên, tưởng chừng như quen thuộc lại trở nên vô cùng đặc biệt qua cái nhìn của một nhà thơ người Hà Lan.
Trong tập thơ, Dicks Gebuys đóng vai một người du lịch đi khắp những dài đất Việt Nam, gặp gỡ và trò chuyện với những con người cởi mở, thân thiện. Cùng với những chuyến đi ấy, ông đã dần tái hiện một xã hội Việt Nam thật khác lạ qua góc nhìn của mình. Đọc những dòng thơ của Dicks, sẽ có lúc bạn nhận ra những điều đặc biệt trong chính cuộc sống xung quanh mình. Đó là những giá trị văn hóa, đôi khi bị khuất lấp đi bởi sự vươn lên của xã hội đô thị, đó là những góc khuất của tâm hồn con người trong cái ồn ào của phố phường, của nhịp sống sôi động…
Câu hỏi đặt ra trong tâm tư của nhà văn hóa Hà Lan, chắc chắn sẽ trở thành nỗi băn khoăn lớn trong mỗi chúng ta, rằng việc muốn dùng tiền Việt Nam, muốn xem một bộ phim Việt Nam, dường như lại quá khó khăn. Qua cái nhìn của Dicks, những nét đặc sắc của văn hóa Việt Nam trong thời kì hội nhập dù có sự phát triển mạnh mẽ nhưng vẫn còn đọng lại một câu hỏi lớn: “Ai đã chiến thắng người Mỹ”.
“Hãy nói xem nào, bao nhiêu tiền thế?
“Mười đô la, thưa ngài…”
“Ý tôi là, hết bao đồng tiền Việt?”
“Ở đây ngài chỉ có thể thanh toán bằng đô la”
“Ở đây, ngay tại sân bay quốc gia
Giữa thành phố Hồ Chí Minh hay sao? Anh có đùa không thế?
Hãy nói tôi nghe xem, ai đã chiến thắng người Mỹ?”
“Tôi xin lỗi, tôi không biết thưa ngài,
Nhưng ở đây ngài chỉ có thể thanh toán bằng đô la”.
(trích – The American War – Cuộc chiến với người Mỹ)
Với Dicks Gebuys, ngoài tình yêu với đất nước Việt Nam, cảm hứng sáng tác còn đến từ một tâm hồn tinh tế, giàu cảm xúc “Cuộc sống khá bận rộn với rất nhiều nghĩa vụ trong công việc gia đình. Thơ dạy tôi cách dừng lại, chiêm nghiệm và tự đánh giá. Khi đi đây đó, tôi thích quan sát thế giới, cố hiểu về những người xung quanh, về văn hóa. Và tôi tìm cách miêu tả những trải nghiệm đó bằng ngôn từ của thơ”.
Thật vậy, Dicks Gebuys là một người lặng lẽ quan sát thế giới và thỉnh thoảng ông chuyển sự tĩnh lặng này vào những dòng thi ca. Phải chăng vì thế mà trong “Giống như bạn vừa chạm vào”, ta không chỉ cảm nhận được một cuộc sống đang thay đổi, đang vươn lên mạnh mẽ từng ngày, mà đâu đó còn hình dáng một con người cô đơn, trầm tư với những khoảng lặng vô bờ. Diệu kì thay, cảm xúc ấy lại được khắc họa hết sức tinh tế bởi sự hùng vĩ của thiên nhiên và náo nhiệt của cuộc sống.
Đôi mắt tôi ứa nước,
Bất cứ khi nào bước
Qua cầu Moerdijk,
Và ngắm sóng dưới lòng sông
Khoảng khắc ấy ông làm tôi nín thở
Khi chỉ tôi xem vạt nước xanh trong,
Trải dài dặm dặm
Xa tít chân trời,
Làm thành đường thẳng.
(Trích The Red River – Sông Hồng).
Từ đằng sau con phố,
Ta nghe tiếng động
Của những nhịp chân xa dần.
Những đứa trẻ qua ô cửa sổ,
Thận trọng nhìn thế giới
Trước những bước chập chững đầu tiên.
(Trích A street in Saigon – Phố ở Sài Gòn)
Có thể nói, tình yêu đối với Việt Nam, đã khiến cho Dicks Gebuys khám phá, phát hiện ra những điều dường như rất nhỏ trong cuộc sống thường nhật, những cảm xúc đã và đang bị chúng ta lãng quên giữa bao bộn bề suy nghĩ.
Từng có lần Dicks nói rằng: “Cuộc sống trên thế gian phức tạp này không phải là một cuộc chạy đua mà bạn cứ chạy mải miết không cần phải nỗ lực. Vì thế thi thoảng nên dừng lại một chút để thở, để ngắm nhìn xung quanh, để hưởng thụ và nhận ra rằng mình vừa chạm vào thứ gì đó trong khoảnh khắc”. Phải chăng, nhà thơ người Hà Lan đã đưa những chiêm nghiệm của bản thân vào cuộc hành trình đến với Việt Nam để rồi tạo nên một hình ảnh Việt Nam đầy màu sắc, khác lạ trong sự quen thuộc, hiện đại trong sự cổ kính, mạnh mẽ mà đằm thắm./.