Ngày 16/12 có lẽ là một ngày vô cùng đáng nhớ với người dân thủ đô Kinshasa khi điệu nhảy Rumba của Congo vừa được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đưa vào danh sách kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Trưởng Viện Mỹ thuật Quốc gia tại Kinshasa, CHDC Congo, ông Andre Yoka cho biết: “Đó là một khoảnh khắc thật tuyệt vời, một khoảnh khắc xúc động sau bao nhiêu năm tìm hiểu và nghiên cứu. Thành công này là một lời tri ân đối với lịch sử âm nhạc của đất nước Congo, đối với những người đã tạo ra thứ âm nhạc đặc biệt này, các nghệ sĩ, ban nhạc, các huấn luyện viên và những người hâm mộ. Nếu không có họ, chúng tôi sẽ không có được tất cả thành công này”.
Khác với điệu Rumba Cuba gắn liền với nghệ thuật khiêu vũ, Rumba Congo có tính phổ biến hơn khi thường được biểu diễn tại nhà, nơi công cộng và không gian tôn giáo, một thể loại âm nhạc có thể góp mặt trong tất cả các dịp lễ kỷ niệm, nhưng cũng là nghi lễ tang. Tồn tại và phát triển hơn 61 năm, Rumba vẫn luôn được xem là cốt lõi của âm nhạc châu Phi.
Được biến tấu trên nền giai điệu Rumba Cuba truyền thống, phối hợp với các giai điệu âm nhạc địa phương quen thuộc, điệu rumba Congo được xem là phiên bản Rumba hiện đại truyền tải những câu chuyện lịch sử đất nước một cách dễ nghe, dễ nhớ, qua hình thức truyền miệng.
Nhiều người dân Congo bày tỏ vui mừng khi điệu nhảy gần gũi được góp mặt trong danh sách di sản văn hóa thế giới.
“Điều đầu tiên và quan trọng nhất, tôi muốn nói rằng đó là một sự tự hào to lớn, đã phải mất nhiều để đạt được việc bổ sung Rumba vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO. Thư đệ trình đã được thực hiện vào năm 2016 và mất 5 năm để UNESCO nhận thấy Rumba Congo xứng đáng được đưa vào di sản phi vật thể của nhân loại. Vì vậy, đó là một nguồn tự hào lớn cho người Congo chúng tôi”.
“Ngày trước, Rumba là thứ âm nhạc hay và duy nhất có thể khiến tất cả mọi người đều phải nhún nhảy. Chúng tôi rất vui vì điều này đã được cả thế giới công nhận, đặc biệt là vào thời đó, các bài hát Rumba đã thuật lại lịch sử của đất nước và đã cho chúng tôi cái nhìn sâu sắc hơn”.
UNESCO cho rằng Rumba Congo là điệu nhảy mô tả "lòng tự trọng và sự bền bỉ" – cũng như góp phần vào việc hình thành bản sắc dân tộc, đồng thời “cho phép truyền tải các giá trị xã hội và văn hóa của khu vực, nhưng cũng thúc đẩy sự gắn kết và đoàn kết xã hội, giữa các thế hệ”. Thể loại âm nhạc mượt mà, uyển chuyển cũng đóng góp đáng kể vào nền kinh tế của Cộng hòa Dân chủ Congo và Cộng hòa Congo, với việc các nhạc sĩ kiếm sống không chỉ từ công việc biểu diễn mà còn bằng cách sản xuất nhạc cụ.
Trong thông báo đăng tải trên Twitter, UNESCO khẳng định di sản phi vật thể là những truyền thống hay biểu hiện sống được kế thừa từ tổ tiên và truyền lại cho con cháu. Tầm quan trọng của di sản “không phải là bản thân biểu hiện văn hóa, mà là sự phong phú của kiến thức và kỹ năng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác” – yếu tố chính làm nên điểm đặc sắc của Rumba Congo./.