Họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn - Người thổi hồn tranh ghép tem

Nếu cuộc đời lao động và sáng tác của họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn gắn liền với công việc thiết kế các mẫu tem thì khi nghỉ hưu, ông lại dành thời gian quý báu của mình để sáng tạo những bức tranh tem độc đáo. Qua bàn tay khéo léo của ông, dường như "tuổi đời" của mỗi con tem dài hơn, có ý nghĩa hơn khi trở thành một phần nhỏ không thể thiếu để cấu thành mỗi bức tranh ghép tem.

Tranh ghép tem Chủ tịch Hồ Chí Minh của họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn.

Trên mạng bưu chính, khi con tem đã hết kì hạn cung ứng thì cũng là lúc nó trở về với những người sưu tập. Nhưng vẫn còn một con đường khác! Tận dụng những con tem còn lại, hoặc thậm chí cả những con tem in lỗi, họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn đã lắp ghép và cho ra đời không ít tác phẩm tranh tem độc đáo, là sự kết hợp hài hòa, tinh tế của hàng trăm, hàng nghìn con tem khác nhau.

Không phải bằng chất liệu thông thường trong hội họa như màu nước hay sơn dầu, họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn khi bắt đầu với mỗi con tem là cắt gọt từng chi tiết và lắp ghép sao cho hợp lý. Xếp lớp cho từng chi tiết trong tranh, thậm chí có khi ông phải dỡ bỏ, làm đi làm lại mấy lần mới hoàn thiện. Nói như họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn thì làm tranh ghép tem như một cuộc chơi thách thức sự kiên trì của người nghệ sĩ, nếu suôn sẻ thì mất hơn một tuần, nếu không thì phải cả tháng.

Họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn chia sẻ: "Bây giờ nhiều hàng đặt vì người ta thấy được giá trị của bức tranh, đặc biệt là khi các đoàn khách nước ngoài đến. Đoàn ngoại giao nào đến và được tặng thì người ta quý lắm. Cái nào làm càng thành công thì càng ít tem, cũng phải vài ba trăm con tem có khi đến hàng nghìn con cho một bức tranh. Vất vả, nhọc nhằn lắm. Công việc trôi chảy thì nhẹ đầu. Khi nhận đề tài thì suy nghĩ đủ thứ bởi phải làm sao cho đẹp mà không vấp phải những người khác".

Ý tưởng làm tranh tem của họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn bắt đầu từ khi còn công tác tại Công ty Tem (nay là Ban Tem bưu chính thuộc Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam). Ông không chỉ là tác giả của những bộ tem tiêu biểu như: kỉ niệm 80 năm thành lập Đảng, 120 năm sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 100 năm ngày sinh Nguyễn Huy Tưởng, các mẫu tem về thiên nhiên mà còn là họa sĩ của hơn 500 bức tranh ghép tem Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đối với ông, làm tranh tem phong cảnh không khó nhưng tranh tem chân dung lại là một thử thách vô cùng. Cũng trải qua từng khâu: vẽ hình, tìm tem với màu sắc phù hợp, cắt dán các chi tiết như trang phục, mái tóc, đôi mắtnhưng người làm tranh phải lột tả uyển chuyển từng đường nét, cử chỉ, điệu bộ để làm toát lên phong thái một con người.

Họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn nói: "Đã gọi làm nghệ thuật cái gì cũng khó. Ví dụ như dán nền trắng không chẳng hạn. Dán phải cho ra màu trắng như thế nào chứ nếu trắng như vôi thì không được, phải làm sao để khi nhìn không bị trớ. Điều đó là nghề, nhiều khi cũng khó! Còn tất nhiên ghép tranh chân dung lãnh tụ khó nhất là đôi mắt, khó nhất là làm cho sống động. Mặc dù không được gặp Bác nhưng khi nhìn qua vô tuyến, ai cũng phải cảm thấy như nhìn thấy Bác".

Có khách xem tranh đã bật khóc khi đứng trước bức tranh tem Đại tướng Võ Nguyên Giáp của họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn. Điều đó chỉ có thể lý giải khi họ nhìn thấy trong tranh ông thần thái của một con người mà cuộc đời và sự nghiệp cả thế giới đều ngưỡng mộ. Tranh tem không phải là một tác phẩm hội họa thông thường mà là kết quả của quá trình tôi luyện, tiếp cận và hiểu được ngôn ngữ con tem. Mỗi con tem đều giới hạn màu sắc nên họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn phải chắt lọc, luyến láy mới tìm được một chi tiết về màu sắc phù hợp.

Nói như họa sĩ Nguyễn Du, đồng nghiệp và cũng là người cùng sáng tác với họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn rất nhiều bộ tem thì: "Nếu nhìn thấy sự đa dạng màu sắc, người ta không thể cảm nhận đó là bức tranh tem mà như một tác phẩm vẽ tranh bình thường. Điều đó đòi hỏi kĩ năng của người làm. Để thể hiện được đôi mắt chúng ta đều biết không phải mỗi con ngươi, điểm nhãn mà còn thể hiện bởi cấu trúc hình mắt, trong trạng thái tình cảm như thế nào, ánh mắt đó ra sao... thì người sáng tạo phải bắt được thần thái đó, kể cả khi truyền tải lại từ một tấm ảnh nào đó. Cho nên người ta gọi là nhìn có hồn trong tranh tem đó".

Họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn cũng là một trong số ít người ở Việt Nam thành công với tranh ghép tem. Tận tụy, đam mê công việc cộng với sự hiểu nghề, họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn đã cho ra đời nhiều bộ tem đẹp cũng như hàng trăm tác phẩm tranh ghép tem có giá trị. Những tác phẩm của ông có thể coi là tấm danh thiếp quốc gia, là món quà ngoại giao đầy ý nghĩa, mang thông điệp văn hóa của đất nước và con người Việt Nam đến bạn bè khắp thế giới./.