“Ký ức, ngay cả những cái quý giá nhất, cũng phai mờ nhanh chóng bất ngờ. Nhưng tôi đồng tình với điều đó. Những ký ức tôi trân trọng nhất, chúng không bao giờ mờ nhạt” - Kazuo Ishiguro viết trong Never Let Me Go.
Sự lựa chọn bất ngờ
Cũng tại buổi công bố kết quả, đại diện Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, bà Sara Danius miêu tả văn phong của Ishiguro là sự kết hợp giữa Jane Austen và Franz Kafka: “Nhưng bạn phải thêm một chút Marcel Proust vào hỗn hợp, sau đó khuấy lên, nhưng đừng nhiều quá, và rồi bạn sẽ có các tác phẩm của ông”.
“Ông ấy rất quan tâm tìm hiểu thế giới, nhưng ông không phải nhà văn theo trường phái Proust - ông không ra đó cứu vãn quá khứ, ông khám phá cái bạn phải quên ngay từ đầu để tồn tại, trong tư cách một cá nhân hoặc cả một xã hội” - bà nói thêm - Sau sự náo động năm ngoái về Bob Dylan - hi vọng sự lựa chọn này “sẽ làm cả thế giới hạnh phúc”.
084035-1.jpg
Chủ nhân giải Nobel Văn học 2017, nhà văn người Anh gốc Nhật Bản Kazuo Ishiguro
Chưa rõ thế giới có hoàn toàn hạnh phúc và hài lòng với kết quả này không, nhưng rõ ràng mọi người đã rất bất ngờ: Kazuo Ishiguro hiếm khi được nhắc tới trong những cuộc tranh luận về giải Nobel Văn học năm nay và các nhà cái cũng phớt lờ ông.
Tuy nhiên, tên của ông hoàn toàn không xa lạ với những người yêu văn chương. Ngay từ khi ra mắt cuốn tiểu thuyết đầu tiên A Pale View Of Hills(1982), ông đã giành giải Winifred Holtby của Viện Văn học Hoàng gia Anh và được tạp chí Grantabình chọn là một trong “20 cây viết trẻ người Anh xuất sắc nhất”.
Tiếp theo đó là hàng loạt giải thưởng danh tiếng khác, trong đó phải kể đến 4 lần được đề cử giải Man Booker và thắng một lần năm 1989 cho tiểu thuyết The Remains Of the Day(1989). Ông được Hoàng gia Anh trao Huân chương OBE vì những đóng góp cho văn học. Năm 2008, ông được tạp chí Timexếp thứ 32 trong danh sách “50 nhà văn Anh vĩ đại nhất kể từ năm 1945”.
Người hâm mộ Haruki Murakami ăn mừng chiến thắng của Kazuo Ishiguro
Về phía chính chủ nhân Nobel Văn học 2017, ông chia sẻ trên BBCrằng, giải thưởng với ông là “một vinh dự cao quý, chủ yếu là bởi nó cho thấy tôi đang theo chân những tác giả vĩ đại nhất từng sống”.
“Thế giới đang trong một thời điểm rất bấp bênh và tôi hi vọng tất cả các giải Nobel sẽ là sức mạnh cho những điều tích cực trên thế giới. Tôi sẽ vô cùng xúc động nếu mình có thể, theo cách nào đó, góp phần thay đổi khí hậu năm nay bằng cách đóng góp chút không khí tích cực vào thời điểm rất bấp bênh này”.
Thất lạc cõi người?
Chiến thắng của Kazuo Ishiguro giúp nước Anh nâng tổng số công dân đoạt giải Nobel Văn học lên 11, ngang với Mỹ và chỉ xếp sau Pháp. Thế nhưng, khi cái tên của ông được xướng, rất nhiều người Nhật Bản đang tụ tập mong Haruki Murakami thắng cuộc, đã chuyển sang ăn mừng cho Ishiguro. Lý do có lẽ bởi, dù rời xa Nhật Bản từ nhỏ, trong chủ nhân giải Nobel Văn học 2017 vẫn là khí chất xứ phù tang.

Phải gần 30 năm sau, khi đã trưởng thành, ông mới lần đầu trở về nơi chôn rau cắt rốn của mình. Thế nhưng, không chỉ cuốn tiểu thuyết lừng lẫy đầu tay mà cả cuốn sau An Artist Of The Floating World(1986) đều lấy bối cảnh Nagasaki sau Thế chiến II. Chủ đề trong các tác phẩm của ông cũng hầu hết về những ký ức, thời gian và ảo tưởng. Điều này thấy rõ trong cuốn nổi tiếng nhất của ông là The Remains Of The Day, tác phẩm mà người Nhật Bản đã nằm lòng qua bộ phim chuyển thể năm 1993, có sự tham gia diễn xuất của Anthony Hopkins.
Lối viết của Ishiguro điển hình bởi sự tự chủ trong cảm xúc và độc lập với những bất cứ sự kiện nào đang diễn ra. Trong một số tác phẩm gần đây, ông đưa vào sáng tác cả thế giới khoa học viễn tưởng (như trong Never Let Me Gonăm 2005) và đặc biệt là âm nhạc (trong nhiều tác phẩm, điển hình là trong tập truyện ngắn có nhan đề Nocturnes: Five Stories Of Music And Nightfall năm 2009). Còn ở cuốn tiểu thuyết mới nhất, The Buried Giant(2015), ông viết về một cặp đôi già tham gia một chuyến đi qua một vùng cổ xưa ở Anh, hi vọng có thể đoàn tụ với cậu con trai lớn của mình, người họ đã không gặp nhiều năm nay.
Nhưng dù đi sâu vào chủ đề nào, các tác phẩm của Ishiguro cũng khơi dậy, một cách thương tâm, mối liên hệ giữa ký ức và sự lãng quên, giữa ảo ảnh với thực tại, đôi khi là giữa lịch sử với hiện thời. Các nhân vật của ông, vì đắm đuối trong quá khứ, nên “Thất lạc cõi người”, như tên một cuốn tiểu thuyết của tiền bối Nhật Bản Dazai Osamu, trong một không khí “Đẹp và buồn”, như Yasunari Kawabata.

Kazuo Ishiguro cũng chơi guitar và viết nhạc
Ngoài 7 cuốn tiểu thuyết, Ishiguro đã xuất bản 5 truyện dài, 4 kịch bản phim và 7 lời bài hát. Tại Việt Nam, có thể đọc tác giả Nobel Văn học 2017 qua những bản dịch Mãi đừng xa tôi, Dạ khúc: Năm câu chuyện về âm nhạc và đêm buông và Người khổng lồ ngủ quên. Điều thú vị, theo bạn của ông là Salman Rushdie, Ishiguro cũng chơi guitar và viết nhạc như Bob Dylan!