Chen chân bắt cá trong Lễ hội đánh cá Đồng Hoa

Hằng năm cứ đến những ngày cuối tháng 4 đầu tháng 5 âm lịch, tại đầm Vực xã Xuân Viên (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã diễn ra lễ hội đánh cá Đồng Hoa, thu hút được hàng nghìn người dân trong và ngoài xã về tham dự.

Lễ hội đánh cá Đồng Hoa còn được người dân địa phương gọi là lễ hội đánh Vực Rào.

Đầm nước được chọn để tổ chức lễ hội có tên là đầm Vực, nằm dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh hùng vĩ, non nước hữu tình.

Đầm nước có chiều dài hơn 1km với diện tích khoảng 30ha bắt nguồn từ dãy núi Hồng và đổ ra nhánh sông của Biển nên rất thuận lợi cho các loài cá nước ngọt sinh sôi nảy nở.

Tương truyền, lễ hội đánh cá Đồng Hoa được tổ chức vào ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch. Làng lập ra quy định, có ban quản lý tuần tra canh gác, ngày thường không cho người dân đến đánh bắt cá. Chỉ khi đến ngày lễ, mọi người trong xã mới được tham gia hội và đánh bắt cá tại đầm Vực.

Theo đó, cứ vào ngày này, Lý trưởng (người đứng đầu làng) và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ hương đăng hoa quả cúng tế thành hoàng bản thổ tại ngôi miếu cạnh đầm Vực. Sau khi làm lễ xong, một hồi trống chiêng vang dậy, đích thân Lý trưởng hú to một tiếng và cầm nơm xuống đầm úp cá trước. Sau đó tất cả mọi người trong làng, từ già trẻ gái trai, ai ai cũng tay nơm, tay lưới ào xuống đầm để thi nhau bắt cá.

Nếu ai bắt được con cá to thì vừa dơ cá lên vừa hú to để “khoe” rồi mọi người dân trên bờ dưới nước đều hú theo để tán thưởng một cách hào hứng.

Người ta quan niệm rằng, ai bắt được cá to hoặc nhiều cá thì sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu trong suốt năm ấy.

Sau một ngày diễn ra lễ hội, người nào bắt được con cá to nhất sẽ được làng ban thưởng và con cá ấy được dùng làm đồ cúng dâng lên Thành hoàng làng nhân dịp tết Đoan Ngọ.

Ngày nay, tuy Lễ hội đánh cá Đồng Hoa không còn giữ được nhiều tục lệ như cha ông xưa nhưng người dân và chính quyền địa phương vẫn duy trì được những nét căn bản của lễ hội xưa.

Ông Trần Văn Tuấn (ở xóm 6, xã Xuân Viên) chia sẻ: “Lễ hội đáng Vực Rào là lễ hội truyền thống của làng có từ đời cha ông xưa để lại. Năm nào cứ đến ngày lễ đánh Vực rào này là tôi lại tham gia, không bỏ sót ngày lễ nào. Cả làng trong xóm ngoài cứ đến ngày lễ cho dù bận việc gì cũng bỏ hết để về làng tham dự, không kể già trẻ, gái trai chi cả”.

Tuy đã ngoài 50 tuổi, nhưng mỗi lần tham gia vào lễ hội của làng ông Nguyễn Hoàng Hải lại mang những niềm háo hức khác lạ: “Đây là lễ hội của làng nên tôi không lần nào từ bỏ, từ bé, khi mới được mấy tuổi  tôi đã được theo bố mẹ ông bà đi bắt cá tại lễ hội. Mấy chục năm rồi mà tôi chưa từ bỏ lần nào hết. Năm nào người trong xã cũng tham gia đông lắm. Họ thi nhau bắt được con cá thật to để mang lại may mắn cho mình và gia đình”.

Nếu tính trên cả nước thì hiện nay chỉ còn vài ba lễ hội đánh cá tương tự với lễ hội đánh cá Đồng Hoa ở xã Xuân Viên, như lễ hội đánh cá Me ở Hà Tây và hội đánh cá thờ ở Phong Châu - Phú Thọ. Đây là một trong những lễ hội lớn của người nông dân Việt Nam nói chung và người dân xã Xuân Viên nói riêng. Lễ hội đánh cá Đồng Hoa mang đậm bản sắc văn hóa dân gian độc đáo nên cần được bảo tồn, giữ gìn và phát huy nét truyền thống đó.

Một số hình ảnh lễ hội đánh cá tại xã Xuân Viên:

Chuẩn bị kỹ càng